كمالي، كارشناس ارشد ارتباطات در گفتوگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار كرد: برای ارزیابی بهتر زمینه تولید کتابهای حوزه ارتباطات لازم است به وضعیت و جایگاه رشته ارتباطات در ایران نظر کنیم. نگارش و تولید آثار علمی، در یک زمينه و بافت مناسب شکل میگیرد؛ در حالی که درباره مباحث مربوط به علوم ارتباطات چالشها و موانعی وجود دارد که امکان شکلگیری و توسعه تولیدات فکری و آثار علمی و پژوهشی را با مشکل مواجه میکند.
وي ادامه داد: از سوی دیگر، برای نشر کتاب که مبتنی بر اندیشه و ایدههای نو باشد به افرادی که دارای دانش وسیع، فکر خلاق و مهارت و توانمندی هستند، نیاز است. وضعیت نشر کتابهای ارتباطات در ایران چه در بافت جامعه و چه در وجود افراد توانمند با تنگنا روبهروست.
وي تاكيد كرد: این در حالی است که بنابر شرایط و موقعیت سرزمینی، جامعهشناختی و فرهنگی امکان تولید، توسعه و بسط اندیشههای ارتباطی بالقوه هموار است اما آنچه در مسايل مربوط به سیاستگذاری و اجرا در برنامه کلان و خرد، نوع و نحوه آموزش و ساختارهای پژوهشی وجود دارد( جنبههایی از بافت) و آنچه در خاستگاه (انگیزههای فردی) و توانمندیهای افراد اعم از استادان، متخصصان و پژوهشگران برای دستیابی به یافتهها و بررسیهای علمی است، مانع ایجاد فعالیت گسترده و حداقل متناسب با شرایط و امکانات میشود و به شکل جدی در شکلگیری فضای تولید و نشر علمی اثرگذارند.
مدرس ارتباطات، با بيان اينكه این دو زمینه آسیبهایی کلی پیش روی مطالعات ارتباطیاند، اضافه كرد: تا هنگامی که اقدامی برای شناخت اين آسيبها صورت نگیرد، بهرهمندی مفید از ظرفیتهای موجود امکان نمییابد.
عضو هيات تحريريه ماهنامه مديريت و ارتباطات همچنين گفت: تولید نظریههای علمی در ایران هیچ جایگاهی ندارد و با وجود پیشینه 50 ساله شکلگیری آموزش و مطالعه در این زمینه و پیشتر از آن فعالیتهای حرفه رسانهنگاری، هنوز نهاد پژوهش در زمینه ارتباطات در ایران بالغ نشده است.
وي يادآور شد: ضمن اینکه مطالعات و بررسیها بنابر علايق فردی هم در حدی نبوده است که منجر به نظریه شود. مدلهایی هم که تاکنون ارايه شده و یا میشود از مبانی محکم علمی برخوردار نیست. وقتی وضع به این نحو است مسلماً کتابهایی که مبتنی بر نظریههای جدید باشد در بازار نشر نخواهیم یافت.
اين روزنامهنگار در پاسخ به اين سوال كه كتابهاي تاليفي يا ترجمه شده در حوزه رسانه و ارتباطات تا چه حد كاربردي است، گفت: امکان تولید کتابهای کاربردی، زمانی فراهم میشود که نویسندگان آنها دارای تجارب مفید و ارزشمندی باشند و بتوانند به خوبی آنها را مدون کنند و در اختیار خوانندگان قرار دهند. متاسفانه چنین ویژگیهایی در جامعه ما بسیار کمرنگ است و دلیل آن این است که فعالیتهای حرفهای روزنامهنگاری یا دیگر بخشهای تخصصی ارتباطات که سابقه کمتری از روزنامهنگاری دارند در ایران دارای مشکلات متعددی است.
وي افزود: هنوز روزنامهنگاری تخصصی و همچنین روزنامهنگاری حرفهای در ایران به حدی نرسیده است که تعدادی مجرب استخوان خرد کرده در مطبوعات و رسانهها ظهور و بروز یابند و چون میزان ورودی و خروجی نیروهای تحریریهها بالاست، با نسل روزنامهنگاران جوان مواجهیم که کمتر یافتهها و تجارب کاربردی مفید برای جامعه علمی و حرفهای دارند.
به گفته كمالي، از سوی دیگر، کتابهای ترجمه شدهای که منتشر میشود از میان انبوه کتابهای نظری و کاربردی منتشر شده در سطح جهانی به درستی شناسایی و گزینش نمیشوند و این به دلیل نبود ساز و کار مشخص در انتخاب و ترجمه کتابهای ترجمهای در ایران است.
وي يادآور شد: اکنون بسیاری از نظریههای روز در زمینه علوم ارتباطات در جهان مطرح است که نه تنها در ایران انعکاس نیافته و وارد مباحثه و تدریس نمیشود که حتی عنوانی از آنها نیست. رجوع کردن صاحبان رسانه به دانش و تکنیکهای علمی و حرفهای وقتی حاصل میشود که نیاز به آن شکل گرفته باشد و نویسندگان و مترجمان بنابر این نیاز نسبت به ترجمه یا نگارش کتاب مبادرت کنند، چون این نیازها در حدی بیش از منابع موجود در بازار نشر شکل نمیگیرد و یا به درستی شناسایی نمیشود بنابراین کتابهای ترجمهای و تالیفی برای مراجعه صاحبان و فعالان رسانه هم در حد مورد انتظار نیست.
اين كارشناس ارشد ارتباطات در بخش ديگري از سخنانش با تاكيد بر اينكه نبود دانش، مهارت و تجربه بدنه روزنامهنگاری را از چابکی و چالاکی میاندازد، عنوان كرد: روزنامهنگاری در ایران تکثیر یک فرم است در ابعادی گسترده، در حالیکه سبکهای مختلف روزنامهنگاری در دنیا وجود دارد که در ایران یا خبری از آن نیست یا اینکه بسیار محدود است. همچنین تکنیکهای نگارشی متعدد وجود دارد كه روزنامهنگاران دنیا به کار میگیرند و جامعه روزنامهنگاری ما از آشنایی با آن بینصیب است.
وي ادامه داد: خلاء این موضوع بیشتر مربوط به صاحبان قلم و اندیشه به ويژه استادان دانشگاه، روزنامهنگاران مجرب و پژوهشگران مرتبط است که برای تزریق تکنیکهای جدید و بینالمللی روزنامهنگاری و آشنایی با مهارتهای موثر اقدام نمیکنند و نوشتهها و تالیفهای روزنامهنگاران مطرح را انعکاس نمیدهند.
كمالي افزود: با این حال روزنامهنگاران موفق خود را از یافتهها و منابع جدید علمی دنیا بینصیب نمیگذارند و برای بالندگی در حرفه خود از آنها بهره میگیرند. مشکل اصلی دیگر در این مورد ضعف در سازمانهای رسانهای برای تهیه و تدوین متون آموزش مهارت است که این هم به دلیل روزمرگی و نبود نگاه حرفهای در این سازمانهاست.
اين محقق حوزه رسانه در بخش پاياني سخنانش راهكارهايي براي افزايش سطح كيفي و كمي كتابهاي رسانه و ارتباطات پيشنهاد كرد و گفت: ایجاد نگاه نو و توجه جدی به امر تحقیق و پژوهش، اصلاح ساختارهای آموزشی و پژوهشی، جلوگیری از خروج نخبگان علمی از عرصه مطالعاتی به مناصب اجرایی و یا افتادن در ورطه حواشی از جمله اين راهكارهاست.
كمالي معتقد است، حمایت و پشتیبانی از پژوهشگران حوزه ارتباطات و رسانه، اهمیت یافتن تدوین و نگارش تجارب و دانشهای بومی و سازمانی، جلوگیری از ترجمههای سطح پایین و نازل و تعدد ترجمههای همسطح و تکراری به صرف بالا بردن کمیت آثار منتشر شده از ديگر راهكارهاي افزايش سطح كيفي و كمي كتابهاي رسانه است.
سهشنبه ۲۱ آذر ۱۳۹۱ - ۱۰:۲۸
نظر شما