به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بنا به باور بسیاری از منتقدان تاکنون کتاب‌ها و مقالات درباره زیباییشناسی موسیقی (چه موسیقی غربی و چه موسیقی اصیل ایرانی) در زبان فارسی اندک است. کتاب «اصالت اجرا در موسیقی» که در بهار امسال (1391) از سوی موسسه متن فرهنگستان هنر منتشر شد، قدمی مهم در راستای تالیف و ترجمه منابع زیباییشناسی موسیقی به شمار می‌رود.
همچنین درباره مقوله اصالت‌مندی قطعات موسیقی نیز باید گفت که این مساله یکی از پایه‌های اساسی فلسفه موسیقی به شمار می‌رود و در طول تاریخ نیز بسیاری از اندیشمندان حوزه زیباییشناسی به آن پرداخته‌اند و شاید یکی از مهم‌ترین این اندیشمندان ایمانوئل کانت باشد که در دستگاه زیبایی شناسی خود راهی برای شناسایی قطعات اصیل در موسیقی ارایه کرده است.
این کتاب که در قطع جیبی منتشر شده حاوی دو مقاله با نام‌های «اصالت اجرا در موسیقی» به قلم استیون دیویس، استاد نیوزلندی فلسفه هنر و فلسفه سیاسی و «مفهوم اجرای اصیل» به قلم جیمز اُ. یانگ،استاد و پژوهشگر کانادایی فلسفه زبان و فلسفه هنر است.
نویسنده در مقاله نخست از چند جهت اصالت در هنر موسیقی را تفسیر کرده و یکی از مهم‌ترین عوامل در راه حفظ اصالت را خلاقیت نوازنده دانسته است. این مساله شاید در نگاه نخست کمی متناقض به نظر آید، چرا که اصیل بودن قطعه به نحوی به شنیدن همان نغماتی است که در تخیل خلاق آهنگساز وجود داشته است.
دیویس در پیشگفتار می‌نویسد:«اجرایی را می‌توان اصیل شمرد که مراد از آن تحقق بی‌نقص و وفادارانه پارتیتور (دفتری که نت تمام بخش‌های سازی و آوازی یک ارکستر بزرگ، ارکستر مجلسی یا همنوازهای دیگر توسط آهنگساز روی آن ثبت شده است) آهنگساز باشد. (به نقل از صفحه 12 کتاب) دیویس برای حل این تناقض میان نوازندگی و تقلید عین به عین نوازنده از نت‌های پارتیتور تفاوت قایل شده و مساله خلاقیت در نوازندگی را پیش می‌کشد. البته دیویس تعریفی از خلاقیت به دست نمی‌دهد و این بی تعریفی درک مفهوم اجرای اصیل را مبهم خواهد ساخت...»
اما به نظر دیدگاه دیویس، در تحلیل و سنجش اصالت موسیقی ایرانی و شرقی کارآیی چندانی نخواهد داشت، چرا که موسیقی سنتی و محلی ایران در روزگاران قدیم فاقد نت‌نویسی به معنای امروزین بوده و سازنده بسیاری از نغمات رایج در هفت دستگاه موسیقی سنتی ایران معلوم و مشخص نیست،بنابراین برای سنجش مقوله اصالت‌مندی باید راه دیگری را جست‌وجو کرد.
مقاله «یانگ» در این کتاب نسبت به مقاله دیویس تحلیلی‌تر است. یانگ در مقاله خود فقط به بررسی نظرگاه‌های مختلف اصالت‌مندی پرداخته و به هیچ عنوان راهی نهایی برای تشخیص اصالت یک قطعه موسیقی ارایه نمی‌دهد، چرا که مفهوم اجرای اصیل بسیار پیچیده و واجد معانی بسیار و بعضا متضاد است. با این وجود با استفاده از دیدگاه‌های خود یانگ در نقد نظرگاه‌های اصالت‌مندی موجود می‌توان جریان فاخر موسیقی امروز ایران را تحلیل و بررسی و در مواقعی هم به نقد آنها پرداخت. یادمان نرود که به طور کل فلسفه هنر و فلسفه موسیقی قرار نیست ابهامات را روشن و سوالات را پاسخ گویند، بلکه کارکرد این علوم اضافه کردن سوالات بیشتر است و تنها می‌توان از این سوالات به یک روش تحلیل رسید.
کتاب در شرح و توضیح برخی واژگان کاستی‌هایی دارد؛به عنوان مثال در صفحه نوزده کتاب (بخشی از پیشگفتار) در پاراگراف آخر از واژه «موومان کندآهنگ» استفاده شده است که نه برگردان انگلیسی آن آورده شده و نه توضیحی درباره آن وجود دارد.
کتاب «اصالت اجرا در موسیقی» نوشته استیون دیویس و جیمز اُ. یانگ با ترجمه مسعود قاسمیان در شمارگان هزار و 500 نسخه، 90 صفحه و بهای دو هزار و 200 تومان از سوی موسسه تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن» فرهنگستان هنر، با قطعی جیبی در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.
این کتاب پنجمین مجلد از مجموعه مقالات «مسایل هنر و زیباییشناسی معاصر» است که از سوی این ناشر منتشر می‌شود.
در این کتاب تنها تعاریف متعدد از اصیل بودن بحث و بررسی می‌شود، چرا که نویسندگان مفهوم اجرای اصیل را بسیار مبهم و پیچیده می‌دانند.
یکشنبه ۱۷ دی ۱۳۹۱ - ۱۵:۵۰
نظر شما