به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سازمان ملل متحد روز بیستم فوریه برابر با دوم اسفندماه را از سال ۲۰۰۹ به عنوان روز جهانی عدالت اجتماعی معرفی کرده است. 

در این زمینه هر سال از سوی دبیر کل سازمان ملل متحد توصیه‌هایی بر پیگیری عدالت اجتماعی برای به حداکثر رساندن توان بالقوه رشد همراه با برابری و کاهش خطر ناآرامی‌های اجتماعی حیاتی ارایه می‌شود.

در پژوهش‌های انجام شده واژه «عدالت» در دانش فلسفه بررسی می‌شود و به معنای «هر چیز در جای خود» تعبیر شده است. از این رو مجموعه تحقیقات سازمان‌ها و پژوهشگران حوزه عدالت به ویژه عدالت اجتماعی مبتنی بر ایجاد برابری‌های اجتماعی، طبقاتی و نسل‌های گوناگون است. 

«ایبنا» به مناسبت روز جهانی عدالت اجتماعی گفت‌وگویی با سيدمحمد ميرسندسی، نویسنده کتاب «چشم‌انداز جامعه‌شناسی به عدالت» انجام داده است. وی بیش از دو دهه در حوزه عدالت اجتماعی تحقیق و فعالیت علمی داشته است.

دکتر سيدمحمد ميرسندسی، استادیار جامعه‌شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع) گفت: عدالت را نمی‌توان تعریف کرد، همچنان که در یافته‌های پژوهشی‌ که سال گذشته با نام «چشم‌انداز جامعه‌شناسی به عدالت» منتشر شد، در چند فصل به تشریح آن پرداخته و کوشیدم بیان کنم که عدالت اجتماعی را در چه شرایط و مصداق‌هایی می‌توان یافت.

وی با بیان این که جامعه‌شناسی عدالت مفهومی نزدیک به عدالت اجتماعی است، گفت: معتقدم عدالت را از سه بعد یعنی «عدالت ارتباطی»، «عدالت توزیعی» و «عدالت رویه‌ای یا حقوقی» می‌توان بررسی کرد. در این کتاب عدالت ارتباطی را در تعامل میان افراد، گروه‌های اجتماعی و اجزای جامعه ارزیابی کرده‌ام که دست کم 16 نقطه طلاقی دارد. عدالت توزیعی ناظر بر توزیع منابع کمیاب جامعه است. در جامعه‌شناسی مفاهیمی مانند قدرت، ثروت، حیثیت و اطلاعات در شمار امور و مقولاتی‌ است که امکان دستیابی همه افراد جامعه به آن‌ها به صورت یکسان یا برابر وجود ندارد. عدالت اجتماعی بیان می‌کند که توزیع این موارد چگونه باید انجام شود.

این جامعه‌شناس افزود: در عدالت رویه‌ یا حقوقی نیز عنوان می‌شود که قانونمندی‌های موجود در جامعه تا چه اندازه عادلانه‌اند و استثنائاتی برای برخی  افراد وجود دارد یا برخی افراد بر برخی دیگر ترجیح داده می‌شوند.

میرسندسی بیان کرد: دانش اصلی بررسی عدالت به دلیل ارزشی‌ و ذهنی بودن مفهوم عدالت، علم فلسفه است و جامعه‌شناسی دانش دوم شناخت عدالت به شمار می‌آید. محققان از یافته‌های پژوهشی، نظریات و مکتوبات این دانش برای شناخت و ارایه راهكارهایی در توسعه عدالت اجتماعی استفاده می‌کنند.

نویسنده کتاب «چشم‌انداز جامعه‌شناسی به عدالت» درباره ضرورت وجود و گسترش عدالت اجتماعی گفت:‌ همچنان که محققان و تالیفات این حوزه روایت می‌کنند، پایداری یک نظام اجتماعی وابسته به داشتن نظیره‌ای روشن درباره عدالت است و این که اعضای آن جامعه(افکار عمومی) بر سر آن تعریف توافق داشته باشند.

محقق و مولف حوزه عدالت اجتماعی برداشت‌های چندگانه از نابرابری‌ها و ایجاد بی‌عدالتی جوامع را ناشی از روشن‌نبودن نظریه عدالت در جامعه دانست و گفت: روشن بودن نظریه‌های عدالت اجتماعی در جوامع گوناگون به ایجاد نظم و ثبات پایدار اجتماعات کمک فراوانی می‌کنند، چرا که در بسیاری از مواقع عدالت (در هر دو بعد حضور یا نبود آن) می‌تواند زمینه بحران در جوامع را ایجاد کند یعنی جوامع به دلیل فقدان عدالت یا حتی داشتن عدالت و حرکت به سوی ایجاد نظم و ثبات بیشتر گرفتار بحران خواهند شد.

میرسندسی یکی از آسیب‌های عدالت اجتماعی و پژوهش‌های این حوزه در کشورمان را حمایت نشدن این بخش از پژوهش‌ها از سوی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط یاد کرد و توضیح داد: متاسفانه اهمیتی که شایسته این بخش از تحقیقات و تالیفات مرتبط با آن است به متفکران و آثار آن‌ها داده نمی‌شود. توجه علمی به بحث عدالت یکی از زیرساخت‌های بازسازی یا نوسازی جامعه است که نظم و ثبات را به ارمغان می‌آورد.

وی با اشاره به این که بیش از دو دهه در حوزه عدالت اجتماعی تحقیقات علمی و فعالیت دارد، افزود: متاسفانه در حوزه عدالت اجتماعی به بعد علمی و پژوهشی آن اشاره نمی‌شود و فقط ظرف یک سال گذشته مبحث «اندیشکده عدالت» در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شکل گرفته است. لازم است برای توسعه عدالت اجتماعی نهادهای علمی و دانشگاهی کشور بودجه‌های لازم را برای پژوهش‌های این حوزه اختصاص دهند و بخش‌های مرتبط با آن را راه‌اندازی کنند.

این پژوهشگر حوزه اجتماعی اظهار کرد: بی‌اعتنایی و بی‌توجهی به چنین امری موجب عوام‌زدگی مباحث عدالت اجتماعی می‌شود. همچنان که در جامعه ما مبحث عدالت اجتماعی بیش از جاری بودن در بسترهای علمی در سطح عامه مردم متداول است. از این رو لازم است جوامع علمی ما با نظریه‌پردازی درباره عدالت اجتماعی این مقوله را در معرض بحث و تحقیق متفکران قرار دهند تا به نتیجه‌ای متقن دست یابند و زمینه‌های ترویج و توسعه برابری و نظم در جامعه را افرایش دهند.