عزتی به خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، گفت: نمایشنامه «دن کیشوت» اقتباس نمایشی بولگاکف از شاهکار جاویدان «میگل د. سروانتس» است. این نمایشنامه که از زبان اصلی، یعنی روسی ترجمه شده، امسال از سوی انتشارات افراز در نمایشگاه کتاب عرضه خواهد شد.

عزتی در ادامه درباره نگاه بولگاکف به نمایشنامه گفت: ميخاييل بولگاکف علاقه خاصی به اقتباس از شاهکارهای ادبی و زندگی مشاهیر داشته است. از 19 نمایشنامه‌ بولگاکف؛ «جنگ و صلح»، «دن کيشوت» و «نفوس مرده» اقتباس از داستان‌های سه نويسنده‎ بزرگ متقدم، يعنی تالستوی، سروانتس و گوگول هستند.

وی افزود: «مولير»، «پتر کبير»، «روزهای واپسین» و «باتوم» نيز چهار نمایشنامه‌ای هستند که بولگاکف بر اساس زندگی چهار شخصيت برجسته يعنی مولير، کمدين نامدار فرانسوی؛ پتر کبير، تزار مقتدر روسيه؛ الکساندر پوشکين، شاعر بزرگ روسيه و يوزف استالين، رهبر شوروی، نوشته است. او همچنین فيلمنامه‌ای نيز براساس نمایشنامه‎ «بازرس» نیکلای گوگول نوشته است.

عزتی همچنین با اشاره به برخی اقتباس‌های بولگاکف از آثار خود گفت: بولگاکف دو داستان «گارد سفيد» و «جزيره‎ی ارغوانی» خود را نیز به نمایشنامه تبديل کرده است و همچنین نمایشنامه‎ «مولير» او نيز اقتباسی است از رمانی نوشته‎ خودش با نام «زندگی آقاي دِ مولير».

این مترجم تخصصی زبان روسی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر  چگونگی موضوع اقتباس از دیدگاه بولگاکف، گفت: با اين حجم کار اقتباسی، بولگاکف قاعدتا بايد مهارتی در اقتباس ادبی و دراماتيزه کردن آثار داستانی و رويدادهای تاريخی کسب کرده باشد که نبايد بی‌اعتنا از کنار آن گذشت. بولگاکف در هر يک از اين آثار اقتباسی برخوردی کاملا خلاقانه با اثر اصلی دارد و شهرت و عظمت نويسنده يا شخصيت تاريخی سبب نمی‌شود تا به اقتباسی بی‌خاصيت روی آورده و فقط به نمايشی کردن اثر اصلی بسنده کند.

عزتی گفت: دو نمایشنامه‎ اقتباسی «دن کیشوت» و «جنگ و صلح» که توفیق ترجمه‌شان را یافتم، نشان‌دهنده‎ دو نوع برخورد در اقتباس ادبی است. اقتباسی که بولگاکف از «جنگ و صلح» کرده در مقايسه با اقتباسش از «دن کيشوت» بسيار وفادارانه و محتاطانه است، اما با اين حال «جنگ و صلح» بولگاکف در جای جای خود اثر انگشت او را دارد. 

این مترجم همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر کیفیت ادبی نمایشنامه «دن کیشوت» گفت: بولگاکف 6 سال بعد از اقتباس «جنگ و صلح» تصميم به نگارش، نمایشنامه‌ای براساس رمان «دن کيشوت» شاهکار سروانتس می‌گیرد. وی در اقتباس «دن کيشوت» به دو دليل بسيار آزادتر از «جنگ و صلح» عمل می‌کند، نخست اين‌که متن اصلی «دن کيشوت» به زبانی غير از زبان بولگاکف نوشته شده، دوم آن‌که ديالوگ‌های اندکی دارد و توصيف‌محور است.

وی افزود: بنابراین برخلاف «جنگ و صلح» که بولگاکف عيناً ديالوگ‌های رمان تالستوی را در اقتباسش آورده، در دن کیشوت بايد گفت‌وگوی اشخاص نمايش را خود بنويسد. حاصل کار، اثری مستقل و زيباست که مثل کارهای ديگرش امضای او را دارد، به‌ویژه پايان تراژيک نمایشنامه که اقتباس بولگاکف را به «تراژي، کمدی» تأثيرگذاری تبديل می‌کند.

عزتی همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر نحوه مقایسه شخصیت اصلی در رمان و نمایشنامه، گفت: بولگاکف در شخصيت‌پردازی دن کيشوت، قهرمان اصلی نمایشنامه، برخلاف اقتباس‌های نمايشی و سينمایی ديگر که عموما شخصيتی يک‌بُعدی از اين قهرمان به نمايش گذاشته‌اند و بيش‌تر بر جنبه‎ کميک شخصيت دن کيشوت تأکيد کرده‌اند، شخصيتی چند وجهی خلق می‌کند که جنبه‌های هجوآلود، کميک و تراژيک قهرمان سروانتس را همزمان داراست و مانند رمان سروانتس در فضایی از همدردی و دلسوزی به حرکت درمی‌آيد؛ پهلوانی رمانتيک که با خيال‌پردازی و اعتقاد راسخش سبب شکل‌گيری کنش‌های نمايش می‌شود.

مترجم کتاب «هنر تاریخی پنجکنت» در پایان گفت: شخصيت دن کيشوت در نمایشنامه‎ بولگاکف نیز به مانند رمان، آميخته با طنز و شوخی است. او دن کيشوت را پهلوانی بی‌باک و غير قابل سرزنش توصيف می‌کند و حرف‌های حکيمانه‌ای در دهانش می‌گذارد، ولی در عين حال بر ناهنجاری تخيل او تأکيد دارد. واقعيت‌گرایی و خيال‌پردازی در نمایشنامه‎ بولگاکف يکديگر را تکميل می‌کنند و اصالت خاصی به آن می‌دهند. 

عزتی فارغ‌التحصیل دکترای مدیریت فرهنگی است. با ترجمه او پیش‌تر آثاری چون «جهان دوگانه مینیاتور ایرانی» نوشته ماییس نظرلی، «هنر تاریخی پنجکنت» نوشته الکساندر بلنیتسکی، «تاریخ و نظریه 6 مقام» نوشته اصل‌الدین نظامف، نمایشنامه «عروس بی‌نوا» نوشته الکساندر آستروفسکی و چند کتاب دیگر منتشر شده‌اند.