به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، آخرین کتاب محمدرضا آزاده‌فر، پژوهشگر موسیقی، کتابی با عنوان «بنیان‌های نظری و عملی موسیقی فیلم» (با رویکرد سینمای کشورهای اسلامی) است که برای نمایشگاه کتاب تهران به بازار نشر خواهد آمد. این کتاب از سوی انتشارات «سوره مهر» به چاپ می‌رسد.

آزاده‌فر درباره مباحث میان‌رشته‌ای و از جمله مبحث مشترک موسیقی و سینما اظهار کرد: مباحث مشترک میان موسیقی و سایر رشته‌ها چون اقتصاد و دیگر هنرها همواره از دغدغه‌های من بوده است. کتاب اقتصاد موسیقی که سال پیش چاپ شد نیز در راستای همین اهداف بود. حدود سه سال پیش موضوع نیاز به منابع در حوزه سینمای آسیای غربی و شمال آفریقا را که تحت استیلای سینمای کشورهای اسلامی است در حوزه هنری مطرح کردم. در نهایت این طرح به تصویب طرحی پژوهشی در موضوع موسیقی فیلم در سینمای کشورهای اسلامی که حاصل آن کتاب بنیان‌های نظری و عملی موسیقی فیلم است، منجر شد.

وی افزود: در ابتدا به نظر می‌رسید که مانند دیگر طرح‌های پژوهشی با جمع‌آوری منابع و برخی مشاهدات و تجزیه و تحلیل آثار بتوان این پژوهش را انجام داد، اما پس از بررسی آثار منتشر شده در سه زبان عربی، فرانسه و انگلیسی مشخص شد که هیچ منبع مستقلی در زمینه موسیقی فیلم در حوزه سینمای اسلامی به چاپ نرسیده است؛ تا حدی که، در تماسی با یکی از محققان سینمای مصر که ایشان در حال حاضر ساکن استرالیا هستند، مشخص شد هیچ تحقیقی در این زمینه انجام نشده است. 

این نویسنده اضافه کرد: شمار زیادی به من اعلام آمادگی کردند تا در این پژوهش همکاری کنند، اما پس از مشاهده مشکلات این طرح و محدودیت دسترسی به منابع همه منصرف شدند. من ناگزیر شدم بخش مربوط به سینمای مصر را که مرکز ثقل سینمای عرب است به تنهایی انجام دهم. در نهایت تنها آقایان دکتر صادق رشیدی و حمیدرضا رضایی به عنوان همکار من در این طرح باقی ماندند که جا دارد مجددا در این فرصت از آن‌ها  تشکر کنم.

وی به ویژگی‌های کتاب هم اشاره کرد و افزود: به جرات می‌توان گفت این کتاب اولین اثر مستقل در حوزه موسیقی فیلم کشورهای اسلامی است که منتشر می‌شود و تاکنون در هیچ‌یک از زبان‌های زنده دنیا مانند انگلیسی، عربی و فرانسه نیز مشابه ندارد.

این نویسنده ادامه داد: مباحث دربرگیرنده این کتاب از موضوعات نظری مرتبط به دیدگاه اندیشمند مسلمان در حوزه درام و موسیقی آغاز می‌شود و به ارایه راهکارهای فنی و سپس بررسی تحلیلی موسیقی فیلم در مصر می‌رسد و نهایتا با یک مطالعه موردی به شیوه تطبیقی درباره دو فیلم مطرح در حوزه اسلامی و مسیحی به پایان می‌رسد.

آزاده‌فر اضافه کرد: این کتاب بیشتر برای سه گروه از مخاطبان نوشته شده است. علاقه‌مندان سینما، موسیقی و ارتباطات و نیز مطالعات هنر در حوزه کشورهای اسلامی می‌توانند از آن بهره ببرند.

آزاده‌فر در ادامه به دو قسمت اصلی کتاب اشاره کرد و گفت: آنچه دریافت موسیقی و هنرهای دراماتیک را نسبت به انواع هنرهای مکان‌مند مشکل‌تر می‌کند آن است که ما در زندگی روزمره در زمینه دریافت پدیده‌ها همواره دریافتی از کل به جزء داریم، اما در این دسته هنرها ذهن ناگزیر است با دریافت لحظه به لحظه داده‌های اطلاعاتی تخیلی از کلیت، اثر را بسازد و در لحظه‌های بعدی، اصل اثرِ در حال دریافت را با اثر ذهنی مقایسه کند و از این رهگذر لذت ببرد.

وی افزود: قسمت بعدی مورد نظر این است که، استیلای ژانر ملودرام در سینمای مصر تکلیف موسیقی را تا حد زیادی روشن می‌کند. آوازهای عربی و رقص به صورت زایدالوصفی در این گونه فیلم‌ها وجود دارد و به هر بهانه‌ای در گوشه و کنار سکانس‌ها گنجانده می‌شود. در ژانر کُمدی‌های اجتماعی که از دیگر قالب‌های پر تماشاگر سینمای مصر است، شخصیت اول معمولا به صورت اتفاقی و بی‌خبر وارد سالن اجرای موسیقی می‌شود که در آن یکی از خوانندگان محبوب مانند عبدالوهّاب، اُمّ کلثوم، فرید، لیلا مراد، منیر المهدوی و یا دیگری در حال خواندن و رقص هستند.
 
این پژوهشگر تصریح کرد: امروزه نیز کمتر شبکه عربی را می‌توان یافت که برای تماشاگران خود کمدی‌های مصری پخش نکند. در حال حاضر با بیش از 500 کانال تلویزیونی و ماهواره‌ای، تماشاگران عرب یکی از گسترده‌ترین امکان انتخاب کانال را در بین سایر ملل دارند و تولیدات مصری یکی از منابع اصلی تغذیه این شبکه‌هاست. 

نویسنده «اقتصاد موسیقی» در پایان به منابع موجود در ایران درباره موسیقی و فیلم گفت: در کشور ما منابع محدودی در زمینه موسیقی فیلم منتشر شده است که بخش اعظم آن‌ها به صورت ترجمه مستقیم یا غیر مستقیم آراء نویسندگان غربی است. محصول این طرح پژوهشی بنا دارد زوایای جدیدی از جایگاه موسیقی در سینمای غیر غربی را ارایه نماید و برای انجام این مهم، موضوع را از زاویه نگاه هنرمند شرقی به مخاطبان عرضه دارد.

آزاده‌فر دارای مدرک دکترای اتنوموزیکولوژی از دانشگاه شفیلد انگلستان در سال 2004 میلادی است. وی پس از اخذ این مدرک به‌ عنوان فیلوشیپ وارد دوره فوق تخصص دانشگاه لندن شد. آزاده‌فر در دانشگاه‌های مختلف انگلستان به تدریس دروس متنوعی اشتغال داشته است. او موسیقی را در سنین نوجوانی از هنرستان موسیقی اصفهان و نوازندگی ساز سنتور آغاز کرد و هم‌اکنون عضو هیات علمی دانشگاه هنر تهران است.

جایزه‌ بهترین موسیقی فیلم در جشنواره سینمای جوان سال 1366 برای فیلمی از اصغر فرهادی، جایزه‌ بهترین تصنیف موسیقی در هنرستان موسیقی اصفهان در سال 1367، جایزه‌ بهترین تدوین فیلم موزیکال در جشنواره سینمای جوان سال 1372، عضویت در کمیته اجرایی قوم‌موسیقی شناسی در انگلستان بین سال‌های 2003-2000 میلادی، طراحی دو واحد درسی جدید برای دانشگاه‌های بریتانیا درسال‌های 2000 و 2003، و دریافت بورس فیلوشیپ از دانشگاه لندن در سال 2004 از  جوایز او در این عرصه است.

چاپ دوم کتاب بنیان‌های نظری و عملی موسیقی فیلم (با رویکرد سینمای کشورهای اسلامی) نوشته دکتر محمدرضا آزاده‌فر و همکاران در 174 صفحه توسط انتشارات سوره مهر به زودی وارد بازار می‌شود.