دکتر رحمت‌الله معمار در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با اشاره به این که این کتاب به تازگی منتشر شده و در نمایشگاه کتاب نیز برای نخستین بار ارایه می‌شود، گفت: همچنان که از عنوان پیداست، این اثر پژوهشی عوامل اجتماعی تاثیرگذار بر مشارکت سیاسی مردم را که مقصود همان انتخابات است با رویکرد جامعه‌شناختی، بررسی می‌کند.

وی درباره انگیزه نگارش کتابش عنوان کرد: باتوجه به آسیبی که در این حوزه تشخیص دادم، تصمیم گرفتم متغیرهای موثر بر این مشارکت را بررسی کنم. اغلب تحقیقات این حوزه نرخ کلی و ملی مشارکت سیاسی را مدنظر قرار می‌دهند و آن را شاخص اصلی می‌دانند در حالی که در مطالعات دقیق‌تر درمی‌یابیم توزیع مشارکت سیاسی در کشور ما متوازن نیست به این معنا که در برخی نقاط این مشارکت بالا یا بسیار بالاست و در نقاط دیگر این مشارکت پایین یا بسیار پایین گزارش شده است.

عضور هیات علمی دانشگاه مازندران افزود: از این لحاظ این مقوله را به عنوان آسیب مد نظر قرار دادم که مشارکت سیاسی به ویژه در شهرهای بزرگ که مرکزیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی‌اند، باید بیشتر باشد در غیر این صورت نیازمند ریشه‌یابی و بررسی علل این پدیده‌ایم.

وی بیان کرد: برای بررسی این مشارکت سیاسی نامتوازن به تحلیل ساختاری پرداختم و با روشی بر خلاف تحقیقات معمول که بیشتر پیمایشی و بر اساس پرسشنامه‌اند، از داده‌های تحلیل ثانویه یعنی داده‌های موجود سرشماری‌ها، آمارهای سازمانی و گزارشاتی که نهادهای دولتی به شکل سالانه ارایه می‌دهند، استفاده کردم.

معمار در پاسخ به این سوال که در این پژوهش چه متغییرهایی را تعریف کرده و مدنظر داشته است؟ گفت: در نگارش کتاب «جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی» بیشتر بر شاخص‌های فرهنگی و دینی نظیر میزان صنعتی شدن، میزان شهری‌شدن، سطح تحصیلات مردم و میزان دینی‌بودن جامعه تاکید داشتم و متغییرهای مهمی نظیر توزیع منابع، توزیع اقتصادی و اقدامات جبرانی دولت برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر را بررسی کردم.

دکترای جامعه‌شناسی در پاسخ به این سوال که در مسیر تالیف کتاب «جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی» و پژوهش‌های آن با چه نکات قابل توجهی مواجه شده است؟ گفت: در این مسیر دو متغییر بسیار مهم «توزیع منابع و اقدامات جبرانی دولت» که از شاخص‌های مهم عدالت است و «متغییر دینی‌بودن جامعه» را در میزان مشارکت سیاسی جامعه ایران بسیار اثرگذار یافتم به این صورت که هرچه منطقه، شهر یا استانی که به لحاظ اقتصادی دچار فقر، مساله بی‌خانمانی و ... بوده و هرچه اقدامات جبرانی دولت در آن منطقه افزایش داشته و در راستای عدالت اجتماعی گام برداشته، مشارکت سیاسی مردم بیشتر دیده می‌شود.

وی درباره دومین متغیر یعنی دینی‌بودن جامعه اظهار کرد: بر اساس نتایج این پژوهش مخاطبان کتاب درمی‌یابند هر قدر میزان دینی‌بودن جامعه‌ای در کشورمان بیشتر باشد، مشارکت سیاسی مردم نیز افزایش یافته است.

مولف کتاب در پاسخ به این سوال که آیا اثرگذار بودن این متغییر مختص کشور ماست یا در سایر جوامع نیز به چشم می‌خورد؟ گفت: به دلیل ماهیت دینی نظام سیاسی ایران این متغییر اثربخشی زیادی دارد، البته ممکن است در کشورهای دیگر این‌گونه نباشد. بر اساس نتایج تحقیقات این کتاب دریافتم افراد و مناطقی که از نظر اعتقادی همخوانی بیشتری با نظام جمهوری اسلامی ایران دارند ـ چنانچه از نظر اقتصادی نیز در فقر باشند ـ باز هم مشارکت سیاسی بیشتری دارند.

وی درباره نکته قابل تامل و بحث‌ برانگیز کتاب «جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی» عنوان کرد: بر اساس نتایج حاصل از تحقیقات این اثر در می‌یابیم برخی از نظریه‌های بسیار خام و جهانی که در اکثر نقاط دنیا پذیرفته شده‌اند، در ایران رد می‌شود. به ویژه نظریه مدرنیزاسیون و توسعه که معتقد است؛ هرچه میزان توسعه‌یافتگی جامعه‌ای بیشتر باشد، مشارکت سیاسی افراد نیز در آن جامعه افزایش خواهد یافت.

این محقق حوزه جامعه شناسی در پایان بیان کرد: متاسفانه اغلب محققان حوزه علوم اجتماعی تصور می‌کنند منابع اطلاعاتی و آماری اندکی برای تحقیقات در کشورمان در اختیار داریم و پژوهش در این زمینه بسیار دشوار است، در حالی که در مسیر پژوهشی این کتاب و مواجهه با مسوولان گوناگون همکاری‌های زیادی را از نزدیک تجربه کردم به ویژه مسوولان مرکز آمار ایران همکاری‌های بسیار مناسبی داشتند که فتح بابی برای تحقیقات کلان ملی دیگر است. 

نابرابری مشارکتی، تحلیل نظری مشارکت سیاسی، تحلیل نظری نابرابری مشارکتی، ملاحظات روش شناختی و محک تجربی، پنج فصل این اثر را تشکیل می‌دهند.

کتاب «جامعه شناسی مشارکت سیاسی» ضمن دریافت لوح تقدیر از یونسکو و آیسکو، برگزیده چهارمین جشنواره بین‌المللی فارابی نیز شده است. این اثر در 308 صفحه با شمارگان هزار نسخه به تازگی از سوی انتشارات امیرکبیر منتشر شده است.