نشست نقد و بررسی کتاب «پسری روی سکوها» نوشته حمیدرضا صدر عصر دیروز(شنبه، 25 خرداد) با حضور این نویسنده، سعید سعیدی، دبیر نشست و یاسر سماوات (منتقد) در سرای اهلقلم برگزار شد. صدر در این نشست مدعی شد که کتابش سیاهنمایی آینده فوتبال ایران نیست.-
صدر افزود: شیوه نگارش «پسری روی سکوها» شباهت زیادی به «یونایتد نفرین شده» دارد و من سعی کردم از تکنیکهای نویسندگی که در کار قبلیام به چشم میخورد، در این اثر هم بهره ببرم که به اعتقاد خودم علمکرد موفقی در این زمینه داشتهام.
نویسنده کتاب «روزی روزگاری فوتبال» درباره استفاده از زاویه دید دوم شخص در کتاب جدیدش، توضیح داد: معتقدم زاویه دیدهای اول شخص و سوم شخص از ظرافت و زیبایی روایت وقایع میکاهند و به دلیل علاقهام به آثاری که در آنها زاویه دید دوم شخص به چشم میخورد، از این عنصر داستانی در متن کتاب بهره بردم.
در ادامه جلسه سعیدی پرسشی را درباره میزان عملکرد موفق قلم نویسنده در تهییج خوانندگان با تکیه بر جذابیت ذاتی ورزش فوتبال مطرح کرد که سماوات در پاسخ گفت: فوتبال به طور کلی مقولهای هیجانانگیز است. بشر در قرن بیستم با پیشرفت عجیبی در علم و تکنولوژی مواجه شد و حتی قدم به کره ماه گذاشت اما با توجه به همه این پیشرفتها، بسیاری از جامعهشناسان ورزش فوتبال را پدیده قرن بیستم میدانند.
منتقد این جلسه افزود: خواننده «پسری روی سکوها» از نتایج اکثر مسابقاتی که نویسنده درباره آنها صحبت کرده، با خبر است. برای مثال، کمتر کسی در کشورمان پیدا میشود که از نتیجه دیدار برگشت ایران و استرالیا در مرحله پلیآف انتخابی جامجهانی 1998 و صعود شگفتانگیز ایران به این مسابقات بیاطلاع باشد اما قلم احساسی صدر و توصیف دقیق و ظریف صحنهها موجب شده است تا وقتی گزارش چنین بازیهایی را میخوانیم، خودمان را مقابل وقایعی تازه و ناشناخته میبینیم.
سپس سعیدی با اشاره به استفاده دکتر صدر از سبک مینیمالنویسی در بازتعریف مسابقات فوتبال و ایجازی که وی در توصیفاتش داشته است، پرسش دیگری را درباره توفیق نویسنده در خلاصهنویسی و پایبندی به اصول مینیمالیسم نوشتاری مطرح کرد و سماوات در پاسخ گفت: نویسنده در خلاصهنویسی گزارش مسابقات بسیار موفق بوده است اما نمیتوان از این گزارشها به عنوان متنهای داستانی مینیمال یاد کرد. داستانهای مینیمال ویژگیهایی دارند که تکرار نشدن کلمات و نوشتن داستان با حداقل واژهها یکی از برجستهترین آنهاست اما در این اثر بارها کلمات تکرار میشوند.
سماوات متن کتاب را نثری میان گزارشنویسی، تاریخنگاری، خاطرهنویسی و داستان دانست و افزود: این تعدد شیوههای نگارشی، کار منتقد را بسیار دشوار میسازد. البته بهره گرفتن از سبکهای مختلف بر زیبایی این اثر افزوده است اما برای نقد کتاب، به ناچار باید نقد ادبی، تاریخی و ژورنالیستی را در هم آمیخت.
سعیدی یکی از برجستهترین نکات کتاب را بیطرفی نویسنده در دنیای آبی و قرمز هواداران فوتبال عنوان کرد اما سماوات معتقد بود که قهرمان بخشهای داستانی کتاب، هنگام ورودش به ورزشگاه امجدیه (شهید شیرودی) به جایگاه هواداران شاهین که بعدها با انحلال این تیم بازیکنانش تیم پرسپولیس را تاسیس میکنند، اشاره داشته است. صدر هم این موضوع را علاقه راوی داستان به تیم شاهین ندانست و توضیح داد که شخصیت اصلی کتابش تنها به محل استقرار تماشاگران شاهین در امجدیه علاقهمند بوده است.
نویسنده کتاب پسری روی سکوها درباره علاقهاش به تیمهای باشگاهی، افزود: به عنوان یک نویسنده و کارشناس فوتبال باید بگویم که هوادار هیچیک از تیمهای پرطرفدار کشورمان نیستم اما در جوانی علاقه زیادی به تیم عقاب داشتم؛ تیمی که قدرتمند نبود و امروز هم هیچ نامی از آن شنیده نمیشود و منحل شده است اما برای من بهترین تیم دنیا بود.
در ادامه نشست سماوات به اندک اشتباهات نگارشی در کتاب اشاره کرد و تشریح کرد: به عنوان نمونه، در شهرآورد جنجالی سال 1373 میان استقلال و پرسپولیس که با تساوی دو بر دو نیمهکاره ماند، هر چهار گل مسابقه در نیمه دوم به ثمر رسید اما در کتاب ذکر شده که گل نخست پرسپولیس در نیمه اول توسط فرشاد پیوس به ثمر رسید. همینطور نتیجه دیدار استقلال و لیائونینگ چین در فینال جام باشگاههای آسیا 1990 دو بر یک به سود نماینده کشورمان بود که این نتیجه دو بر صفر ذکر شده است.
وی همچنین با بازخوانی بخشهایی از کتاب به استفاده صدر از تکنیک تقطیع در کتابش اشاره کرد و سعیدی در توضیح این مساله گفت: استفاده از این تکنیک تنها مختص ادبیات داستانی نیست و در شعرهای فارسی هم تقطیع کاربرد زیادی دارد.
سعیدی یکی از مشکلات نوشتاری آثار قبلی صدر را ناقص بودن جملات دانست که صدر در این باره توضیح داد: برای نزدیک شدن نوشتارم به زبان عامیانه، دانسته و سنجیده دست به چنین کاری زدم و دوست داشتم خواننده به این ترتیب ارتباط بیشتری با کتابم برقرار کند.
سماوات در پایان نشست توصیف نمودار پرفراز و نشیب فوتبال ایران را از دیگر ویژگیهای برجسته کتاب دانست و افزود: در بخش پایانی کتاب، خواننده احساس میکند آینده فوتبال ایران از نگاه صدر چندان روشن نیست و وی نگاه مبهمی به سالهای پیشروی فوتبال ایران دارد. صدر هم در اینباره توضیح داد: قصد القای چنین احساسی را نداشتم چون به هیچوجه معتقد نیستم که فوتبال ایران آینده تاریکی دارد و در جملات پایانی کتاب هم خوشبینی خودم را به فوتبال ایران به صراحت بیان کردهام.
نظر شما