به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «زبان قرآن، تفسیر قرآن» (مجموعه مقالات قرآن‌پژوهی غربیان) عصر چهارشنبه (29 خرداد‌ماه) با حضور مرتضی کریمی‌نیا، مترجم کتاب و دکتر بخشعلی قنبری، کارشناس ادیان و عرفان و استاد دانشگاه تهران در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.

دکتر قنبری در این نشست با تاکید بر توجه به نگاه بیرونی به مطالعات قرآنی داخلی، گفت: با مطالعه این کتاب به این نکته پی‌بردم که غربی‌ها تا چه اندازه در این زمینه کار کرده‌اند و این برای ما مغتنم است. روش این کتاب هم بر اساس نگاه از بیرون به پژوهش‌های قرآنی است. بنابراین، شاید حاوی مطالبی باشد که برای ما از لحاظ علمی و اعتقادی قابل قبول نباشد ولی ما را ملزم می‌کند که دست‌کم از روش‌های جدید مطالعات قرآنی در مطالعات عمیق‌تر و دقیق‌تر بهره بگیریم.

وی جایگاه این اثر را در جامعه اسلامی ارزشمند عنوان کرد و افزود: این کتاب خلاء این نوع نگرش و مطالعه نسبت به قرآن و تفسیر قرآن را در جامعه پر کرد. ما نباید به نگرش‌های درون‌دینی خود قناعت کنیم، بلکه با عوض کردن دیدگاه و زاویه دید، حتی همین نگرش‌های درون‌دینی ما هم می‌تواند غنی‌تر شود.

این مدرس دانشگاه متن کتاب را بسیار روان دانست و یادآور شد: مخاطب هنگام مطالعه «زبان قرآن، تفسیر قرآن» احساس نمی‌کند که این کتاب ترجمه است. متن کتاب در عین تخصصی بودن، خسته‌کننده نیست و بسیار روان تدوین شده است. البته در برخی بخش‌ها، سوالات و ایراداتی از نظر ترجمه و پاورقی‌نویسی بر کتاب وارد شده که در برابر محاسن کتاب بسیار ناچیز است.

در ادامه مرتضی کریمی‌نیا، مترجم اثر، مخاطب کتاب را متخصصان حوزه مطالعات قرآنی دانست و اظهار کرد: این کتاب چنین پرسش‌ها و نیازهای خوانندگان عمومی را در این زمینه برآورده نمی‌کند. برخی از زمینه‌های مطالعات قرآنی، تخصصی و تحقیقی‌اند و پرسش‌های مهمی در این حوزه‌ها مطرح شده‌اند و نظریه‌های معقول و مقبولی از سوی صاحب‌نظران ارایه می‌شودو بحث‌ها بیشتر پیچیده و فنی‌اند.

وی با بیان این‌که اساسا مطالعات قرآنی غربیان (مستشرقان) از یک دریچه تنگ و نادرست وارد فضای علمی ما شده و از این‌رو با افزایش کمی آن، هیچ‌گونه تحرک جدی به فضای علمی ما از لحاظ کیفی وارد نکرده است، افزود: دغدغه اصلی که من در این کتاب به آن پرداخته‌ام، این است که مطالعات قرآنی غربیان هیچ‌گاه به‌طور مستقیم یا به شکل اصیل به دست ما نرسیده و همیشه این پژوهش‌ها از دریچه ذهن اهل سنت به ما رسیده‌اند که متاسفانه بخش زیادی از این گزارش‌ها یا کهنه یا غیر‌دقیق و مغرضانه است. 

کریمی‌نیا در ادامه اظهار کرد: در واقع، زبان عربی در این میان دخیل است و ما به طور مستقیم به شرق‌شناسان غربی و آثارشان دسترسی نداشته‌ایم. نکته تاسف‌بارتر این است که اغلب کسانی که مطالعات غربی را نقد و به ما منتقل کرده‌اند، همان کسانی‌اند که در نقد دیدگاه شیعیان کتاب‌ها و مطالب مغرضانه زیادی را نوشته‌اند.

مترجم کتاب «زبان قرآن، تفسیر قرآن» با ذکر این‌که در تنظیم این اثر دو محور مد نظر قرار گرفته است، عنوان کرد: یکی این‌که بدون واسطه و منبع واسطه‌ای مستقیم به سراغ آثار خاورشناسان رفته‌ام و دیگر این‌که سعی کرده‌ام به سراغ آثار جدی‌تر و اصلی‌تر بروم، زیرا بسیاری از آثار شرق‌شناسان غربی هم آثار عمومی‌اند. در این کتاب مهم‌ترین مطالعات جدی و مطرح آکادمیک و دانشگاهی و متون و کتاب‌هایی که دارای منابع معتبر و اصیل بوده‌اند، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند.

وی ادامه داد: این کتاب می‌کوشد در فضای بین‌الملل به ما نشان دهد که مهم‌ترین پرسش‌های متداول و دایر در حوزه مطالعات قرآنی و تفسیر کدامند. متاسفانه پژوهش در رشته مطالعات قرآنی و شاخه قرآن و حدیث بر خلاف دیگر شاخه‌های علوم همچنان منطقه‌ای و جزیره‌ای باقی مانده است. این کتاب درصدد است این فضا را بشکافد و پل رابط میان مطالعات درون جامعه و بیرونی شود.

کریمی‌نیا در پایان با بیان این‌که این کتاب سه بخش اصلی دارد، اظهار کرد: بخش نخست کتاب به موضوع تفسیر قرآن و مطالعات تفسیری می‌پردازد که پژوهش درباره فهم متن قرآن است. بخش دوم به بررسی و تحلیل مطالعات قرآنی جان ونز برو اختصاص دارد و بخش پایانی به زبان قرآن و تفاوت تلقی ما از زبان قرآن با تلقی غربی‌ها از زبان قرآن مربوط می‌شود. زبان قرآن از نگاه ما نگاهی کلامی و عرفانی است اما از دید غربی‌ها منظور از زبان قرآن، جنس زبان عربی قرآن است.

نخستین چاپ کتاب «زبان قرآن، تفسیر قرآن» با شمارگان یک‌هزار و 500 نسخه، در 425 صفحه و به بهای 120 هزار ریال در سال 91 از سوی انتشارات هرمس چاپ و منتشر شده است.