به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، ریشه اصلی رمان‌های جنگی را شاید بتوان در آثار منتشر شده در دوره کلاسیک و قرون وسطی چون «ایلیاد» هومر، «انه‌اید» منظومه‌ حماسی دوازده جلدی سروده ویرژیل، شاعر روم باستان، «حماسه بیوولف» و همچنین نسخه‌های مختلف افسانه «کینگ آرتور» جست‌وجو کرد. با این حال نویسندگان دیگری هم هستند که در قرن‌های اخیر موضوع جنگ را دستمایه نگارش آثار داستانی خود قرار داده باشند؛ آثاری که تعدادی از آن‌ها به زبان فارسی هم ترجمه و در ایران منتشر شده است.

تاکنون فهرست‌های مختلفی از سوی نهادهای ادبی مختلف به چاپ رسیده‌اند که در آن‌ها برترین آثار داستانی با محوریت جنگ تعیین شده‌اند. در این نوشتار نگاهی داریم به برخی از مهم‌ترین آثار ترجمه شده در ایران. 

«در غرب خبری نیست» یکی از مطرح‌ترین رمان‌ها در این حوزه محسوب می‌شود که با ترجمه‌های مختلفی در ایران منتشر شده است. این رمان  را تاکنون سیروس تاجبخش و پرویز شهدی با عناوین مختلف به فارسی برگردانده‌اند.

رمارک در سال 1898 به دنیا آمد و در سن 72 سالگی از دنیا رفت؛ نویسنده‌ای آلمانی كه مطرح‌ترین رمانش «Im Westen nichts Neues» نام دارد و در ایران با عناوین «در غرب خبری نیست» و «در جبهه غرب خبری نیست» ترجمه شده است. اثری كه بسیاری، آن را یكی از شاهكارهای منتشر شده درباره موضوع جنگ می‌دانند. رمارک كهنه سرباز جنگ جهانی اول است و در داستان‌هایش از تجربیات خود بهره زیادی می‌گیرد و فشارهای روحی و جسمی وارد شده بر انسان‌ها را در طول جنگ به تصویر می‌كشد.

«وقتی برای زندگی و وقتی برای مرگ» نیز از این نویسنده در ایران منتشر شده است.

«قانون 22» یا «کچ 22» نیز رمانی است از جوزف هلر و در آن وضعیت اعضای ارتش ایالات متحده آمریکا در طول جنگ جهانی دوم روایت می‌شود. نام این کتاب به شکل یک اصطلاح در ادبیات انگلیسی نیز راه یافته و به معنای بیهوده و بی‌سرانجام به کار می‌رود. «هلر» به عنوان یکی از بهترین طنزپردازان بعد از جنگ جهانی دوم شناخته می‌شود و با این رمان توانسته به جمع نویسندگان داستان‌های جنگ هم راه یابد.

ارنست همینگوی نیز با دو رمان «وداع با اسلحه» و «‌زنگ‌ها برای که به صدا در می‌آید» در جمع این نویسندگان قرار گرفته است. وی رمان «وداع با اسلحه» را بر اساس تجربیات خود در جنگ جهانی اول نوشته و نخستین رمان پرفروش او محسوب می‌شود. حوادث داستان در ایتالیای جنگ زده بین سال‌های 1917 و 1918 اتفاق می‌افتد و همینگوی زندگی یک راننده آمبولانس را در روزهای جنگ روایت می‌کند.

این دو اثر داستانی نیز از آثاری هستند که به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. نجف دریابندری در یکی از نخستین ترجمه‌هایش به سراغ این کتاب رفته و مترجمانی مانند علی سلیمی و رحیم نامور «‌زنگ‌ها برای که به صدا در می‌آید» را به فارسی برگردانده‌اند. مهدی غبرایی نیز در ترجمه این رمان عنوان «این ناقوس مرگ کیست» را برگزیده است.

رمان «از این‌جا تا ابدیت» با عنوان اصلی «From Here to Eternity» هم یکی دیگر از آثاری است که در این فهرست جای گرفته؛ کتابی از جيمز جونز، نويسنده‌ آمريكايي، كه موضوع بيشتر آثارش جنگ، عواقب و تاثيرات آن بر جامعه آمريكايي است. وی با انتشار رماني به نام «از اين‌جا تا ابديت» در سال 1950 مطرح شد؛ داستاني كه نه تنها توسط «فرد زينمان»، برنده جايزه اسكار بهترين كارگردانی، به فيلمي سينمايي تبديل شد، بلكه برای جونز جايزه «كتاب ملی آمريكا» را نیز به دنبال داشت. فیلمی که با اقتباس از این رمان ساخته شده توانست برنده هشت اسکار شود، در حالی که در 13 بخش نامزد دریافت این جایزه شده بود.

جيمز جونز در سال 1921 میلادی به دنیا آمد و يكي از نويسندگان آمريكايي پيشرو در ادبيات قرن بيستم آمريكاست كه با انتشار سه رمان درباره جنگ، جايگاه خود را به عنوان يكي از تاريخ‌نويسان معاصر هم تثبيت كرده است.

علاوه بر این آثار، رمان «تفنگت را زمین بگذار» اثر دالتون ترامبو نیز در سال 1939 میلادی، 10 روز پس از اتحاد نازی‌های آلمان و اتحاد جماهیر شوری و دو روز پس از آغاز جنگ جهانی دوم به زیر چاپ رفت و در آغاز جنگ با عنوان «Johnny Got His Gun» (جانی تفنگش را برداشت) منتشر شد. این رمان در همان سال توانست به «جایزه ملی کتاب» دست یابد.

این اثر که موضوع اصلی آن حول محور جنگ جهانی و بی‌رحمی‌های جنگ می‌چرخد، رمانی ضد جنگ محسوب می‌شود که سرشار از حوادث تلخ و دردناک است و نویسنده در آن کوشیده جنگ را همان‌طور که بوده و بدون ملاحظه روایت کند.

«تفنگت را زمین بگذار» که در ماه‌های نخست سال جاری (1392) با ترجمه شاهپور سخی منتشر شد داستان سرباز جوانی به نام «جو» در جنگ جهانی اول را روایت می‌کند؛ سربازی که روزی در بیمارستان به هوش می‌آید و به تدریج درمی‌یابد که دست‌ها، پاها و تمامی اعضای صورتش را از دست داده است اما ذهنش هنوز کار می‌کند.

در گزارش‌های دیگری که با این موضوع در خبرگزاری کتاب ایران منتشر خواهد شد، نگاهی داریم به برخی دیگر از نویسندگانی که جنگ را دستمایه داستان‌نویسی قرار داده و شاهکارهای ادبی جهان را خلق کرده‌اند.