به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، سومین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی داستان‌ مصور (کمیک استریپ) عصر دیروز (شنبه، 20 مهرماه) در سرای داستان بنیاد ادبیات داستانی برگزار شد. امین مویدی، احمد عربلو و محمود علیمرادی در این نشست و در ادامه صحبت‌های جلسات پیش، ویژگی‌های داستان مصور موفق، اهمیت معرفی و بازتعریف کمیک استریپ در ایران، نیاز به تربیت نیروهای متخصص در این ژانر و درآمدساز بودن آن را بررسی کردند.

احمد عربلو، در ابتدای نشست بر اهمیت شناساندن کمیک استریپ تاکید کرد و گفت: اگر نویسنده خوب برای نوشتن داستان مصور تربیت شود می‌توان آن را ژانری تاثیرگذار دانست. مفهوم کمیک استریپ هم در ایران باشد روشن شود؛ زیرا این عنوان یک سری داستان طنز دنباله‌دار را به ذهن تداعی می‌کند، در حالی که این‌گونه داستان‌ها الزاما طنز نیستند.

وی افزود: تصویرگری ما از داستان‌نویسی در این ژانر پیشی گرفته و این، درحالی است که نویسندگان متخصص کمیک استریپ محدودند. از سویی علاقه‌مندان به کمیک‌استریپ در ایران و جهان زیاد شده‌اند و اهمیت این ژانر در اروپا کاملا شناخته شده است. برای مثال در ورای داستان‌های تن‌تن موضوعات اساسی زیادی مطرح می‌شود و باید از این امکان به خوبی استفاده کنیم.

این نویسنده زبان کمیک استریپ را زبان خاص این ژانر دانست و اظهار کرد: همه نویسندگان قهار نمی‌توانند داستان‌های مصور خوب بنویسند و به تربیت نیرو نیاز داریم. نویسنده کمیک استریپ به قوه بصری نیاز دارد و باید با تصویرگری و تکنیک‌های سینمایی آشنا باشد. از طرفی  باید اصول داستان‌نویسی و رمان‌نویسی را بشناسد و عشق و علاقه خاصی به این حوزه داشته باشد.

مترجم کتاب «شاهزاده‌ای که جادو شد» با تاکید بر پیشینه ادبی قوی در ایران گفت: بسیاری از داستان‌ها و اشعار فارسی می‌توانند به کمیک‌استریپ تبدیل شوند. هزار و یک شب پر است از حوادث جذاب تصویری. داستان‌های دفاع مقدس موضوعاتی هستند که قابلیت بالایی برای تبدیل شدن به این ژانر دارند. در نهایت، این‌که باید کمیک‌استریپ را جدی بگیریم تا بتوانیم در آن موفق شویم و بدانیم که اگر غربی‌ها از نظر تکنیکی از ما جلوتر هستند، هیچ‌گاه از جنبه محتوا به ما نمی‌رسند.

امین مویدی، دیگر کارشناس این برنامه، سخنانش را با مظلومیت کمیک‌استریپ در کشور آغاز کرد و افزود: گرچه برخی می‌پندارند کمیک‌استریپ عرصه‌ای پرخطری است؛ اما ما می‌توانیم با برگزاری نشست‌هایی که منجر به هم اندیشی شوند به جایگاه خوبی دست یابیم. به عنوان کسی که با همه فرایندهای خلق کمیک‌استریپ درگیر بوده‌ام معتقدم یکی از معضلات عمده ما بحث نوشتن است، در حالی که در تصویرگری و گرافیک به جایگاه خوبی رسیده‌ایم.

وی، برخی  ویژگی‌های کمیک استریپ موفق را نام برد و افزود: این ژانر ابتدا برای سرگرمی و با سوژه‌های طنز تولید شد و اصطلاح کمیک استریپ غلط مصطلحی است. برخی کشورها به ویژه ژاپن نام جدیدی برای این ژانر برگزیدند و شاکله جدیدی برای خود تعیین کردند. ژاپنی‌ها به جای اصطلاح کمیک استریپ، از «مانگا» استفاده کردند و این داستان‌های تصویری را با فرهنگ خود تطبیق دادند و شمارگانشان نیز از کمیک‌استریپ‌های آمریکا بیشتر شد.

مویدی افزود: در ایران، عنوان «پی‌نما» به جای کمیک‌استریپ پیشنهاد شد و به نظر من «پی‌نگار» نیز می‌تواند ماهیت این ژانر را تا حدی نشان دهد، اما برای رسیدن به یک نام واحد و قابل قبول، برگزاری نشست‌های متعدد و هم اندیشی متخصصان این حوزه الزامی به نظر می‌رسد.

بیان تعریف‌های مختلف از «داستان» که در آن‌ها به توالی زمانی ماجراها اشاره شده، ادامه‌بخش صحبت‌های مویدی بود. وی در این‌باره توضیح داد: با وجود چنین شباهت‌هایی در تعاریف، نمی‌توان داستان را به راحتی به کمیک استریپ تبدیل کرد. بارها شده که رمانی موفق در اختیار تصویرگری قوی قرار داده شده، اما نتیجه کار بسیار بد بوده، زیرا حلقه‌ای به‌نام «بازنویسی کمیک‌استریپ» در این فرایند گم شده است.

تفاوت مخاطبان رمان و داستان‌های تصویری موضوع دیگری بود که مویدی به آن پرداخت و توضیح داد: به نظر می‌رسد مخاطب کمیک استریپ پیچیدگی و فرهیختگی مخاطب رمان را ندارد، سن کمتری دارد و سلیقه‌اش هم متفاوت است. در نتیجه در تبدیل رمان به کمیک استریپ باید کاری انجام شود که این گروه مخاطبان خاص جلب اثر شوند.

مویدی ادبیات و به ویژه داستان و رمان را دارای کرشمه‌ها و توانایی‌هایی خاص دانست و افزود: این ظرایف را به راحتی نمی‌توان در تصویر پیاده کرد. برخلاف کمیک استریپ، در داستان سابقه زیادی داریم که می‌توان از آن برای تولید داستان مصور پر کشش بهره بگیریم. در کمیک استریپ نباید یک «فریم»، بدون این‌که به اصل اثر ضربه بخورد، قابل حذف باشد. صرفه‌جویی در فریم‌ها یکی از ویژگی‌های کمیک استریپ است تا مخاطب خسته نشود.

وی معتقد است کمیک استریپ صنعتی پردرآمد و هنری تاثیرگذار است و اگر در ایران دکوپاژ تصویری به خوبی صورت نگیرد و حرکت و جذابیت تصویری وارد اثر نشود، نمی‌توان به آثار خوبی در این ژانر رسید. مویدی افزود: برخی می‌گویند فضای کمیک استریپ‌ها باید خاکستری باشد، اما من فضای سیاه و سفید را بیشتر قبول دارم. به نظر من، برخلاف داستان، نگاه خاکستری در کمیک استریپ جواب نمی‌دهد و این جدال خیر مطلق و شر مطلق است که این ژانر را جذاب می‌کند.

مویدی متولد سال 1352 در اصفهان و فارغ التحصیل رشته مهندسی صنایع است. مویدی دبیر نخستین کنگره کارتونیست‌های جوان ایرانی و دبیر اجرایی دوسالانه هفتم کاریکاتور تهران، مسابقه «معضلات شهری» و «فلسطینی خانه ندارد» بوده است.