به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، هنگامی که به صادرات کتاب پرداخته می‌شود به ابعادی مانند ترجمه، فرهنگ، وضعیت مطالعه، سیاست و بسیاری از مفاهیم مرتبط با اندیشه توجه می‌شود و مفاهیمی مانند ظرفیت، نیاز، بازار، تجارت و مفاهیم مرتبط با کالا کمرنگ‌تر می‌شود، به همین دلیل این مساله موضوعی پیچیده و پرسوال است. این مبحث ناشناخته و مغفول مانده و جای خالی آن در حوزه‌های مختلف نشر کشور به خوبی احساس می‌شود. در این گزارش به ظرفیت‌های صادرات کتاب در ایران نگاهی داشته‌ایم.
گام اول؛ تامین زیرساخت‌ها
ناشران معدودی در کشور ما وجود دارند که توانسته‌اند ارتباطات خود را در کشورهای دیگر گسترش دهند و مشتریانی نه تنها از ایران بلکه در کشورهای فارسی‌زبان و اروپایی نیز داشته باشند. عباس جهانگیری، مدیرمسوول انتشارات بین‌المللی حافظ که فعالیت‌های خود را به خارج از مرزهای ایران گسترده است، درباره مشتریان و مخاطبان بالقوه کتابهای ایرانی خارج از کشور می‌گوید: «ما در سراسر جهان حدود چهار میلیون فارسی‌زبان داریم که تعداد زیادی از آنها کارگر یا کارمند درجه پایین هستند که توجهی به مطالعه و کتاب خواندن ندارند، عده‌ای نیز در موضعیت مالی نسبتا خوب قرار دارند اما باز هم به کتابخوانی توجهی نمی‌کنند، گروه سوم نیز کتابخوان‌هایی حرفه‌ای به شمار می‌آیند که اغلب به دلیل محدودیت‌ها و موانع موجود در توزیع درست کتاب نمی‌توانند کتاب تهیه کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، مقرون به صرفه نبودن خرید کتابهای ایرانی، برای مشتریان این آثار در کشورهای اروپایی و آمریکایی است زیرا برخی موزعان قیمت‌هایی که برای کتاب‌ها در نظر می‌گیرند، بسیار بالاتر از قیمت پشت جلد است و به همین دلیل ایرانیان رغبتی به خرید ندارند.»
جهانگیری با بیان این‌که خارج از مرزهای کشور، در شهرها و ایالت‌هایی که ایرانیان بیشتری زندگی میکنند، برخی فروشگاه‌ها کتابهای فارسی‌زبان تهیه میکنند، یادآور می‌شود: «این فروشگاه‌ها اغلب در کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه قرار دارند که مشخص نیست از چه کانال‌هایی کتابهای خود را تامین میکنند ولی بازار خوب و مناسبی برای ناشران ایرانی به شمار می‌آیند تا خریدار ماهانه یا سالانه کتابهای آنان باشند.»
وی به تجربه موسسه انتشارات خود در این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید:«ما با مراکز پخش و فروش کتاب در کشورهای تاجیکستان، افغانستان، ارمنستان، پاکستان و هند در ارتباط هستیم که با تاجیک‌ها و افغان‌ها ارتباط مستقیم و با سایر کشورها به صورت تک‌نسخه‌ای فعالیت داریم. شهرهایی مانند بمبئی و دهلی نو در هند نیز به دلیل آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها از مشتریان ما به شمار می‌آیند. در شهرهای کابل و هرات کشور افغانستان نیز مشتریان خوب و دایمی داریم.»
مدیرمسوول انتشارات بین‌المللی «حافظ» همچنین درباره موضوع کتابهای مورد نیاز این کشورها توضیح می‌دهد: «عموم کتابهای مورد نیاز آنها، آثاری درباره هنرهای صنایع دستی است، همچنین کتابخانه‌های ملی و دانشگاهی نیز کتابهای نفیسی مانند دیوان حافظ، سعدی و... را خریداری میکنند. به صورت کلی می‌توان گفت این خریدها بستگی به سلیقه مامور خرید یک فروشگاه یا دانشگاه دارد، در بسیاری از مواقع علاوه بر کتابهای هنری شاهد خریداری کتابهای ادبیات داستانی ایرانی هم هستیم که معمولا مشتریان خوبی در افغانستان دارند.»
جهانگیری به خریداری کتاب از سوی کتابفروشان کشورهای اروپایی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «در ایام نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شاهد حضور توزیع‌کنندگان یا نمایندگان کتابفروشی‌های کشورهای مختلف هستیم که کتابهای مورد نیاز خود را به صورت سالانه خریداری میکنند. مثلا نماینده‌ای از کشور دانمارک سال‌های زیادی است که به نمایشگاه کتاب می‌آید یا نماینده‌ای از کشور آمریکا برای شهر لس‌آنجلس که ایرانیان زیادی در آن ساکن هستند کتابهای رمان و آشپزی و... خریداری می‌کند.»
وی در بخش دیگر سخنان خود درباره آغاز روابط بین‌المللی انتشارات حافظ با خارج از مرزهای ایران نیز می‌افزاید: «معتقدم در ابتدا باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود، مثلا ما اوایل به صورت محدود و تک نسخه‌ای درخواست خرید کتاب از سوی ناشران و کتابفروشان داشتیم و برای آنها کتاب پست می‌کردیم اما پس از مدتی به دلیل استقبال از سوی آنها و علاقه‌مندی ما و شکل گرفتن ارتباط و اعتمادی دو سویه این ارتباط حالت دایم به خود گرفت و اکنون بسیاری از این مراکز پخش مشتریان هفتگی ما هستند.»
گام دوم؛ شناسایی بازار
صادرات کتاب چون صادرات دیگر کالاها نیست، کتاب نماینده فرهنگ و ادب هر کشوری است و صادرات آن به دیگر کشورها می‌تواند در معرفی فرهنگ و تمدن ایران‌زمین سهم به‌سزایی داشته باشد همان‌طور که ناشرانی نیز کتابهای ناشران بزرگ اروپایی، آمریکایی و آسیایی را به داخل کشور وارد میکنند.
مهدی عمرانلو، مدیرعامل انتشارات «آوند دانش» از افرادی است که واردکننده کتاب به داخل مرزهای ایران است و علاوه بر این کار، نسبت به ترجمه و انتشار کتاب به زبان فارسی با رعایت حق کپی‌رایت اقدام می‌کند، وی با بیان این‌که صادرات کتابهای ایرانی به کشورهای دیگر با موانع و مشکلات بسیاری روبه‌رو است، می‌گوید: «یکی از این مشکلات هزینه‌های بالای پستی و گمرکی است که صادرکنندگان و فعالان صنعت نشر را دلسرد و نسبت به این کار بی‌میل می‌کند، این در حالی است که در بسیاری از کشورها برای فعالان حوزه فرهنگ تسهیلاتی پیش‌بینی شده و در برخی کشورها نیز معافیت در نظر گرفته شده است.»
وی به فرصت ناب ناشران ایرانی برای ارتباط با دانشگاه‌هایی که زبان فارسی در آنها تدریس می‌شود، اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «معتقدم قبل از هر کاری باید این بازارهای ناب و ارزشمند شناخته شوند و بر اساس دانشگاه‌ها نیازها را شناسایی و از این فرصت‌ها استفاده کنیم، این‌که این دانشگاه‌ها در کدام شهرها و کشورها وجود دارد مساله‌ای بسیار حایز اهمیت است.»
دبیر کارگروه بین‌الملل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین درباره برنامه‌های این کارگروه در آینده می‌گوید: «صادرات کتاب در برنامه‌های کلان این کارگروه پیش‌بینی شده است ولی مساله اصلی موانعی است که بر سر اجرایی شدن طرح‌ها وجود دارد که وجود نداشتن یک فرمول مشخص و ثابت برای قیمت‌گذاری این کتاب‌ها یکی از نمونه‌ها به شمار می‌آید اما فکر می‌کنم می‌توان برای این موضوع راهکارهایی ارایه کرد؛ به عنوان مثال موسسه خانه کتاب می‌تواند شابک جداگانه برای کتابهای صادراتی پیش‌بینی کند یا به صورت کلی فرمولی تهیه شود که در آن بتوان قیمت یورو و دلار را نیز در نظر گرفت.»
وی از مبحث معرفی به عنوان یکی دیگر از زیرساخت‌های صادرات کتابهای ایرانی نام می‌برد و می‌افزاید: «کتابفروش‌ها در کار خود زمانی که یک کتاب با استقبال مشتریان روبه‌رو می‌شوند، حجم سفارش‌های خود را افزایش می‌دهند در ایران این موضوع به راحتی انجام می‌شود اما در خارج از ایران امکان معرفی کتابهای جدید به متقاضیان محدود است و البته کار راحتی هم نیست. معتقدم در این میان موزعان و واسطه‌ها باید پیشقدم شوند و با راه‌اندازی سایت‌های اطلاع‌رسانی یا نشریات، کتابهای پرفروش داخلی و خوب را به مخاطبان آن سوی مرزها نیز معرفی کنند، سپس به تناسب تقاضا کتاب سفارش دهند.»
گام سوم؛ انجام کاری جدی
آمارهای نه چندان موثقی وجود دارد که اعلام میکنند، جمعیتی افزون بر شش میلیون نفر فارسی‌زبان غیر از ایران در سراسر جهان زندگی میکنند که بخش زیادی از آنها تحصیل‌کرده و اهل مطالعه هستند و این آمار با کمی بیشتر یا کمتر بازار قابل توجهی برای ناشران ایرانی و گسترش فعالیت‌های آنان به شمار می‌آیند. محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران این جمعیت را فرصت مناسبی برای صادرات کتاب می‌داند و می‌گوید: «در یک نگاه کلی می‌توان امیدوار بود که نیمی از این جمعیت کتابخوان هستند اما چرا تاثیر این جمعیت را در شمارگان کتابهای منتشر شده در کشور نمی‌بینیم. شمارگان‌های یک‌هزار نسخه‌ای حکایت از این دارند که نشر ایران برای صادرات کتاب به مفهوم اخص کلمه برای مخاطبان ایرانی که در کشورهای دیگر زندگی میکنند کار جدی انجام نداده است.»
وی به نمونه کارهایی که اغلب به صورت سنتی توسط برخی ناشران انجام می‌شود، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در این شیوه اغلب یک کتابفروش از یک پخش‌کننده کتاب خریداری می‌کند و در موارد زیادی دیده شده است که برخی از آنها، خریدهایشان را تسویه حساب نکرده‌اند و توزیع‌کننده ایرانی نیز نتوانسته کاری انجام بدهد و مشکل دقیقا از همین‌جا شروع می‌شود، چون این تجربه ناموفق همچون آینه در برابر ناشران دیگر قرار می‌گیرد و آنها را از دنبال کردن کار دلسرد می‌کند. در این میان فکر می‌کنم این حوزه جای توجه بیشتری دارد و باید به موضوع توزیع کتاب برای مخاطبان ایرانی مقیم کشورهای دیگر راهکاری اندیشید.»
وی با انتقاد از کارهای مقطعی و کوتاه مدت می‌گوید: «اگر جمعی از ناشران علاقه‌مند با همکاری یکدیگر شرکتی تاسیس کرده و برای بازاریابی و فعالیت در این حوزه اقدام کنند می‌تواند موجب رونق نشر در داخل کشور شود. این حرکت‌ها باید مستمر باشد زیرا با این کار مخاطب دایمی به وجود می‌آید که همیشه منتظر کتابهای جدید است اما چون در حوزه توزیع دچار مشکلات مختلف هستیم نمی‌توان در این زمینه کار خاصی انجام داد.»
آموزگار ادامه می‌دهد: «بهترین حرکت در این حوزه زمانی است که کتاب منتشر می‌شود و مخاطب از طریق رسانه‌ها آگاهی می‌یابد و می‌خواهد به راحتی با یک تلفن یا خرید اینترنتی به کتاب مورد نظرش دسترسی داشته باشد، این مساله هنوز در داخل مرزهای کشور امکان‌پذیر نیست و طبیعتا نمی‌تواند برای خارج از ایران اجرایی شود اما خوب بود اگر نشر ایران می‌توانست نهادی مثل شرکت تعاونی ناشران را تاسیس کند و با برنامه‌ریزی دقیق متناسب با ضوابط و شرایط داخل و خارج ایران درباره توزیع کتاب در این حوزه بازاریابی و فعالیت‌های آن را تضمین کند، زیرا با این کار ارتباط مستقیمی بین مخاطبان ایرانی خارج از کشور و آثار تازه منتشر شده برقرار می‌شود.»
گام چهارم؛ فرصتی غنیمت
رونق و شکوفایی حوزه نشر، این‌روزها با تلاش مسوولان و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف دولتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش‌های خصوصی با برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدتی دنبال می‌شود اما گاهی احساس می‌کنیم اید‌ه‌آلی دست‌نیافتی است. در برهه‌ای که کتابهای ایرانی به راحتی در افغانستان افست می‌شود و این از معایت نپیوستن به کنوانسیون‌های رعایت حقوق مولف جهانی است، نباید بگذاریم فرصت‌ها بسوزند. در این روزها که کتابهای ادعیه و مذهبی ناشران ایرانی در شهر بیروت کشور لبنان توسط ناشران سودجود ریسوگرافی می‌شوند و با کیفیتی پایین‌تر از چاپ ایرانی و قیمتی بالاتر دوباره به کشور وارد می‌شود، فعالیت ناشران قدیمی ایرانی در معرض خطر است. در حالی که می‌توان با شناسایی بازار مورد نیاز کتابهای مختلف ایرانی در کشورهای مختلف فرصت‌ها را غنیمت بشماریم.
اکنون کتابهای نفیس دو زبانه توسط ناشران منتشر و روانه بازار نشر می‌شوند که علاوه بر ایران می‌توانند در سایر کشورها نیز مشتری و مخاطب داشته باشند. کتاب‌هایی که سفیر فرهنگی ایران به شمار می‌آیند. همچنین حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و خارجی نیز زمینه‌ای برای نمایش ظرفیت‌های صنعت نشر کشور است که نباید از آنها غافل باشیم.
گام اول؛ تامین زیرساخت‌ها
ناشران معدودی در کشور ما وجود دارند که توانسته‌اند ارتباطات خود را در کشورهای دیگر گسترش دهند و مشتریانی نه تنها از ایران بلکه در کشورهای فارسی‌زبان و اروپایی نیز داشته باشند. عباس جهانگیری، مدیرمسوول انتشارات بین‌المللی حافظ که فعالیت‌های خود را به خارج از مرزهای ایران گسترده است، درباره مشتریان و مخاطبان بالقوه کتابهای ایرانی خارج از کشور می‌گوید: «ما در سراسر جهان حدود چهار میلیون فارسی‌زبان داریم که تعداد زیادی از آنها کارگر یا کارمند درجه پایین هستند که توجهی به مطالعه و کتاب خواندن ندارند، عده‌ای نیز در موضعیت مالی نسبتا خوب قرار دارند اما باز هم به کتابخوانی توجهی نمی‌کنند، گروه سوم نیز کتابخوان‌هایی حرفه‌ای به شمار می‌آیند که اغلب به دلیل محدودیت‌ها و موانع موجود در توزیع درست کتاب نمی‌توانند کتاب تهیه کنند.»
وی ادامه می‌دهد: «یکی از مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، مقرون به صرفه نبودن خرید کتابهای ایرانی، برای مشتریان این آثار در کشورهای اروپایی و آمریکایی است زیرا برخی موزعان قیمت‌هایی که برای کتاب‌ها در نظر می‌گیرند، بسیار بالاتر از قیمت پشت جلد است و به همین دلیل ایرانیان رغبتی به خرید ندارند.»
جهانگیری با بیان این‌که خارج از مرزهای کشور، در شهرها و ایالت‌هایی که ایرانیان بیشتری زندگی میکنند، برخی فروشگاه‌ها کتابهای فارسی‌زبان تهیه میکنند، یادآور می‌شود: «این فروشگاه‌ها اغلب در کشورهای آمریکا، انگلستان و فرانسه قرار دارند که مشخص نیست از چه کانال‌هایی کتابهای خود را تامین میکنند ولی بازار خوب و مناسبی برای ناشران ایرانی به شمار می‌آیند تا خریدار ماهانه یا سالانه کتابهای آنان باشند.»
وی به تجربه موسسه انتشارات خود در این حوزه اشاره می‌کند و می‌گوید:«ما با مراکز پخش و فروش کتاب در کشورهای تاجیکستان، افغانستان، ارمنستان، پاکستان و هند در ارتباط هستیم که با تاجیک‌ها و افغان‌ها ارتباط مستقیم و با سایر کشورها به صورت تک‌نسخه‌ای فعالیت داریم. شهرهایی مانند بمبئی و دهلی نو در هند نیز به دلیل آموزش زبان فارسی در دانشگاه‌ها از مشتریان ما به شمار می‌آیند. در شهرهای کابل و هرات کشور افغانستان نیز مشتریان خوب و دایمی داریم.»
مدیرمسوول انتشارات بین‌المللی «حافظ» همچنین درباره موضوع کتابهای مورد نیاز این کشورها توضیح می‌دهد: «عموم کتابهای مورد نیاز آنها، آثاری درباره هنرهای صنایع دستی است، همچنین کتابخانه‌های ملی و دانشگاهی نیز کتابهای نفیسی مانند دیوان حافظ، سعدی و... را خریداری میکنند. به صورت کلی می‌توان گفت این خریدها بستگی به سلیقه مامور خرید یک فروشگاه یا دانشگاه دارد، در بسیاری از مواقع علاوه بر کتابهای هنری شاهد خریداری کتابهای ادبیات داستانی ایرانی هم هستیم که معمولا مشتریان خوبی در افغانستان دارند.»
جهانگیری به خریداری کتاب از سوی کتابفروشان کشورهای اروپایی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «در ایام نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران شاهد حضور توزیع‌کنندگان یا نمایندگان کتابفروشی‌های کشورهای مختلف هستیم که کتابهای مورد نیاز خود را به صورت سالانه خریداری میکنند. مثلا نماینده‌ای از کشور دانمارک سال‌های زیادی است که به نمایشگاه کتاب می‌آید یا نماینده‌ای از کشور آمریکا برای شهر لس‌آنجلس که ایرانیان زیادی در آن ساکن هستند کتابهای رمان و آشپزی و... خریداری می‌کند.»
وی در بخش دیگر سخنان خود درباره آغاز روابط بین‌المللی انتشارات حافظ با خارج از مرزهای ایران نیز می‌افزاید: «معتقدم در ابتدا باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود، مثلا ما اوایل به صورت محدود و تک نسخه‌ای درخواست خرید کتاب از سوی ناشران و کتابفروشان داشتیم و برای آنها کتاب پست می‌کردیم اما پس از مدتی به دلیل استقبال از سوی آنها و علاقه‌مندی ما و شکل گرفتن ارتباط و اعتمادی دو سویه این ارتباط حالت دایم به خود گرفت و اکنون بسیاری از این مراکز پخش مشتریان هفتگی ما هستند.»
گام دوم؛ شناسایی بازار
صادرات کتاب چون صادرات دیگر کالاها نیست، کتاب نماینده فرهنگ و ادب هر کشوری است و صادرات آن به دیگر کشورها می‌تواند در معرفی فرهنگ و تمدن ایران‌زمین سهم به‌سزایی داشته باشد همان‌طور که ناشرانی نیز کتابهای ناشران بزرگ اروپایی، آمریکایی و آسیایی را به داخل کشور وارد میکنند.
مهدی عمرانلو، مدیرعامل انتشارات «آوند دانش» از افرادی است که واردکننده کتاب به داخل مرزهای ایران است و علاوه بر این کار، نسبت به ترجمه و انتشار کتاب به زبان فارسی با رعایت حق کپی‌رایت اقدام می‌کند، وی با بیان این‌که صادرات کتابهای ایرانی به کشورهای دیگر با موانع و مشکلات بسیاری روبه‌رو است، می‌گوید: «یکی از این مشکلات هزینه‌های بالای پستی و گمرکی است که صادرکنندگان و فعالان صنعت نشر را دلسرد و نسبت به این کار بی‌میل می‌کند، این در حالی است که در بسیاری از کشورها برای فعالان حوزه فرهنگ تسهیلاتی پیش‌بینی شده و در برخی کشورها نیز معافیت در نظر گرفته شده است.»
وی به فرصت ناب ناشران ایرانی برای ارتباط با دانشگاه‌هایی که زبان فارسی در آنها تدریس می‌شود، اشاره می‌کند و یادآور می‌شود: «معتقدم قبل از هر کاری باید این بازارهای ناب و ارزشمند شناخته شوند و بر اساس دانشگاه‌ها نیازها را شناسایی و از این فرصت‌ها استفاده کنیم، این‌که این دانشگاه‌ها در کدام شهرها و کشورها وجود دارد مساله‌ای بسیار حایز اهمیت است.»
دبیر کارگروه بین‌الملل اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین درباره برنامه‌های این کارگروه در آینده می‌گوید: «صادرات کتاب در برنامه‌های کلان این کارگروه پیش‌بینی شده است ولی مساله اصلی موانعی است که بر سر اجرایی شدن طرح‌ها وجود دارد که وجود نداشتن یک فرمول مشخص و ثابت برای قیمت‌گذاری این کتاب‌ها یکی از نمونه‌ها به شمار می‌آید اما فکر می‌کنم می‌توان برای این موضوع راهکارهایی ارایه کرد؛ به عنوان مثال موسسه خانه کتاب می‌تواند شابک جداگانه برای کتابهای صادراتی پیش‌بینی کند یا به صورت کلی فرمولی تهیه شود که در آن بتوان قیمت یورو و دلار را نیز در نظر گرفت.»
وی از مبحث معرفی به عنوان یکی دیگر از زیرساخت‌های صادرات کتابهای ایرانی نام می‌برد و می‌افزاید: «کتابفروش‌ها در کار خود زمانی که یک کتاب با استقبال مشتریان روبه‌رو می‌شوند، حجم سفارش‌های خود را افزایش می‌دهند در ایران این موضوع به راحتی انجام می‌شود اما در خارج از ایران امکان معرفی کتابهای جدید به متقاضیان محدود است و البته کار راحتی هم نیست. معتقدم در این میان موزعان و واسطه‌ها باید پیشقدم شوند و با راه‌اندازی سایت‌های اطلاع‌رسانی یا نشریات، کتابهای پرفروش داخلی و خوب را به مخاطبان آن سوی مرزها نیز معرفی کنند، سپس به تناسب تقاضا کتاب سفارش دهند.»
گام سوم؛ انجام کاری جدی
آمارهای نه چندان موثقی وجود دارد که اعلام میکنند، جمعیتی افزون بر شش میلیون نفر فارسی‌زبان غیر از ایران در سراسر جهان زندگی میکنند که بخش زیادی از آنها تحصیل‌کرده و اهل مطالعه هستند و این آمار با کمی بیشتر یا کمتر بازار قابل توجهی برای ناشران ایرانی و گسترش فعالیت‌های آنان به شمار می‌آیند. محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران این جمعیت را فرصت مناسبی برای صادرات کتاب می‌داند و می‌گوید: «در یک نگاه کلی می‌توان امیدوار بود که نیمی از این جمعیت کتابخوان هستند اما چرا تاثیر این جمعیت را در شمارگان کتابهای منتشر شده در کشور نمی‌بینیم. شمارگان‌های یک‌هزار نسخه‌ای حکایت از این دارند که نشر ایران برای صادرات کتاب به مفهوم اخص کلمه برای مخاطبان ایرانی که در کشورهای دیگر زندگی میکنند کار جدی انجام نداده است.»
وی به نمونه کارهایی که اغلب به صورت سنتی توسط برخی ناشران انجام می‌شود، اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در این شیوه اغلب یک کتابفروش از یک پخش‌کننده کتاب خریداری می‌کند و در موارد زیادی دیده شده است که برخی از آنها، خریدهایشان را تسویه حساب نکرده‌اند و توزیع‌کننده ایرانی نیز نتوانسته کاری انجام بدهد و مشکل دقیقا از همین‌جا شروع می‌شود، چون این تجربه ناموفق همچون آینه در برابر ناشران دیگر قرار می‌گیرد و آنها را از دنبال کردن کار دلسرد می‌کند. در این میان فکر می‌کنم این حوزه جای توجه بیشتری دارد و باید به موضوع توزیع کتاب برای مخاطبان ایرانی مقیم کشورهای دیگر راهکاری اندیشید.»
وی با انتقاد از کارهای مقطعی و کوتاه مدت می‌گوید: «اگر جمعی از ناشران علاقه‌مند با همکاری یکدیگر شرکتی تاسیس کرده و برای بازاریابی و فعالیت در این حوزه اقدام کنند می‌تواند موجب رونق نشر در داخل کشور شود. این حرکت‌ها باید مستمر باشد زیرا با این کار مخاطب دایمی به وجود می‌آید که همیشه منتظر کتابهای جدید است اما چون در حوزه توزیع دچار مشکلات مختلف هستیم نمی‌توان در این زمینه کار خاصی انجام داد.»
آموزگار ادامه می‌دهد: «بهترین حرکت در این حوزه زمانی است که کتاب منتشر می‌شود و مخاطب از طریق رسانه‌ها آگاهی می‌یابد و می‌خواهد به راحتی با یک تلفن یا خرید اینترنتی به کتاب مورد نظرش دسترسی داشته باشد، این مساله هنوز در داخل مرزهای کشور امکان‌پذیر نیست و طبیعتا نمی‌تواند برای خارج از ایران اجرایی شود اما خوب بود اگر نشر ایران می‌توانست نهادی مثل شرکت تعاونی ناشران را تاسیس کند و با برنامه‌ریزی دقیق متناسب با ضوابط و شرایط داخل و خارج ایران درباره توزیع کتاب در این حوزه بازاریابی و فعالیت‌های آن را تضمین کند، زیرا با این کار ارتباط مستقیمی بین مخاطبان ایرانی خارج از کشور و آثار تازه منتشر شده برقرار می‌شود.»
گام چهارم؛ فرصتی غنیمت
رونق و شکوفایی حوزه نشر، این‌روزها با تلاش مسوولان و دست‌اندرکاران بخش‌های مختلف دولتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخش‌های خصوصی با برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدتی دنبال می‌شود اما گاهی احساس می‌کنیم اید‌ه‌آلی دست‌نیافتی است. در برهه‌ای که کتابهای ایرانی به راحتی در افغانستان افست می‌شود و این از معایت نپیوستن به کنوانسیون‌های رعایت حقوق مولف جهانی است، نباید بگذاریم فرصت‌ها بسوزند. در این روزها که کتابهای ادعیه و مذهبی ناشران ایرانی در شهر بیروت کشور لبنان توسط ناشران سودجود ریسوگرافی می‌شوند و با کیفیتی پایین‌تر از چاپ ایرانی و قیمتی بالاتر دوباره به کشور وارد می‌شود، فعالیت ناشران قدیمی ایرانی در معرض خطر است. در حالی که می‌توان با شناسایی بازار مورد نیاز کتابهای مختلف ایرانی در کشورهای مختلف فرصت‌ها را غنیمت بشماریم.
اکنون کتابهای نفیس دو زبانه توسط ناشران منتشر و روانه بازار نشر می‌شوند که علاوه بر ایران می‌توانند در سایر کشورها نیز مشتری و مخاطب داشته باشند. کتاب‌هایی که سفیر فرهنگی ایران به شمار می‌آیند. همچنین حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و خارجی نیز زمینه‌ای برای نمایش ظرفیت‌های صنعت نشر کشور است که نباید از آنها غافل باشیم.
نظر شما