شنبه ۳۰ آذر ۱۳۹۲ - ۱۰:۴۰
تحلیل زبان‌های ساختگی با استفاده از  جامعه‌شناسی زبان

کتاب «زبان‌های ساختگی» نوشته علی‌اکبرعبدالرشیدی، یکی از نخستین منابع منتشر شده در ایران است که ردپای دانش «جامعه‌شناسی زبان» در آن دیده می‌شود. کشف فرمول‌های ساخت برخی «زبان‌های ساختگی» نیز یکی دیگر از موضوعات مورد توجه عبدالرشیدی در این کتاب است./

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، بسیاری از متفکران، محققان و پژوهشگران حوزه زبان و فلسفه زبان، بر این اعتقاد هستند که زبان یک مقوله زایشی است و در واقع اگر این خصلت را از زبان حذف کنیم با نابودی آن مواجه خواهیم شد. بر این اساس، جوامع مختلف در همه دوران‌های تاریخی خود واژگانی جدیدِ برساخته از روابط معمول خود در اجتماع را به زبان رسمی اضافه کرده و می‌کنند. 

در مواقعی نیز این واژگان به قدری زیاد شده که در ادامه خود تبدیل به یک زبان غیر رسمی می‌شوند. در این میان، عده‌ای از مردمان جوامع که ارتباط خاصی (به عنوان مثال ارتباط شغلی و صنفی) با هم دارند، برای مخفی ماندن مناسبات و ارتباط‌های شغلی خود از دیگر مردمان جوامع یا صنف‌های شغلی دیگر، قراردادهای مشخصی در نوع گویش و کلام را برای هم تعریف کرده و یک زبان خاص می‌سازند. 

بررسی و تحلیل این زبان‌های برساخته از دل اجتماع، اگر با شیوه‌ای درست و یا روش‌های آکادمیک انجام شود، فواید بسیاری  خواهد داشت. بر این اساس، این پژوهش‌ها از یک طرف می‌تواند امکانات بسیاری در اختیار زبان و گفتار رسمی کشور بگذارد و از طرف دیگر کار برخی  جامعه‌شناسان و مردم‌شناسانی را که پژوهش‌های میان رشته‌ای در این حوزه‌ها انجام می‌دهند، آسان‌تر می‌کند. 

«زبان‌های ساختگی» کتابی است که در دایره پژوهش‌های صحیح و علمی این حوزه قرار می‌گیرد. این کتاب در اصل رساله کارشناسی ارشد عبدالرشیدی در رشته زبان ‌شناسی همگانی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران بود که در سال 1357 با راهنمایی دکتر محمدرضا باطنی، زبان‌شناس و منتقد پیشکسوت، ارایه شد. لازم به ذکر است که مقدمه این کتاب نیز به قلم این مدرس مطرح زبان‌شناسی است. 

نویسنده در این کتاب ضمن معرفی و ارایه تاریخچه‌ای از زبان‌های ساختگی، به چرایی و چگونگی ساخت این زبان‌ها می‌پردازد. دامنه کاربرد زبان‌های ساختگی و بررسی جغرافیایی این زبان‌ها، از دیگر مباحث کتاب است. 

یک ویژگی مهم این کتاب، ایجاز مباحث و در عین ساده و راحت‌خوان بودن آن است. معمولا انتظار مخاطبان از کتاب‌های حوزه زبان‌شناسی، منابع حجیم با چند فصلی ابتدایی درباره آواشناسی آن است، در صورتی که این کتاب ضمن معرفی آواشناسی و آوانگاری زبان‌های ساختگی و کامل بودن مباحث تئوریک آن تنها 104 صفحه دارد.
 
کار مهم عبدالرشیدی در این پژوهش کشف فرمول‌های ساخت تعدادی از زبان‌های ساختگی در ایران، مانند «زبان کولی‌ها» و «زبان زرگری» است. در این راستا نویسنده با استفاده از فرمول ساخت، چگونگی تغییرات آوایی برای ساخت این زبان‌ها را مورد تحلیل قرار می‌دهد. 

نویسنده در مسیر کشف فرمول‌های ساخت زبان‌های ساختگی وارد حوزه دانش «جامعه‌شناسی زبان» می‌شود. متفکران علم جامعه‌شناسی زبان از راه مطالعه زبان جوامع، به شناخت و تحلیل آن جوامع می‌پردازند. کتاب «زبان‌های ساختگی» یکی از معدود پژوهش‌های انجام شده در ایران است که از فرمول‌های دانش جامعه شناسی زبان نیز بهره گرفته است. 

لازم به ذکر است که دانش «جامعه‌شناسی زبان» در ایران تاکنون مورد غفلت قرار گرفته و این یک نقص بزرگ به شمار می‌آید. تخصص اصلی استاد راهنمای عبدالرشیدی در این پژوهش، یعنی محمدرضا باطنی، جامعه‌شناسی زبان است. 

بررسی جغرافیایی زبان‌های برساخته، یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب است. به عنوان مثال، نویسنده در این کتاب باارایه یک تعریف کامل از زبان زرگری، به معرفی مناطق جغرافیایی که این زبان در میان مردمان آن‌جا طرفدار دارد، می‌پردازد. جالب است که این پژوهش تفاوت‌های گویشی میان مناطقی را که از زبان زرگری استفاده می‌کنند، نیز در بر می‌گیرد. 

«زبان‌های ساختگی» نوشته علی اکبر عبدالرشیدی با شمارگان یکهزار نسخه، 104 صفحه و قیمت پنجهزار و پانصد تومان از سوی انتشارات مسافر روانه کتابفروشی‌ها شده‌است.

علی‌اکبر عبدالرشیدی روزنامه نگار، مترجم، نویسنده، جهانگرد و خبرنگار ایرانی متولد سال 1328 در کرمان است.

«سیر تحول و تکامل ژورنالیسم»، «پندارها و گفتارها، نلسون ماندلا»، «روسیه در عصر مواجهه محدود»، «گفتنی‌ها»، «مدیران پاسخگو»، «سیرجان»، « ظهور و سقوط فاشیسم»، «ایتالیا در دوران موسولینی» و «تاریخ جنبش عدم تعهد» نام برخی  تالیفات و ترجمه‌های منتشر شده عبدالرشیدی‌اند.

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها

اخبار مرتبط