به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ضیاء موحد 12 دی سال 1321 در اصفهان دیده به جهان گشود، تحصیلات ابتدایی را تا پایان دبیرستان در اصفهان گذراند، سال 1339 به تهران آمد و در دانشکده علوم مشغول خواندن فیزیک شد. وی سال 1348 مدرک کارشناسی ارشد فیزیک خود را از دانشگاه تهران گرفت و پس از آن در مرکز اسناد و مدارک علمی وزارت علوم به عنوان کارشناس فیزیک و ریاضی و همچنین همکار مجله «چکیده علوم» مشغول به کار شد.

موحد سال ۱۳۵۴ برای ادامه تحصیل در رشته علم آگاهی‌رسانی به انگلیس رفت اما به قول خودش هیچ علاقه‌ای به این رشته پیدا نکرد تا این‌که یک روز به تصادفی گذرش به دانشکده فلسفه افتاد و وقتی برنامه درس‌های آن‌جا را دید، گمشده خودش را یافت. او در کلاس‌های درس استاد معروف فلسفه و منطق آنجا «بیل هارت» حاضر شد و پس از آن تصمیم گرفت تحصیلات خود را در رشته فلسفه ادامه دهد. در آن دوره او تنها دانشجوی ایرانی بود که دکترای خود را در این رشته گرفت. وی در ایران از محضر استادانی مانند کمال جناب، محمود حسابی و روحانی‌نژاد و هانس کمپ و بیل هارت در انگلستان بهره برد.

دلبستگی شدید وی به شعر کهن موجب شد تا در سال دوم دبیرستان به «انجمن شعر کمال» بپیوندد و بعدها آشنایی او با هوشنگ گلشیری و محمد حقوقی موجب تغییر گرایش او به شعر نو شد. همچنین آشنایی با پرویز مهاجر او را وارد کار ترجمه کرد. کتاب «نظریه ادبیات» که کار مشترک او با مهاجر است سال 1374 برنده جایزه کتاب سال شد.

کتاب‌شناسی ضیاء موحد
علاوه بر چند دفتر شعر، از دکتر موحد آثار زیادی در منطق و فلسفه و نیز در زمینه ادبیات منتشر شده‌‌اند.

مجموعه اشعار وی شامل کتاب‌های بر آب‌های مرده مروارید(۱۳۵۴)، غراب‌های سفید (۱۳۶۸)، مشتی نور سرد(۱۳۷۹)، نردبان اندر بیابان(۱۳۸۵) و آوازهای آبی( 1390) می‌شود.

در حوزه آثار منطقی و فلسفی، کتاب‌های درآمدی به منطق جدید(۱۳۶۸)، واژگان توصیفی منطق( ۱۳۷۴)، منطق موجهات جدید و مقالات فلسفی منطقی آثار او محسوب می‌شوند.

در بخش ترجمه‌ نیز نظریه ادبیات نوشته رنه ولک و اوستین وارن با همکاری پرویز مهاجر(۱۳۷۳)، منتقدان فرهنگ، لسی جانسون (۱۳۷۹)، سعدی (۱۳۷۳) و شعر و شناخت (۱۳۷۷) از آثارش به شمار می‌‌آیند.

در بخش ویرایش نیز موحد کتاب‌های منتقدان فرهنگ، از ماتیو آرنولد تا لزلی جانسون(1378) و نظریه ادبیات، رنه وِلِک و استین وارِن(۱۳۷۳) را ویرایش کرده است.

در حوزه نقد ادبی نیز آثاری مانند «شعر و شناخت»، «البته واضح و مبرهن است که...» و «دیروز و امروز شعر فارسی» از او منتشر شده‌اند.

نگاهی به آثار منتشر شده موحد در حوزه منطق
کتاب «درآمدی به منطق جدید» اثر موحد برنده جایزه تالیف جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1369 شد. این کتاب بر اساس سال‌ها تجربه تدریس نویسنده در دانشگاه در سال 1369 تالیف شد و تاکنون متن رسمی و درسی منطق در دانشگاه‌ها محسوب شده است. مباحث لازم برای دانشجویان در این کتاب دیده شده و البته از این حد هم فراتر رفته است. این اثر تنها یک ترجمه نیست و در آن بر اساس نیازهای دانشجویان ایرانی مثال‌های بومی آورده شده است.

«از ارسطو تا گودل» عنوان مجموعه مقالات و مصاحبه‌های موحد در دهه هشتاد است. این اثر نیز همانند سایر آثار مولف نشان‌دهنده پژوهش به معنای واقعی و بنیادین کلمه است. موحد در این کتاب ظریف‌ترین و عمیق‌ترین مسایل منطق را با زبانی گویا بیان کرده است. فلسفه منطق و زبان، نقد منطق سنتی، معرفی دو فیلسوف معروف قرن معاصر و منطق ریاضی، مباحث اصلی این کتاب محسوب می‌شوند.

کتاب «منطق موجهات جدید» وی نیز نخستین کتابی است که درباره منطق موجهات جدید به زبان فارسی نوشته شده است و به صورت گام به گام منطق را آموزش می‌دهد.

کتاب «واژه نامه توصیفی منطق» نیز در دو بخش کلی تنظیم شده است. در بخش نخست، تحلیل توصیفی از برخی مدخل های منطق آورده شده و در بخش دوم که شامل 22 صفحه است ترجمه فارسی واژه های انگلیسی وجود دارد که به واژه‌نامه توصیفی منطق مرتبط است.

موحدی که شاعر است...
«هیوا مسیح» شاعر و محقق ادبی در سخنانی با اشاره به شکل‌گیری جنبش ایماژیست‌ها (تصویرگرایان) که حدود 13 سال با رهبری کسانی مانند ازرا پاوند، هیلدا دولیتل، ریچارد آلدینگتون و دی اچ لارنس در اروپا و آمریکا فعال بودند، می‌گوید: «این حرکت در ایران با اشعار ضیاء موحد و با انتشار همان کتاب نخست شعرش (بر آب‌های مرده مروارید) در سال 1354 شکل م‌ گیرد و نکته جالب در این میان، این است که وی پس از چاپ اثرش به خارج از کشور می‌رود و در غیاب او کتابش در ایران به شدت مورد استقبال قرار می‌گیرد.»

موحد استاد فلسفه و منطق است و برخی به همین خاطر شعرهایی از او را که ظاهر فلسفی دارند، آثار اندیشه‌ای دانسته‌اند اما به عقیده هیوا مسیح، «اتفاقاً شعرهایی که عاری از تمام واژگان خودآگاه موحد است، اندیشه‌ای است، نه آن‌های دیگر!»

ناگفته‌هایی درباره موحد...
دوستان موحد او را کم‌گوی و گزیده‌گوی، دقیق و نکته‌سنج می‌دانند. او منطق و شعر را با هم یک‌جا جمع کرده‌ است. نقدها و گفت‌وگوهایش درباره بزرگان معاصر از جمله جلال آل‌احمد، اخوان ثالث، ابتهاج و حسابی جنجالی شده چراکه موحد صریح‌اللهجه است. 

ضیاء موحد ذهن خلاقی دارد و به گفته خودش، بزرگترین آرزوی کنونی‌اش اتمام کتاب‌هایی است که در حوزه ادبیات، منطق و فلسفه دارد چراکه این آثار سهم او در دنیای علم محسوب می‌شوند.