به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر  امروز، 23 دی‌ماه با حضور جمعی از صاحب‌نظران دین و فلسفه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی آغاز شد. 

عبدالرزاق حسامی‌فر، دانشیار فلسفه دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) در بخشی از این کنفرانس مقاله خود با عنوان «نسبت علم و دین در اندیشه استاد مطهری» را ارایه کرد و گفت: آثار استاد شهید مطهری در هر دوره‌ای قابل بازخوانی است و می‌توانیم از آن‌ها درس بگیریم.
 
وی ادامه داد: این خصوصیتی است که در فلسفه وجود دارد و برخلاف علوم دیگر بشری که زمان‌مند هستند هرگز نمی‌توانیم بگوییم دوره فلسفه سرآمده است.
 
وی با بیان این‌که آثار شهید مطهری پاسخی به مسایل زمان است، افزود:  شهید مطهری به عنوان یک متفکر سعی کرده تا خوانشی جدید از دین ارایه کند که هماهنگ با زمانه باشد. به تعبیر مطهری در نسبت میان اسلام و زمانه ما نیاز به متفکری داریم که اسلام و مقتضیات زمان را به خوبی بشناسد. 

به گفته این استاد دانشگاه، شهید مطهری کوشید تا درک درستی از اسلام و زمانه داشته و تفسیری به روز و هماهنگ از این دو ارایه کند. این تلاش نیز در آثار او مشخص است.
 
وی همچنین گفت: استاد مطهری می‌گوید که باید زمانه و اسلام را شناخت و خوانش درستی از آن بدست آورد. شهید مطهری در فلسفه هم می‌خواهد فلسفه‌های روز را بسنجد و فلسفه اسلامی را در مقایسه با آن به نمایش درآورد.

حسامی‌فر با اشاره به این‌که استاد مطهری کوشید تا اخلاق را با تفسیری از اخلاق اسلامی ارایه کند، اظهار کرد: این همان چیزی است که اسلام بر آن تأکید دارد و آن این است که «انسان باید ابتدا انسان باشد و بعد مسلمان».
 
وی تاکید کرد: خوانش اخلاق اسلامی شهید مطهری با اهمیت است و محور اخلاق اسلامی به تعبیر او کرامت نفس است و این در آثارش به تفصیل پیداست. 

این استاد دانشگاه در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به طرح مسأله علم و دین در دیدگاه شهید مطهری گفت: به گفته وی، انسان هم به ایمان و هم به علم نیاز دارد و در صورت دوم تعارض علم و دین را مطرح می‌کند. شهید مطهری در صورت اول تلاش می‌کند که نشان دهد انسان هم به ایمان و هم به علم نیاز دارد و تاکید می‌کند هیچ تعارضی بین ایمان و علم نیست و می‌گوید کسانی‌ که علم را رها کردند دچار جمود و عقب ماندگی شدند و آنهایی که به سراغ علم رفته و دین را رها کردند، نتایج این رویکردشان را در دستاوردهای انحرافی علم می‌بینیم.

وی یادآور شد: استاد مطهری تعارض علم و دین را تفسیر غلط مسیحیت از عناصر غیردینی می‌داند و می‌گوید چون علم متغیر و متحول است و قوانین علمی اثبات قطعی ندارند پس باید همواره ما علم را تأویل کنیم و نه دین را، اگر یک حکم، دینی است باید آن را قبول کنیم و علم را تخطئه کنیم.

محمد محمدرضایی استاد فلسفه و کلام نیز در بخش دیگر این مراسم مقاله خود با عنوان «علم دینی» را ارایه کرد و گفت: از زمان انقلاب اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی(ره) بحث علم دینی یا اسلامی شدن علوم یا اسلامی شدن دانشگاه‌ها با تاکید بیشتری مطرح شده به گونه‌ای که رهبر انقلاب آن را موضوع محوری تحولات فرهنگی در دانشگاه‌ها می‌دانند.
 
وی ادامه داد: پس از تبیین رابطه علم و دین باید توضیح روشنی از علم و دین ارایه شود. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا علوم تجربی و علوم انسانی را می‌توان با وصف دینی تصویر کرد یا این‌که علم، علم است یا دین یا غیردینی بودن آن معنا ندارد!
 
مولف «خاستگاه نواندیشی دینی» افزود: در حوزه صنعت، علوم پایه، پزشکی و فلسفه مسلمانان ادعا و پیشرفت‌های چشمگیری به دست آوردند در آن زمان دانشمندان معمولاً عالمان دین نیز بودند برای مثال ابن سینا در عین حال که یک دانشمند و فیلسوف بزرگ بود، یک عالم دین نیز محسوب می‌شد. 

به گفته محمدرضایی، در این دوره مغایرت و ناسازگاری چندانی بین علم و دین مشاهده نمی‌شد چراکه علوم تجربی آن‌ها صبغه دینی داشت و به همین دلیل ابن سینا برای حل مشکلات علمی و فلسفی خود از آموزه‌های دینی استمداد می‌گرفت. 

این مدرس فلسفه یادآور شد: در آن دوره علوم تجربی هم مبانی و غایات دینی داشت، بنابراین اصولاً هر علمی از جمله علوم تجربی تعلیم خداوند حکیم بود.

وی با اشاره به افول تمدن اسلامی و رشد و پیشرفت تمدن غربی به ویژه بعد از دوره رنسانس و نیز حاکمیت کلیسا در قرون وسطی، افزود: در این دوره برخورد نامناسب غربی‌ها با دانشمندان و متفکران و تحولات فلسفی در نگرش انسان به عالم هستی دست به دست هم داد و جریانی به نام پوزیتویسم(اثبات‌گرایی) را پدید آورد که علم را ناسازگار با دین می‌دانست. 

محمدرضایی درباره ماهیت علم دینی عنوان کرد: منظور از دین، دین حقیقی و تحریف نشده یعنی اسلام است چراکه اسلام مجموعه‌ای از عقاید، اخلاق، قوانین فقهی، حقوقی و معارفی در باب انسان و جهان و خداوند است که خدا برای هدایت انسان‌ها به پیامبر گرامی اسلام (ص) نازل فرموده است. 

به گفته استاد پردیس فارابی دانشگاه تهران، خداوند عقل را در انسان آفرید و آن را رسول باطنی قرار داد؛ یعنی همانگونه که احکام رسول ظاهری که همان انبیای الهی هستند حجیت دارند، احکام قطعی که رسول باطنی هستند نیز حجیت دارند و با عقل است که انسان مبانی دین را ثابت می‌کند.
 
مولف «مبانی فلسفه دین» با بیان این‌که علم سکولار مرتبه نازل علم است و علم دینی مرتبه برتر و کاملتر علم است که از جامعیت نیز برخوردار است، گفت: البته ارتباطات دینی و یا تامل در آموزه‌های دینی مرتبط می‌تواند بر فهم بهتر روابط و ارایه بهتر نظریات علمی ما را یاری دهد.
 
محمدرضایی تاکید کرد: بنابراین ایمان و آموزه‌های دینی هم در فهم بهتر واقعیات و مراتب برتر علم ما را یاری می‌دهد و هم در ارایه بهتر و صحیح تر نظریات علمی. 

وی با بیان این‌که یکی دیگر از عواملی که می‌تواند در تصور علم دینی نقش داشته باشد اهداف و کاربرد علم است، گفت: از منظر دینی جهت‌دهی و اهداف علوم باید همه در مسیر نیازهای واقعی انسان‌ها باشد نه در مسیر ارضاء هواهای نفسانی! 

محمدرضایی در بخش پایانی سخنانش گفت: ‌بنابراین علمی دینی است که در راستای اعتلای انسانیت در نیل به لقاءالله باشد نه در جهت نابودی انسان‌های مظلوم یا محرمات الهی. آموزه‌ها و دستورات دینی نیز باید مانند قطب نما مسیر علم را جهت‌دهی کند. 

دومین کنفرانس بین‌المللی فلسفه دین معاصر با ارایه مقالات از سوی اندیشمندان و صاحب‌نشران این عرصه تا ساعت 17 و 30 دقیقه امروز ادامه دارد. فردا 24 دی‌ماه روز دوم این کنفرانس بین‌المللی آغاز خواهد شد.