به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، ششم بهمن 1341 در چارچوب منشور انقلاب سفید جنگل‌های ایران ملی اعلام شد و نزدیک به 120 میلیون هکتار جنگل‌ها و مراتع کشور برای بهره‌برداری ملی در اختیار دولت قرار گرفت. در مساحتی نزدیک به 28 هزار هکتار جنگل‌های مصنوعی ایجاد شد. بیش از پنج هزار هکتار فضای سبز دور شهرهای بزرگ و یا پارک‌های جنگلی بی‌شماری در منطقه‌های گوناگون کشور به وجود آمد.
توليد هر تن كاغذ در كشور نیاز به قطع ۱۵ اصله درخت تنومند دارد. اين در حالى است كه به رغم روند روبه كاهش سطح جنگل‌هاى كشور همچنان مصرف كاغذ روبه افزايش است و هر روز بیشتر شاهد تخریب جنگل‌های بی‌نظیر کشور به بهانه بالا بردن تولید کاغذ مورد نیاز برای کتاب، روزنامه و مجله هستیم.
تقدس درختان کهنسال در ایران باستان
درخت در فرهنگ همه ملت‌های جهان و به‌ویژه در فرهنگ ایران قبل و بعد از اسلام همواره ارزشی نمادین داشته است. در عالم خلقت درخت همواره ارتباط میان زمین و آسمان تعبیر شده و تداعی زندگی و حیات و پویایی آن را نمایان کرده است. در آیین میتراییسم یا مهرپرستی که پیش از ظهور زرتشت در ایران رواج داشت درختان بسیار مقدس بوده‌اند. در فرهنگ کهن ایرانی هر آن چه که داده خداست، پاک و دوست داشتنی است و بنابر اعتقاد ایرانیان به‌عنوان بخشش خدایی شایسته حمایت و حراست است. ایرانیان باستان درختان را تجسم انسان‌های نیکوکار می‌دانستند که پس از مرگ به درخت تبدیل شده تا زندگی جاوید پیدا کنند.
برای ایرانیان تمامی درختان به ویژه درختان چنار و سرو از احترام ویژه‌ای برخوردار بوده به گونه‌ای که حتی بسیاری عقیده داشتند که زرتشت درخت سرو را از بهشت آورده است. به همین دلیل است که درختان کهنسال چند هزار ساله در جای جای ایران هنوز جنبه تقدس خود را حفظ کرده‌اند.
در دین اسلام نیز درخت از جایگاه خاصی برخوردار است. خداوند در قرآن کریم در آیات بسیاری از درختان یاد می‌کند و با تعبیرهای زیبا سبزی و گیاهان را جلوه حیات می‌داند. در تعدادی از آیات قرآن از درختی نام برده شده که ریشه‌هایش در بهشت و شاخه‌هایش در زمین است و نماد زندگی و انسان‌های پرهیزکار است.
حال سوالی که پیش می‌آید این است که چرا با این پیشینه فرهنگی و اهمیت و ارزشی که نیاکان ما برای منابع خدادادی به‌ویژه درخت قایل بودند، نسل جدید که ادعای اصالت و بافرهنگ بودن دارند، تا این اندازه نسبت به محیط پیرامون خود بی‌تفاوت‌اند؟
جنگل، عضو فراموش‌شده گردشگری ایران
مناطق جنگلی همواره یكی از پرطرفدارترین نقاط برای سفر و گذراندن تعطیلات در سراسر دنیا به‌شمار می‌روند. آرامش جنگل و احساس نزدیكی با طبیعت همواره برای گردشگران جاذبه داشته است. این جاذبه طبیعی باعث شده تا بسیاری از برنامه‌ریزان تورهای گردشگری، توجه ویژه‌ای به مناطق جنگلی نشان داده و برای توسعه گردشگری جنگل سرمایه‌گذاری کنند.
در این میان مناطق جنگلی ایران همچون جنگل‌های زیبا و اعجاب‌انگیز ابر، حرا و هیرکانی نیز که می‌توانند به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران تبدیل شوند، در طول این سال‌ها حال خوشی ندارند. هر روز هزاران اصله درخت در جنگل‌ها و مناطق حفاظت شده به بهانه‌های مختلف از جمله راهسازی قطع می‌شوند و سازمان‌هایی که موجودیتشان به وجود این منابع خدادادی بسته است، تلاشی جدی برای حفاظت از این میراث ارزشمند انجام نمی‌دهند.
این در حالی است که کارشناسان و متخصصان محیط زیست بارها با ابراز نگرانی شدید از رشد فزآینده تخریب جنگل‌ها در کشور، تغییر کاربری جنگل‌ها، نقش وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی در نابودی جنگل، قاچاق چوب، فقر گسترده ساکنان حاشیه جنگل‌ها، حضور دام در جنگل و اجرای ناقص طرح صیانت از جنگل‌ها و مراتع کشور نسبت به نابودی این منابع طبیعی هشدار داده‌اند اما متاسفانه در این میان گوش شنوایی وجود ندارد و در نتیجه هر روز جاده‌ها و شهرک‌های ویلایی بیشتری جایگزین درختان تنومند می‌شوند.
اگرچه نقش و وظیفه دولت و نهادهای آن در حفاظت و حراست از مناطق جنگلی انکارناپذیر است اما باید پذیرفت که در این زمینه اراده ملی نیز نقش به‌سزایی دارد. حفاظت از محیط زیست در ایران نه یک موضوع ملی و حیاتی که تنها دلمشغولی یا بهتر بگوییم وظیفه یکی از سازمان‌های وابسته به دولت است. نابودی جنگل تنها با راهسازی و ساخت ویلا و شهرک‌سازی صورت نمی‌گیرد. مصرف بی‌رویه کاغذ نیز یکی از مهم‌ترین دلایل تخریب جنگل به شمار می‌رود.
برگ‌هایی که دشمن درختند
كاغذ یکی از اقلامی است که برای تهیه آن درختان زیادی از بین می‌روند و متاسفانه تنها اطلاعی كه ما از آن داریم اين است كه كالايی اين چنين ارزان كه به راحتی از بين می‌رود و در زمره زباله‌ها قرار می‌گيرد، زمانی تنه درختان تنومندی بوده كه نفس كشيدن مردمان شهر در هوایی پاک را فراهم می‌کرد. مصرف كاغذ در كشور ما جزو موارد متعددی است كه هيچ‌گاه فرهنگ استفاده از آن دربین مردم پایه‌ریزی نشد.
قطع درختان از پاييز آغاز می‌شود و تا قبل از رسيدن بهار ادامه دارد. درختان بريده و پوست‌شان كنده می‌شوند. به تكه‌های كوچک‌تر تقسيم و به خمير تبديل می‌شوند. خمير هم در مراحل مختلف تبدیل به كاغذ سفيدی می‌شود كه هر روز با آن سر و كار داريم.
مصرف روزافزون كاغذ در كشور، ايجاد فشار بيش از حد بر جنگل‌ها و محيط زيست را به دنبال دارد و از بین رفتن درختان جنگل نیز مساوی با آلودگی هوا، سرازیر شدن سیلاب‌ها، تغییر در الگوی بارندگی، فرسایش خاک و هزاران تاثیر مخرب دیگر بر محیط زیست است. با این اوصاف آیا باز هم جایی برای مصرف بی‌رویه کاغذ باقی می‌ماند؟ و آیا وقت آن فرانرسیده است که با بهره‌گیری از فناوری و دانش روز به سمت استفاده بهینه از کاغذ برویم؟
تولید کاغذ الکترونیکی سازگار با محیط زیست
به تازگی گروهی از دانشمندان تايوانی، كاغذ الكترونيكی توليد كرده‌اند كه علاوه بر قابليت بازنويسی، با محيط زيست نيز سازگار بوده و بدون نياز به الكتريسيته كار می‌كند و برخلاف فناوری كتاب‌های الكترونيكی موجود در بازار، كاغذ الكترونيكی با قابليت بازنويسی نيازی به روشن بودن پس زمينه ندارد و لذا الكتريسيته مصرف نمی‌كند.
از اين فناوری می‌توان در محصولاتی نظير كتاب‌های ديجيتال، تابلوی اعلانات الكترونيكی و تابلوی اعلانات ديجيتالی بزرگ استفاده كرد. این تنها یکی از محصولاتی است که می‌تواند جلوی مرگ هزاران درخت را بگیرد.
جدای از فناوری‌هایی که امروزه نیاز به تولید کاغذ را کاهش می‌دهند، می‌توان از روش‌های ساده‌تری که کشورهای دیگر برای صرفه‌جویی در مصرف کاغذ به‌کار برده‌اند، بهره برد. به‌عنوان مثال در آلمان دانش‌آموزان کتاب‌های درسی را در آغاز سال تحصیلی به صورت امانت دریافت می‌کنند و در پایان سال آن را به مدرسه تحویل می‌دهند. این اقدام ساده اما اساسی می‌تواند در کشور ما نیز اجرا شود تا هم از مصرف بی‌رویه کاغذ جلوگیری شود و هم از نابودی درختان.
در هرحال ایجاد فرهنگ احترام به محیط طبیعی امری نیست که به سادگی میسر شود و نیاز به صرف زمان و هزینه بسیاری دارد. فرهنگی که باید از آغازین سال‌های زندگی فرد بر روی آن کار کرد تا به مرور در وجود او نهادینه شود.
نظر شما