فرزاد فربد، مترجم و ناشر، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مهمترین ضعف‌ ناشران داخلی را به روز نبودن آن‌ها دانست و گفت: متاسفانه ناشران ما در برابر تغییرات همراستا با جریان‌های روز صنعت نشر موضع می‌گیرند و خودشان جریان‌ساز نیستند. اغلب می‌خواهند به دنبال جریان موجود بروند و به همین دلیل است که کارهای تکراری هم در بین آن‌ها زیاد است. در ترجمه و کار نشر همیشه سعی کردم جاهای خالی را پر کنم و خیلی به بازار توجه ندارم. آثار زیادی هستند که ارزش ترجمه و چاپ شدن دارند اما کسی به آن‌ها توجه نمی‌کند. 

مترجم سه‌گانه «ادی دیکنز» گفت: نخستین کتابی که ترجمه کرده بودم  «Z مثل زکریا» نام داشت و رابرت اوبراین نویسنده آن بود. برای چاپ آن سراغ چند ناشر مختلف رفتم اما هر بار مشکلی بر سر راه انتشار کتابم وجود داشت تا این‌که به واسطه یکی از دوستانم با نشر «شعله اندیشه» آشنا شدم و آن‌ها قبول کردند کتابم را چاپ کنند. متاسفانه این مسایل برای اغلب افرادی که تازه از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند یا می‌خواهند نخستین کتاب خود را منتشر کنند وجود دارد و من هم یکی از همین مترجمان بودم.

وی افزود: این در حالی است که من در آن زمان مترجمی تازه‌کار نبودم و با نشریات مختلفی در حوزه ترجمه همکاری داشتم. متاسفانه بسیاری از ناشران ما کارشناس بررسی کتاب ندارند و به خوبی درک نمی‌کنند  آثاری که به دستشان می‌رسد کیفیت لازم را دارند یا نه. 

کتاب‌هایم بخشی از خاطرات زندگی‌ام هستند

این مترجم که نامش بسیاری از مخاطبان را به یاد مجموعه «هنک سگ گاوچران» می‌اندازد درباره تجربیات خود در طول سال‌های فعالیتش گفت: برای من جذاب‌ترین موضوع این است که هر کدام از کتاب‌هایم مرا یاد دوران خاصی از زندگی‌ام می‌اندازند. حتی بعضی از کتاب‌ها در شرایط خاصی برایم خاصیت درمانی داشته‌اند. در زمان ترجمه کتاب‌ها و بعد از آن، احساس می‌کنم در حال زندگی با آن اثر هستم و وقتی می‌بینم افراد زیادی هم با ترجمه‌های من خاطره دارند واقعا خوشحال می‌شوم.

فربد افزود: بسیاری از پدر و مادرها به من گفته‌اند که کودکانشان با مجموعه «هنک» کتابخوان شده‌اند. در نمایشگاه‌های کتاب هم گاه با خانم‌ها یا آقایانی برخورد دارم که می‌گویند از کودکی تاکنون این مجموعه را دنبال کرده‌اند. بر اساس مجموعه «هنک سگ گاوچران» تئاتری هم ساخته شده که دو بار اجرا شده و جوایز مختلفی هم گرفته. همه این‌ها در کنار هم برایم لذت‌بخش هستند.

همکاری مترجم با ناشر باید لذت‌بخش باشد

این مترجم درباره ویژگی‌های ناشران خوب گفت: عوامل مختلفی را برای انتخاب ناشر آثارم در اولویت قرار می‌دادم. مثلا یکی این که ناشری که می‌خواهم کتابم را به او بسپارم از مقبولیت لازم برخوردار و همکاری با وی برایم لذت‌بخش باشد. خوش قول بودن ناشر هم برایم اهمیت بسیاری دارد و دیگر این‌که ناشر کتاب را تمیز و مرتب چاپ کند. عوامل زیادی در موفقیت یک ناشر تاثیرگذارند که توجه به ویرایش، صفحه‌بندی و انتخاب با سلیقه طرح جلد بخشی از آن‌هاست. 

ناشر خودش را جای صاحب اثر بگذارد

مدیر انتشارات «پریان» توجه کافی به حق مترجم را عامل دیگری در اعتبار ناشر دانست و گفت: من به عنوان یک ناشر همیشه سعی کرده‌ام قرارداد و پرداختی منصفانه داشته باشم. از‌ آن‌جا که خودم زمانی برای انتشار ترجمه‌هایم با ناشران قرارداد می‌بستم وضعیت صاحبان آثار را هم درک می‌کنم. در واقع در انتشارات «پریان» از دید یک مترجم با مترجمان دیگر قرارداد می‌بندم، نه ناشر! خودم را جای صاحب کتاب می‌گذارم و با خودم فکر می‌کنم اگر جای آن مترجم بودم حاضر بودم کتابم را با آن شرایط چاپ کنم یا نه.

وی درباره فرایند انتخاب کتاب‌های ترجمه‌شده از سوی این نشر گفت: سال‌ها ترجمه کردم و کتاب‌های زیادی هم در حوزه تخصصی خودم خوانده‌ام. به همین دلیل بسیاری از کتاب‌ها را خودم برای ترجمه انتخاب می‌کنم. مترجمانی هم هستند که فضای کاری ما را می‌شناسند و کتابی را برای انتشار به ما معرفی می‌کنند. نظارت بر کتاب‌ها هم به دقت انجام می‌شود و سعی‌مان بر این است که همیشه در کارمان نوآوری داشته باشیم. از تکرار لذت نمی‌برم و دوست دارم در کارهایم چالش داشته باشم. 

نقش پررنگ کتابفروشی‌ها در دیده شدن کتاب‌
مترجم آثار «جان آر اريكسون» درباره مشکلات ناشران گفت: ناشران زیادی به دلیل متعادل نبودن و ثبات نداشتن قیمت‌ها ضرر کرده‌اند. پخش کتاب هم معمولا به خوبی انجام نمی‌شود و ممیزی آثار هم گاه بسیار اذیت‌کننده است. البته در بحث توزیع کتاب، فقط پخش‌کننده‌ها یا ناشران مقصر نیستند، گاه کتابفروشی‌ها اطلاعات لازم را برای فروش کتاب ندارند. مثلا در نشر پریان مسوولی داریم که پیش از انتشار کتاب‌های جدید، به کتابفروشی‌های مختلف می‌رود و کتاب آماده چاپ را به مسوولان آن‌ معرفی می‌کند تا وقتی کتاب به دست آن‌ها رسید اطلاعات کافی درباره آن داشته باشند. برخی مواقع اتفاق افتاده که کتاب حوزه بزرگسال ما را در قفسه کتاب‌های نوجوان قرار داده‌اند و این ضعف اطلاعات کتابفروش است. چینش کتاب‌ها هم در قفسه در فروش کتاب تاثیر زیادی دارد اما کتابفروش‌ها با توجه به اندازه و قیمت کتاب جایی را برای آن در نظر می‌گیرند نه کیفیت اثر./