به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، سی‌امین شماره «گذرستان» از سوی موسسه مطالعات و پژوهش‌هاي سياسي به موضوع سفر تاریخی رضاشاه اختصاص دارد که با 10 مقاله، در فضاي مجازي منتشر شده است.
در مقدمه و سخن نخست این شماره می‌خوانیم: «در خرداد ماه 1313، رضاشاه تنها مسافرت خارجی خود را با حرکت به سمت ترکیه آغاز کرد. او در راس یک هیات 17 نفره که اکثرشان نظامی بودند، به این سفر مبادرت کرد.... «مستشارالدوله» سفیر کبیر ایران در ترکیه می‌گوید: اولین اظهارات رضاشاه که حاکی از تاثیرپذیری وی در زمینه مشاهداتش از زنان ترکیه بود، جمله‌ای بود که شاه در عمارت حزب خلق ترکیه خطاب به وی بر زبان آورد. مستشارالدوله خاطره خود را در این زمینه برای سناتور صدیق اعلم چنین نقل کرده است: شبی پس از پایان ضیافت رسمی باشکوه وقتی رضاشاه به عمارت حزب خلق که محل اقامت او در آنکارا بود مراجعت کرد تا پاسی از شب نخوابید و در تالار بزرگ خانه ملت قدم می‌زد و فکر می‌کرد و گاه گاه بلند می‌گفت: عجب! عجب! وقتی چشمان شاه متوجه من شد که در گوشه تالار ایستاده بودم فرمود:«صادق من تصور نمی‌کردم ترکها تا این اندازه ترقی کرده و در اخذ تمدن اروپا جلو رفته باشند. حالا می‌بینم که ما خیلی عقب هستیم مخصوصا در قسمت تربیت دختران و بانوان.»
«بخشش سرزمینی در دوران رضاشاه»، «تاریخچه روابط ایران و ترکیه در دوره پهلوی»، «تهران و آنکارا در عصر پهلوی اول و دوم»، «سوغات رضاشاه از سفر ترکیه»، «ارزیابی عملکرد رضاشاه و آتاتورک»، «تاثیرپذیری رضاخان از زنان بی‌حجاب ترکیه»، «تجدد به رسم آتاتورکی و رضاخانی» ، «سفر رضاخان به ترکیه و تجدد اجباری» و «نصیحت آتاتورک به رضاشاه درباره نقش نظارتی مطبوعات » عناوین مقاله‌های این شماره از گذرستان را تشکیل می‌دهند.
در مقاله «تجدد به رسم آتاتورکی و رضاخانی» نوشته علی بیگدلی؛ تاریخدان و پژوهشگر عصر معاصر می‌خوانیم: «راهی که آتاتورک به اشتباه آغاز کرده بود تا نژاد ترک را با عجله از نردبان تجدد بالا بکشند، رضاشاه نیز در پیش گرفت، اما با بررسی کردن آنچه در ایران و ترکیه تجددزده روی داد می‌توان گفت که آتاتورک الگوی ناقص و ناجوری از تجدد اروپایی اجرا کرد، اما بدتر از آن الگوبرداری ناقص‌تر رضاشاه از شیوه آتاتورکی تجددگرایی بود که بر ناسازگاری و بی‌تناسبی آن با وضعیت اجتماعی ایران می‌افزود.»
وی در ادامه در بررسی شباهت‌های اقدام رضاشاه و کمال آتاتورک می‌آورد: «رضاشاه در چند مورد مهم با هم‌قطار ترکش شباهت داشت و از او پیروی می‌کرد. این چند مورد عبارت بودند از: دیکتاتوری نظامی و اشاعه روح میلیتاریستی در جامعه به منظور ایجاد ترس در میان مردم، گسترش روحیه ناسیونالیسم افراطی (در ترکیه آتاتورک پان‌ترکیسم را تبلیغ می‌کرد و در ایران رضاشاه باستان‌گرایی و بازگشت به افتخارات پیش از اسلام را)، و ترویج غرب‌گرایی. اشتباه رضاشاه در این بود که نمی‌دانست با سرنیزه، مردم و مناسبات اجتماعی را نمی‌توان شبیه غرب کرد؛ زیرا مدرنیسم در اروپا محصول تاریخی است و این فرایند طی سه مرحله تغییر بنیادین تحقق یافته است: 1- تغییر در بنیان نظری یا تغییر در نوع معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی مردم؛ 2- تغییر در بنیاد رفتارهای جامعه؛ 3- تغییر در بنیاد ساختاری.»
«گذرستان» مطالب خود را عمدتا از میان مقالاتی که قبلا در تارنماهای مختلف منعکس شده، برمی‌گزیند و منعکس می‌کند.
سی‌امین شماره نشریه الکترونیکی «گذرستان» در پایگاه اطلاع‌رسانی موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی به نشانی http://gozarestan.ir قرار گرفته است.
شنبه ۲۴ خرداد ۱۳۹۳ - ۲۱:۲۹
نظر شما