به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) ماده 12 قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان مصوب سال 1348 مبنی بر این است که «مدت استفاده از حقوق مادی پدیدآورنده موضوع این قانون که به موجب وصایت یا وراثت منتقل می‌شود از تاریخ مرگ پدیدآورنده 30سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد یا بر اثر وصایت به کسی منتقل نشده باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختیار وزارت‌فرهنگ و هنر قرار خواهد گرفت. مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده 6 این قانون 30سال بعد از فوت آخرین پدیدآورنده خواهد بود.»

در سال 1389 در نشست مجلس شورای اسلامی بعد از گذشت 41 سال از تصویب این قانون، بخشی از آن اصلاح شد؛ براساس این اصلاحیه، مدت حمایت اثر مشترک موضوع ماده 6 این قانون از 30سال بعد از فوت پدیدآورنده به 50 سال افزایش یافت.

هر چند طراحان، این طرح را به منظور صیانت از اصالت آثار شهید مطهری و عدم تحریف آن‌ها و جلوگیری از انتشار این آثار توسط ناشران متعدد نوشته بودند اما در هنگام بررسی این طرح در کمیسیون فرهنگی، مستثنی بودن آثار شهید مطهری از شمول این طرح حذف شد.

علی مطهری، فرزند شهید مرتضی مطهری که مسوولیت انتشار آثار این شهید را در انتشارات صدرا برعهده دارد، از طراحان و موافقان این طرح بود.

خبرنگار «ایبنا» در این روز با هدف انعکاس صدای موافقان و مخالفان این طرح، با چند تن از صاحبنظران حوزه اندیشه و قلم گفت‌وگو کرده است. محمدرضا سرشار (رضا رهگذر)، رییس انجمن قلم ایران، نویسنده، پژوهشگر و منتقد ادبی یکی از مخالفانی است که تعیین محدوده زمانی برای این ماده را چندان شایسته نمی‌داند.

وی در این باره اظهار کرد: معتقدم ارایه و اجرای این طرح فی‌نفسه  توجیه منطقی ندارد؛ اگر این محدوده زمانی از 50 سال به 100 سال نیز ارتقا یابد، همچنان مخالف این طرح هستم چرا که معتقدم بهره فرهنگی آثار متوفی تا زمانی که نشر می‌یابند، به عموم می‌رسد. بنابراین، باید بهره مادی آن‌‌ها نیز برای همیشه به فرزندان و وراث آنان برسد.

این پژوهشگر و منتقد ادبی با بیان این‌که متاسفانه با اجرای این طرح، حق‌التالیف آثار متوفی بعد از 50 سال به جیب ناشر می‌رود، گفت: در صورتی که ناشر بعد از 50 سال موظف باشد حق‌التالیف آثار متوفی را به یک نهاد یا سازمان فرهنگی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ارایه کند تا این نهادهای فرهنگی نیز از این حق‌التالیف در راستای توسعه کتاب و کتابخوانی در جامعه استفاده کنند، اجرای این طرح تا حدودی توجیه‌پذیر و منطقی به نظر خواهد رسید.

سرشار عنوان کرد: اما اگر این حق‌التالیف بعد از 50 سال به جیب ناشران برود، ناشران به هر شکل و قصدی این آثار را منتشر می‌کنند و متاسفانه شرایطی پیش می‌آید که تا حدودی در سطح جامعه کنونی مشهود است و آن، بالا بودن سطح مالی ناشران نسبت به نویسندگان است.

وی در پاسخ به این پرسش که «با تمام این توصیفات پس چه ضرورت و توجیهی برای تصویب این قانون (تعیین محدوده زمانی) وجود داشته است؟» گفت: تنها توجیه مصوبان این طرح آن است که ممکن است بعد از گذشت 50 سال از فوت اهالی قلم، وراث بخواهند مانع انتشار آثار متوفی شوند. در صورتی که من معتقدم چنین توجیهی منطقی نیست؛ چون در صورتی که حق‌التالیف برای همیشه به وراث برسد (سود انتشار آثار را دریافت کنند) دیگر دلیلی ندارد جلو نشر آن‌ها را بگیرند.

سرشار در پایان سخنانش گفت: برخی دوستان تصویب و اجرای این طرح را به ملی شدن آثار متوفی تعبیر کرده‌اند در صورتی که به نظر من تعبیر ملی ندارد بلکه ناشران از این فرصت استفاده می‌کنند و دیگر دنبال تولید و انتشار آثار جدید نمی‌روند و با انتشار آثار متوفی و بهر‌ه‌مندی از سود انتشار آن‌ها، بار خود را برای همیشه می‌بندند.