به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست «بررسی و تحلیل رویکرد 150 سال اخیر مستشرقان به قرآن کریم» دیروز سه‌شنبه 17 تیر با سخنرانی مهرداد عباسی در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد.
بخش مهمی از سخنرانی عباسی در این نشست درباره قرآن‌پژوهی در قرن بیستم بود. او در این باره گفت: اوایل قرن بیستم نقطه عطفی در مطالعات قرآنی شکل گرفت. در این زمان امپراطوری عثمانی از بین رفت. در نیمه دوم قرن نیز جنگ‌های جهانی پشت‌سر گذاشته شد و بر اساس آن نقشه جهان تغییرات بسیاری کرد.
وی افزود: ورود به دوران پسااستعماری باعث ارتباط بسیار مسلمانان و غرب و اختلاط گروه‌های مختلف شد و فضایی شکل گرفت که به هیچ عنوان با گذشته قابل مقایسه نبود. این موضوع باعث شد تا نگاه همدلانه‌تری به اسلام در منابع غربی دیده شود.
عباسی همچنین اظهار کرد: شکل گرفتن رسانه‌های نوین ارتباطی، چاپ قرآن با ترجمه‌های متعدد، انتشار دایرةالمعارف‌ها و دانشنامه‌های قرآنی متعدد در دانشگاه‌های اروپایی و همچنین بیشتر شدن انتشار کتاب‌ها، نشریات تخصصی و دپارتمان‌های اسلام‌شناسی در غرب از دلایل اثبات این نگاه همدلانه است.
دوره‌های آغازین قرآن‌پژوهی در غرب
عباسی در بخش دیگری از سخنرانی خود به دوره‌های آغازین مطالعات قرآنی در غرب اشاره کرد و گفت: پیروزی امپراطوری عثمانی بر تمدن‌های مسیحی غرب در قرن 15 میلادی مانند پتکی بر سر کلیسا کوفته شد و آن‌ها را ترغیب کرد تا به سمت شناختن دین اسلام بروند. در این دوره آنان از دین اسلام به «دین ترک‌ها» تعبیر می‌کردند چرا که با عثمانی در حال جنگ بودند.
وی افزود: از قرون 16 و 17 دانشگاه‌ها در غرب شکل گرفتند. این موضع باعث شدتا غربیان به جای شناختن دین اسلام در جنگ با عثمانی‌ها به سمت مطالعه دین اسلام در دانشگاه‌ها بروند. بر این اساس آن‌ها کرسی‌های آموزش زبان عربی را نیز برای شناخت هرچه بهتر اسلام و مطالعه قرآن به زبان اصلی راه‌اندازی کردند.
عباسی در ادامه با اشاره به این نکته که از دل مطالعه اسلام در دانشگاه‌ها در قرون 16 و 17 گفتمان‌های شرق‌شناسی شکل گرفت، گفت: از قرون 17 و 18 ترجمه‌هایي از قرآن به زبان‌های آلمانی، فرانسه و ایتالیایی انتشار يافت. انتشار این ترجمه‌ها مايه مطالعات قرآنی آکادمیک بسیار جدی‌تر شد و دیدگاه‌های کلیسایی به دین اسلام جای خود را به دیدگاه‌های آکادمیک و دانشگاهی داد.
قرآن‌پژوهان غربی و موضوع استعمار
عباسی در بخش دیگری از سخنان خود به مهم‌ترین انگیزه‌های قرآن‌پژوهی در غرب پرداخت و گفت: قطعا در بین اسلام و قرآن‌پژوهان غربی، کسانی بوده‌اند که هدفشان خدمت به استکبار و استعمار بوده است اما اکنون تعداد این پژوهشگران کم شده و البته عموم پژوهش‌ها در نهایت در خدمت اسلام و گسترش آن بوده است.
وی افزود: امروزه مطالعات قرآن در غرب علمی است. تحقیقاتی نیز که اکنون در غرب درباره اسلام و قرآن انجام می‌شود در نشریات کاملا علمی ــ و نه سیاسی ــ منتشر می‌شوند. به عبارتی این تحقیقات مخاطب خاص دارد و ما نمی‌توانیم از آن تعبیرهای ضداسلام داشته باشیم.
عباسی در ادامه درباره دلایل علمی بودن پروژه‌های تحقیقاتی غرب درباره دین اسلام و کتاب قرآن گفت: تنوع روش‌ها، گفتمان‌ها و البته دیدگاه‌های این پژوهش‌ها نشان‌دهنده علمی بودن آن است. جالب است که در این میان برخی از این پژوهشگران برای انجام یک کار علمی ــ و نه دفاع از اسلام ــ بسیاری از شبهات درباره دین مبین اسلام را پاسخ داده‌اند. این موضوع ثابت‌کننده نظام منسجم علمی در غرب است.
این قرآن‌پژوه در ادامه با اشاره به این نکته که تنوع دیدگاه‌های پژوهشی غربیان درباره اسلام، تحقیقات‌شان را متقن‌تر کرده است، گفت: یهودیان و مسیحیان و در دهه‌های اخیر مسلمانان بسیاری در غرب درباره قرآن پژوهش و تحقیق کرده‌اند. جالب آن‌که این پژوهشگران که تنوع دیدگاه دارند در همایش‌های موضوعی درباره یک موضوع واحد حرف می‌زنند و بحث می‌کنند. این جریان دستاورد بسیار بزرگی است که در 200 سال گذشته نبوده است.
معرفی مهم‌ترین پژوهشگران قرآنی غربی
عباسی در بخش دیگری از سخنرانی خود به مهم‌ترین و اثرگذارترین پژوهشگران قرآنی در دو قرن اخیر در غرب اشاره کرد و گفت: آبراهام گایگر، تئودور نولدکه و ایگناس گلدزیهر از موثرترین پژوهشگران درباره دین اسلام و قرآن در غرب بودند. گایگر با اثری که در سال 1833 نوشت منشا بسیاری از پژوهش‌های آکادمیکی شد که بعدها در غرب درباره مطالعه قرآن و هم‌سنجی آن با کتاب مقدس شکل گرفت.
وی افزود: نولدکه نیز با کارهای پژوهشی خود سنگ‌بنای تمام پژوهش‌ها درباره تاریخ قرآن کریم را گذاشت. گلدزیهر نیز نقطه شروع تمام پژوهش‌ها درباره تفسیر قرآن بود.
چهارشنبه ۱۸ تیر ۱۳۹۳ - ۰۹:۵۳
نظر شما