خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- میزان به رسمیت شناختن کودکان و نوجوانان به عنوان مخاطب با توجه به اهمیت این گروه به‌عنوان آینده‌ساز کشور و جایگاه و مشکلات ادبیات کودک از موضوعاتی است که در گفت‌وگو با نوشین نیل‌فروشان، مدیر انتشارات زعفران در میان نهاده شده که در ادامه می‌خوانید.
به عقیده شما در حال حاضر جایگاه کودک ونوجوان به عنوان مخاطب به رسمیت شناخته شده است؟
وجود روزهایی در تقویم سراسری کشور مانند 18 تير ماه، روز ملي ادبيات كودك و نوجوان که از سوي شوراي عالي انقلاب فرهنگي نام گرفته است که تا دو سال پيش از داشتن چنين روزي در تقويم رسمي كشور محروم بوديم، خود بيانگر به رسميت شناختن كودك و نوجوان در جايگاه مخاطب است و اين رويداد مهم فرصت مناسبي براي نقد و بررسي مسابل و مشكلات اهالي ادبيات كودك و نوجوان و همچنين شناسايي فرصت‌ها برای شكوفاتر شدن آن است.
در حال حاضر پدیدآورندگان کتاب کودک ونوجوان به عنوان اصلی‌ترین کنشگران صنعت نشر در مقایسه با گذشته جایگاه شایسته‌تری پیدا کرده‌اند. به نظر شما علت این امر چیست؟
با توجه به فعاليت‌هاي صورت گرفته، تأسيس ستادهاي آموزشي و راهيابي ادبيات كودك و نوجوان به نظام آموزش عالي، انتشار نشريات تخصصي و همچنين برخورداري از پوشش‌هاي صنفي اهل قلم مانند بيمه نويسندگان، قانون معافيت مالياتي(كه هنوز اين قانون اجرايي نشده است) براي كالاهاي فرهنگي و غیره را مي‌توان از علت‌هاي اين امر برشمرد.
آیا آن‌طور که شایسته است به کار کودک و نوجوان در کشور ما اهمیت داده می‌شود؟
با توجه به اين‌كه ادبيات كودك و نوجوان نه تنها از جنبه سرگرمي، بلكه از نظر ساخت ايدئولوژي فرهنگ يك جامعه هم از اهميت بسزايي برخوردار است و جامعه سالم با آموزش از دوران كودكي شكل مي‌گيرد. بايد گفت كشورمان در زمينه توليد آثار ادبي كودك و نوجوان در حال پيشرفت است به طوري كه تعداد آثار چشمگير شده و به لحاظ كيفي نيز آثار بهتری تولید می‌شود. همچنین ديدگاه نويسندگان كودك و نوجوان نسبت به گذشته متفاوت‌تر شده است. در حال حاضر با توجه به اين حجم فعاليت‌هاي صورت گرفته براي كودك و نوجوان مي‌توان گفت دوران پويايي ادبيات كودك و نوجوان را طي مي‌كنيم اما راه زيادي تا رسيدن به آثار خوب در برخي زمينه‌ها چون شعر براي كودك و نوجوان باقي است.
به نظر شما علل پایین آمدن شمارگان کتاب‌ها مخصوصا در حوزه کودک ونوجوان در سال‌های اخیر چه بوده است؟
با توجه به اين‌كه شمارگان كتاب يكي از عوامل تعيين كننده توسعه فرهنگي در هر جامعه‌اي است، بنابراين تيراژ پايين كتاب نشان دهنده كم توجهي مردم به كتاب و كتابخواني است؛ البته عوامل ديگري مانند گراني كاغذ كه باعث گراني كتاب شده و نبود تقاضا از سوي مردم، هزينه‌هاي انبارداري كتاب در صورت عدم فروش، عدم سيستم پخش سراسري كتاب در ايران كه هزينه‌ها را هم براي ناشر و هم مصرف‌كنندگان بالا مي‌برد، تكراري بودن كتاب‌ها و كثرت ناشران در اين حوزه نیز بر این موضوع تاثیرگذار است.
آیا کیفیت و کمیت کتاب‌های کودک ونوجوان جوابگوی این گروه سنی تا به امروز بوده است؟
در ادبيات كودك و نوجوان همه نوع كتابي با هر نوع كيفيتي ديده مي‌شود. با نگاهي به بازار كتاب و با توجه به مسایل و مشكلاتي كه ناشران با آن مواجهند خوشبختانه نويسندگان و مترجمان در اين حوزه كتاب‌هاي بسيار ارزشمندي را براي كودك و نوجوان تاليف و ترجمه کرده‌اند.
استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا مانند اینترنت چقدر در کاهش سرانه مطالعه موثر بوده است؟
به نظر بنده به طور كلي سرانه مطالعه در كشور ما قبل از ورود تكنولوژي‌هاي روز دنيا نيز به دليل نبود فرهنگ مطالعه و كتابخواني در خانواده‌های ايراني پايين بوده و متاسفانه اين مساله در سال‌هاي اخير بسيار مشهود است به طوري كه ورود اينترنت و سایر تکنولوژی‌های روز دنیا انگيزه براي خواندن را در كودك و نوجوان ايراني از بين برده است اما در كشورهاي توسعه يافته به دليل فرهنگ‌سازي با وجود تكنولوژي روز دنيا، سرانه مطالعه بسيار بيشتر از ايران است.
به عنوان یک ناشر فکر می‌کنید علت توجه بیش از حد ناشران کودک ونوجوان به کارهای ترجمه به نسبت کارهای تالیفی طی این سال‌ها چه بوده است؟
به دليل اين‌كه هزينه تاليف به ویژه در حوزه کودک ونوجوان بسيار زياد است. همين موضوع موجب مي‌شود تا ناشران به سمت ترجمه آثار خارجي روی آورند. با توجه به وضعيت اقتصادي سال‌هاي اخير اين كتاب‌ها براي ناشران هزينه‌هاي كمتري دارد چون نياز به مواردی مانند تصويرگري و غیره ندارند. همچنین كارهاي ترجمه از فروش مطمئن‌تري برخوردارند.
ممیزی کتاب کودک ونوجوان تا چه اندازه در این زمینه موثر بوده است؟
به عقیده من تکراری بودن موضوعاتی که نویسندگان وناشران ما به آن‌ها می‌پردازند در این زمینه بسیار موثر بوده است. ممیزی در کتاب کودک ونوجوان با توجه به اقتضائات فرهنگي به ویژه در كارهاي ترجمه منطقي است اما نبايد منجر به خودسانسوري شود، مميزي بايد شفاف و روشن و به‌دور از سليقه شخصی باشد.
با توجه به وجهه دینی و مذهبی کشور ما چرا در این سال‌ها تولید کتاب‌های مذهبی کودک ونوجوان با اقبال کمی از سوی ناشران مواجه شده است؟
با توجه به آمارها، متاسفانه ناشران رغبت كمتري به توليد كتاب‌هاي مذهبي دارند زيرا اين گونه كتاب‌ها فروش كمتري داشته و ناشران بيشتر ترجيح مي‌دهند در موضوعات ديگر چون (سرگرمي، آموزشي، مهارت‌هاي زندگي، تقويت حافظه و...) كه در اولويت اول خانواده‌ها است فعاليت کنند. البته لازم به ذكر است كتاب‌هاي مذهبي موجود در بازار نيز از نظر تصوير و محتوا بسيار در سطح پايين و کم‌كيفيت است و مخاطب را جذب نمي‌کند.
سیاستگذاری‌های فرهنگی دولت تا چه اندازه در حوزه فرهنگ و به ویژه حوزه کودک ونوجوان تاثیرگذار بوده است؟
با توجه به مشكلات و مسایلي كه ناشران با آن مواجهند به نظر مي‌رسد سياست‌گذاري‌هاي فرهنگي دولت در اين زمينه تاکنون تاثير چنداني نداشته است.
آیا موافق دخالت دولت در بحث فرهنگ و نشر کتاب هستید؟
به نظر مي‌رسد دولت وظيفه دارد از حقوق افراد جامعه حمايت کند، بنابراين دولت موظف است تا در حوزه فرهنگ نيز مانند ديگر حوزه‌هاي اجتماعي، سياسي و اقتصادي، زمينه توسعه را فراهم آورد و زيرساخت‌هاي فرهنگي را به علت پر هزينه بودن آماده کند و فقط حامي و ناظر باشد.
سه‌شنبه ۲۴ تیر ۱۳۹۳ - ۰۷:۰۰
نظر شما