به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شاید نام شهلا لاهیجی بیشتر از فرهنگ با سیاست گره‌خورده ولی خود او چنین اعتقادی ندارد و می‌گوید ممکن است ماهیت فرهنگ با سیاست آمیخته باشد ولی نویسنده سیاستمدار نیست: «من معتقدم اشتباه بزرگ شاملو این بود که وارد حوزه سیاست شد. من آدمی فرهنگی بودم و به نوعی خودم را در آثارم نوشته‌ام و در مقدمه برخی کتاب‌هایم توضیح داده‌ام چرا ناشر شدم.» آخرین وضعیت انتشارات «روشنگران و مطالعات زنان»، فمنیست بودن یا نبودن و بحث درباره نخستین زن ناشر ایران، محورهای اصلی گفت‌وگوی ایبنا با شهلا لاهیجی است که متن آن را در ادامه می‌خوانید.

 سال‌هاست مدیرمسوولی انتشارات «روشنگران و مطالعات» زنان را برعهده دارید، ممکن است درباره این انتشارات صحبت کنید؟ 

بله من سال 1362 این انتشارات را تاسیس کردم و سه سال بعد «نشر روشنگران و مطالعات زنان» ثبت رسمی شد. البته 10 سال بعد از آن هم موفق به کسب پروانه نشر شدم و تا امروز هم که خوشبختانه فعالیت‌ این  انتشارات ادامه دارد. 

نخستین ناشر زن ایران، لقبی است که برخی به شما داده‌اند اما انگار پیش از شما ناشران زن دیگری هم در ایران فعالیت می‌کردند. برای نمونه برخی سیما کوبان، مدیرمسوول انتشارات دماوند را نخستین زن ناشر ایران می‌دانند. 

 درباره این حرف باید چند نکته را گوشزد کنم. این لقب را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به من داد و سال‌ها با این عنوان به نمایشگاه‌های استانی کتاب رفتم. قبول دارم پیش از من هم بانوانی مانند کوبان بودند که دستی بر آتش انتشار داشتند، اما آن‌ها مجله و ماهنامه منتشر می‌کردند، به یقین من نخستین ناشر زن ایران هستم.

غیر از وزارت ارشاد، نهاد دیگری هم از شما با این عنوان یاد کرده است؟

بله سال 1376 و با روی کار آمدن دولت اصلاحات، نمایشگاه کتاب فرانکفورت تحریم ایران را لغو کرد و برای حسن نیت از حسن کیائیان، دبیر اتحادیه ناشران وقت و من به عنوان تنها زن ناشر ایران دعوت کرد. 

دستاورد این سفر چه بود؟

هدف من از این سفر مذاکره برای عضویت ایران در کپی رایت جهانی بود، البته این کار کاملاً برعهده دولت است که البته هنوز به نتیجه خاصی  نرسیده است. من همچنین سفیر حسن نیت ایران در فرانکفورت بودم و جالب این‌که پلیس آلمان دو مامور را برای محافظت از من به نمایشگاه فرستاده بود. 
 
خیلی‌ها شما را نویسنده‌ای فمنیست می‌دانند. خودتان این موضوع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ببینید من معتقدم روشنفکران ما هرگز موقعیت دیالوگ نداشتند. زمانی که زنان به کمک‌شان محتاج بودند، متاسفانه از  روی آن‌ها رد شدند! این یک اشتباه سیاسی است و به قولی اشتباه سیاسی، یعنی مرگ سیاسی! 
 
اما گفته می‌شود شما نویسنده‌ای معتقد به زن‌سالاری هستید؟

خیر!‌ تکذیب می‌کنم. من هرگز معتقد به زن سالاری در جامعه ایرانی نیستم. حتی معتقدم جامعه ایران مرد سالار هم نیست. ما دچار نوعی پدرسالاری هستیم! 

وضعیت فعالیت انتشارات روشنگران و مطالعات زنان چگونه است؟ 

متاسفانه در دولت گذشته و از سال 1384 هر کتاب خوبی داشتیم از سوی وزارت ارشاد اجازه انتشار پیدا نکرد. با صراحت به شما می‌گویم بیش از 50 کتاب نشر من ممنوع‌الانتشار اعلام شده است! حتی برای کتاب «جاده‌ها و بلاها» نوشته بهرام بیضایی هم مجوز نشر صادر نشد! و این نخستین بار است که به کتاب‌های وی اجازه انتشار داده نمی‌شود. البته بعد از آن هم این کتاب اصلاحیه خورد که بعید می‌دانم بیضایی چنین چیزی را بپذیرد. 

 اهالی قلم، شما را بیشتر به عنوان نویسنده می‌شناسند تا ناشر، آیا کار جدیدی هم به قلم خودتان آماده چاپ دارید؟

بله، در حال به پایان رساندن جلد دوم «شناخت هویت زنان در گستره تاریخ؛ از ماد تا ساسانیان» هستم. موضوع این کتاب تاریخ است اما به شرح فتوحات و کشورگشایی پادشاهان سلسله‌های مختلف نمی‌پردازد. کوشش من در این کتاب این بوده که زندگی زن ایرانی در گستره تاریخ را به تصویر بکشم.  در بخش‌هایی از آن هم به حضور زنان در نهضت‌های رهایی‌بخش ایران از سامانیان تا دوران معاصر نوشته‌ام. 

و پیشنهاد شهلا لاهیجی برای بهبود وضعیت نشر در دولت یازدهم.

فعلاً دولت برنامه‌های اقتصادی را در اولویت قرار داده است و ما هم اعتراضی نداریم و این موضوع را می‌پذیریم، اما امیدوارم اوضاع نشر در ایران بسامان شود اما مدتی پیش وقتی خبری شنیدم مبنی بر این‌که قرار است تعدادی از کتاب‌ها حراج شوند، با خودم گفتم:«وای به حراجی!» مگر کتاب تره‌بار است که برای آن حراجی بگذاریم؟! هرچند شمارگان 500 جلد هم بسیار ناامیدکننده است و امیدوارم این مشکلات به زودی حل شوند.