طهوری در گفتوگو با خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) اظهار کرد: اگر بخواهیم در مورد وضعیت کنونی کتابخوانی در گروه سنی نوجوانان صحبت کنیم بسیار واضح است که کتابخوانی نوجوانان (و نه کودکان) در پایینترین سطحش در تمام سالها قرار دارد و بهطورکلی میتوان گفت که خواندن کتاب و فرهنگ مکتوب دغدغه نوجوانان نیست.
این نویسنده کودک و نوجوان افزود: در این زمینه عوامل متعددی تاثیرگذار است که از آن جمله میتوان به فرهنگ اشاره کرد که اصلیترین عامل است. فرهنگ ما فرهنگی مبتنی بر کتاب درسی است، در حقیقت واقعیت فرهنگی ما در دوران تحصیل کودکان یک فرهنگ ضد کتاب است؛ بهطور مثال زمانی که من در کانون دانشآموزی مشغول به کار بودم با نوجوانان زیاد سروکار داشتم که اغلب این نوجوانان اهل مطالعه بودند اما مجبور بودند خواندن کتاب را از پدر و مادر، معلم، ناظم و مدیر مدرسهشان پنهان کنند زیرا گاهی مشاور مدرسه، والدین نوجوان را احضار میکرد و میگفت فرزند شما از کنکور، تست و آزمونهای مختلف عقب افتاده است، چون کتاب داستان و رمان میخواند! درواقع با این کار نه تنها نوجوان به کتابخوانی تشویق نمیشود بلکه مانع کتاب خواندنش هم میشوند.
مدرسه جلو پیشرفت بچهها را میگیرد
وی عنوان کرد: مدرسه با اینکه محلی برای آموزش و پرورش است، جلو پیشرفت بچهها را میگیرد؛ در مدرسه خلاقیت بچهها سرکوب میشود و آنها را محدود به خواندن کتابهای درسی میکنند که اصلا مطلوب نیست. البته اقداماتی در حال شکلگیری است؛ مثلا در پایان کتابهای درسی، کتابهای دیگری برای مطالعه پیشنهاد داده شده است و تلاش خوبی است.
طهوری در ادامه گفت: از سویی دیگر رسانهها هم در این جریان نقش مهمی دارند. بازیهای کامپیوتری، فیلم، دیویدی، اینترنت و انواع نرمافزارهای موجود به خودی خود برای بچهها جاذبه دارند و به طور خودکار به سمت آنها کشیده میشوند و لازم نیست کسی از نوجوانان بخواهد به سراغ این رسانهها بروند. بنابراین نوجوان از یک طرف درس و کنکور دارد از یک طرف اولیای مدرسه او را به کتاب خواندن تشویق نمیکنند و از طرفی دیگر رسانههای جذاب و سهلالوصول دیگری در اطرافش وجود دارد، طبیعتا در این شرایط دیگر تمایلی به کتابخوانی ندارد.
وی با تاکید بر اینکه کشف لذت مطالعه مستلزم زحمت است، گفت: در زمان کتاب خواندن مخاطب باید جای خلوت، کتاب خوب و حوصله خواندن حجم زیاد صفحات را داشته باشد، در حالیکه کشف لذت سایر رسانهها نیاز به این شرایط ندارد. بنابراین به طور طبیعی به دلیل فرهنگ حاکم و رسانهها نباید انتظار داشته باشیم که نوجوانان اهل مطالعه باشند.
جذب نوجوانان به کتابخوانی با استفاده از اصل مجاورت
طهوری در ادامه عنوان کرد: جذب نوجوانان به سمت کتابخوانی بسیار ساده است، بنا بر اصل مجاورت مخاطب غیر از موضوعاتی که به طور ژنتیکی به آن علاقهمند است، جذب چیزهایی میشود که در مجاورت او قرار دارد و همنشینش هستند؛ مثلاً در نگاهی به مدارس، متوجه میشوید در بعضی کلاسها اغلب دانشآموزان در حال دیدن فیلم ترسناک هستند یا در کلاسی دیگر اغلب دانشآموزان جذب یک بازی کامپیوتری شدهاند. بنابراین به دلیل اصل مجاورت، جو حاکم تاثیر فراوانی بر انتخاب مخاطب دارد.
این نویسنده کودک و نوجوان افزود: به اعتقاد من از همان لحظهای که بچه وارد مدرسه میشود باید در کلاسش کتابخانه ببیند و تا وقتی که به نوجوانی میرسد این کتابخانه باید همراه او در محیط کلاس باشد. اینکه یک مدرسهای مثلا با دوهزار نفر دانشآموز یک کتابخانه عمومی داشته باشد، دیگر مشکلی را حل نمیکند.
وی ادامه داد: به نظر من این تنها راه حل است که از نظر فرهنگی از بحث مجاورت استفاده کنیم وگرنه به طور طبیعی یک نوجوان سالم، امروزی و خوشفکر حتی به سمت کتاب هم نخواهد رفت چون کارهای جالبتری برای انجام دادن دارد.
ایرانیها فرهنگ مطالعه مکتوب ندارند
طهوری در ادامه با اشاره به نقش خانوادهها گفت: امروزه، ایرانیها فرهنگ مطالعه مکتوب ندارند؛ خانوادهای که نمیداند کتاب چیست نمیتواند به کودکش بیاموزد کتابخوان باشد یا تاثیر زیادی در کتابخوان شدنش داشته باشد. مثلاً اگر وارد خانهای شویم و ببینیم تلویزیون ندارد خیلی تعجب میکنیم ولی اگر کتابخانه در آن خانه نباشد اصلاً تعجب نمیکنیم.
طهوری عنوان کرد: به عنوان مثال میبینیم خانوادههای متوسط و متوسط به پایین برای جلسههای کلاس کنکور فرزندانشان به طور معمول ساعتی 50 تا 200 هزار تومان هزینه میکنند چون این مساله را یک نیاز میدانند و به عنوان یک فرهنگ در خانوادهها جا افتاده است اما حاضر نیستند بابت جذابترین رمان نوجوان در کتابفروشی ها حتی یک دهم این مبلغ را پرداخت کنند چون فرهنگ آن وجود ندارد.
وی ادامه داد: حتی حرف زدن درباره کتاب، بحث بر سر رمانهایی که جدیدا منتشر شده، نقد آنها یا شهر کتابها در محافل و مجالس عمومی اصلا دیده نمیشود، چون نیازی بهوجود نیامده است. حتی کنجکاوی هم در این زمینه وجود ندارد اما به عنوان مثال در طول روز به وفور درباره رستورانهای جدید، کیفیت و محل آنها، فیلمها و بازیهای جدید و سایر موضوعات، حجم زیادی از اطلاعات رد و بدل میشود.
مهدی طهوری، نویسنده و شاعر کودک و نوجوان، سال 1354 در همدان متولد شد و کار حرفهایاش را در حوزه نویسندگی از سال 1378 با چاپ کتاب «کشفالغطاء» آغاز کرد. از جمله آثار او میتوان به «افسانه اوجی»، «سلحشوران داغستان»، «محمد مصدق(زندگینامه)» و «مشارکت» اشاره کرد.
شنبه ۱۸ مرداد ۱۳۹۳ - ۰۸:۵۰
نظر شما