به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بهاءالدین خرمشاهی در مراسم بزرگداشت حسن احمدی گیوی، که عصر دیروز، دوشنبه، 13 مرداد در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد، گفت:‌ از سال‌های دهه 50 با این استاد بزرگ آشنا شدم و آثارش را می‌خواندم. می‌دانم او حدود 40 کتاب نوشته است و البته کانون توجهش دستور زبان فارسی بود و به ویرایش هم در حاشیه می‌پرداخت.

خرمشاهی با تاکید بر این‌که تا کنون دستورپژوهی به این عظمت نداشتیم، اضافه کرد: احمدی گیوی دو زبان مادری داشت. او همیشه خنده‌رو  و به صفات جمیله اخلاقی مانند صبر، متانت ، پی‌گیری وظایف و دستگیری از دیگران هم آراسته بود. 

وی افزود: اصلی‌ترین کتاب احمدی‌گیوی، کتاب سده ایران، یعنی «دستور زبان فارسی» است. احمدی گیوی اگر همین یک کتاب را هم مثل فرهنگ معین می‌نوشت، برای اثبات بزرگی‌اش کفایت می‌کرد اما چه بهتر که او و دیگر دانشمندان بزرگ ما ‌آثار متعددی منتشر کرده‌اند. 

خرمشاهی در ادامه خاطره‌ای از حسن احمدی گیوی را بیان کرد و  افزود: سال 1379 و زمانی که در سوگ از دست دادن مادرم بودم، ایشان برای حضور در مراسم ما تا قزوین هم ‌آمد و من هرگز نتوانستم این دین را به او ادا کنم، حتی زمانی که مجلس بزرگداشتش در خلخال برگزار می‌شد که فرصت مغتنمی بود اما بیماری‌‌هایی که اجازه نمی‌دهند برخی مواقع به مسافرت‌های کوتاه هم بروم،‌ این فرصت را از من گرفتند.

خرمشاهی در پایان سخنانش شعری را که در وصف زنده‌یاد احمدی گیوی سروده بود، خواند.
 
عیار به تمام معنا
نصرت فیروزپور،‌ وکیل دادگستری و از دوستان نزدیک احمدی گیوی، دیگر سخنران این برنامه بود. وی اظهار کرد:‌ در مقام علمی و شخصیتی استاد احمدی گیوی سخنان بسیاری گفته شده است و من تنها به ذکر خاطراتی که مصداق تایید این سخنان است می‌پردازم. 

وی افزود: از سال سوم ابتدایی بود که حسن احمدی گیوی در ذهن و ضمیر من به خوبی جای گرفت و هر روز هم بوی خوش وجودش را در کتابخانه‌ام حس می‌کنم. کسانی که آثار احمدی را می‌خوانند به درجه فهم و کمالات او پی می‌برند و هرکسی خودش یا فرزندش را شاگرد وی می‌داند. 

فیروزپور با بیان این‌که خلق و خوی احمدی جذابیت خاصی به او بخشیده بود،‌ افزود:‌ دانش و آزادگی و دین و مروت با وجود  این مرد آمیخته شده بود و او به تمام معنا عیار بود. احمدی گیوی حتی به دشمنش هم خدمت می‌کرد. هنگامی که به دلیل حمایت از مصدق و نهضت ملی به روستای دورافتاده تبعید شد،‌ در یک حسینیه نمناک برای 28 دانش‌آموز تدریس می‌کرد. او سال 1334 تا 1339 در دانشگاه تبریز دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را گذارند و در این مدت بود که از ملک‌الشعرا بهار با عنوان ستایشگر میهن و آزادی یاد کرد. 

وی با اشاره به صفات اخلاقی احمدی گیوی اظهار کرد:‌ این شخصیت برجسته انسانی موحد و با سواد بود و با هر زورگویی در می‌افتاد و هرگز زیربار زور نمی‌رفت.  او یک میهن دوست و پایبند به مصدق به شمار می‌آمد و تمام وجودش با عشق به میهن آمیخته بود. احمدی گیوی به همه انسان‌ها خوشبین بود و نمی‌دانم که پدر فلک چقدر باید صبر کند تا چنین فرزندی بار دیگر به دنیا بیاید. 

وی با اشاره به یکی از تالیفات احمدی گیوی، افزود: دهه 70 و در دوران اوج تفارق و تعارض میان ترک و فارس، برخی دوستان به من می‌‌گفتند چرا احمدی درباره فارسی می‌نویسد و کتابی درباره زبان آذری منتشر نمی‌کند. من هم این موضوع را به او انتقال دادم. خوشحالم که او در کتابی که ‌آن سال‌ها با عنوان «دستور تطبیقی زبان فارسی و ترکی» نوشت از من هم به عنوان محرک نوشتن این اثر نام برده است.

فییروزپور اضافه کرد: این کتاب را نشر قطره سال 1383 منتشر کرد و نشانگر رویه فکری و فلسفه فکر او این است که در مقدمه این کتاب آورده: «من هم ايران را دوست دارم هم آذربايجان را ، بر هر دو عشق مي‌ورزم منتها من ايراني را دوست دارم كه آذربايجان را اندامي از پيكر خود بداند و پاره‌ تن خود بشمارد و بر رشد و توان و بالندگي آن همت گمارد و نيز آذربايجاني را دوست دارم كه چون سروي سرفراز و شاخه گلي دلنواز در بوستان دل ستان ايران عزيز و در كنار گل‌ها و سروهاي شيراز و اهواز و ... ببالد و سايه و رنگ و بوي آن ديده و مشام ايران و ايراني را نوازش دهد.»

نگارنده بهترین گلستان سعدی 

عبدالعلی ادیب برومند، شاعر و پژوهشگر معاصر هم در این برنامه گفت: شایسته بود چنین مراسمی زودتر از این برگزار می‌شد و البته باز هم جای قدردانی است که برگزاری این نکوداشت بیش از این به تاخیر نیفتاد. 

وی با بیان این‌که تنها چیزی که از استادان می‌ماند نام نیکو و ذکر خیر است اضافه کرد: مقدمه پیشرفت در هر کاری عقلانیت و خردمندی است. اگر کسی خردمند بود و در کارش عقلانیت را راه داد، بدون شک کارش پیش می‌رود. عقلانیت سرآغاز هر موفقیتی است و احمدی گیوی هم مرد خردمندی بود و همین موضوع او را به انتخاب اخلاقیات و صفات ملکوتی که در نهادش متمرکز بود، سوق داد.
 
ادیب برومند با اشاره به این‌که سابقه دوستی‌اش با احمدی گیوی بیش از 45 سال بود، افزود: در تمام این مدت یک حرف نابجا از او نشنیدم و یک حرکت ناپسند از این مرد ندیدم. او با افکار من هم هماهنگ بود و ما همراهان فکری یکدیگر در مجالس پژوهشگران نهضت ملی بودیم.
 
وی افزود: احمدی گیوی هم در تقوی خجسته صفت بود، هم در ادبیات شخصیت پیشرویی به حساب می‌آمد. او همیشه کوشید تقوی و دانش را کنار هم داشته باشد، چون این دو بی‌همتا هستند و بهتر است باهم مجاورت داشته با شند. 

ادیب برومند اضافه کرد: خیلی‌ها گلستان سعدی را نوشتند اما کار احمدی گیوی در این زمینه از هر لحاظ برتر از دیگر گلستان‌هاست. او در این کتاب معانی کلمات را بسیار خوب و درست ذکر کرده حتی معانی ابیات عربی را. او بهترین همکار دهخدا در تالیف لغتنامه به حساب می‌آمد و این اواخر هم هر وقت سراغش را می‌گرفتیم، به ما می‌گفتند مشغول کار روی این لغتنامه است. 

وی شاهکار احمدی گیوی را کاوش در دستور زبان فارسی دانست و اظهار کرد: او دو کتاب قطور درباره افعال زبان فارسی نوشته که شامل نکات ریز دستوری می‌شوند. وی همان‌طور که گفته شد به نهضت ملی ایران هم علاقه زیادی داشت و در جلسات پژوهشگران این نهضت حضور مداومی داشت. 
 
 
تالیف مشترک دستور زبان فارسی 

حسن انوری، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم از سخنران این برنامه بود. وی اظهار کرد: احمدی گیوی یکی از نیکمردان روزگار بود. زمانی که از تبریز به تهران آمد، متوجه شدم روزهای یکشنبه و سه‌شنبه در دانشگاه تدریس نمی‌کند و این دو روز را خالی گذاشته است. وقتی او را دیدم و در این‌باره پرسیدم، پاسخ داد این روزها را به رفع مشکلات همشهریانم که به تهران می‌آیند اختصاص داده‌ام. 

انوری ادامه داد: او مردی بسیار پرعاطفه بود. 80 سال پیش پدرش فوت کرد و هرسال اول شعبان برای بزرگداشت نام پدرش ضیافتی برپا می‌کرد. او در روستای گیوی به دنیا آمد و تا ششم ابتدایی در این روستا تحصیل کرد. احمدی گیوی در جریان مبارزات نهضت ملی از مصدق و یارانش حمایت کرد و همین موضوع باعث تبعید وی شد. احمدی گیوی پس از تبعید در تبریز موفق به دریافت دیپلم شد و به دانشگاه هم رفت و لیسانس گرفت. وی در تهران در مقطع دکترای زبان و ادبیات فارسی پذیرفته شد و نزد استادانی مانند فروزانفر، معین و خانلری شاگردی کرد. 

این عضو پیوسته فرهنگستان هنر و ادب فارسی افزود: در تبریز بود که من با این شخصیت بزرگ آشنا شدم و این آشنایی در تهران تبدیل به دوستی عمیقی شد، چنان که مرا برادر خطاب می‌کرد. ما استادان مشترکی داشتیم و سعی کردیم با تلفیق دستور زبان این استادان کتاب دستور زبان فارسی را تالیف کنیم. 

وی اضافه کرد: احمدی گیوی شاعر بود و به جمع‌آوری سروده‌های شاعران معاصر هم اهتمام می‌ورزید و آنها را در دفتری که بیش از هزار صفحه داشت، ثبت می‌کرد. احمدی گیوی از مهم‌ترین همکاران دهخدا در نگارش لغتنامه به شمار می‌آمد و 10 دفتر از 220 دفتر  این لغتنامه، تالیف وی است. 

انوری درباره سوابق سیاسی و اجرایی احمدی گیوی، گفت: ایشان در زمان شاه از فعالان ضد رژیم بود و به همین دلیل آن دوران ممنوع‌التدریس شد و به ناچار خارج از تهران تدریس می‌کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی وی با اکثریت آرا به ریاست مدرسه عالی بازرگانی انتخاب شد اما از آنجا که خویی آرام داشت،‌ نتوانست با دانشجویان تندرو همکاری کند و از این سمت استعفا کرد.

این شرح بی‌نهایت 

حجت‌الاسلام والمسلمین کاظمی، شاعر و پژوهشگر معاصر هم با  ذکر حدیثی از پیامبر اکرم (ص) اظهار کرد: با استناد به کلام حضرت محمد (ص)،‌ مرگ یک عالم، مصیبتی در جامعه ایجاد می‌کند که با هیچ عملی جبران‌پذیر نیست. من این موضوع را در فقدان استاد حسن احمدی گیوی، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌کنم و حس می‌کنم تکیه‌گاه خود را از دست داده‌ام.

وی اضافه کرد: هنگامی که در خلخال،‌ مجلس با شکوهی برای گرامیداشت این مرد بزرگ برپا شد من هم از دعوت‌شدگان بودم  و در آخر برنامه از من خواسته شد مطلبی بگویم و من هم شعری را که درباره او سروده‌ بودم، خواندم. 


خاطره‌ای از خیرخواهی احمدی گیوی

فرهنگ احمدی گیوی، فرزند احمدی گیوی هم در این مراسم گفت: شخصیت‌های علمی، هنری و ادبی دو بعد دارند، یکی کارهای علمی و ادبی است که در جامعه خوانده می‌شوند و دیگر جنبه‌های اخلاقی و اعتقادی آنان است که غالباً‌ ناشناخه و مبهم می‌ماند.

وی با اشاره به خاطره‌ای از پدرش، در ادامه توضیح داد: در مراسم بزرگداشتی که پس از فوت پدرم  برگزار شد، جوانی به من گفت در مراسمی که زمان حیات استاد احمدی گیوی برای او برگزار کرده بودند، استاد گیوی از همه حاضران سوالاتی می‌پرسیده و هنگامی که نوبت به  آن جوان رسیده از وی  پرسیده بود تو چه کار کردی؟ جوان می‌گفت من پاسخ دادم، متاسفانه به دلیل مشکلات مالی تنها تا سال دوم دانشگاه آزاد درس خواندم.

فرزند احمدی گیوی ادامه داد: پدرم به آن جوان  گفته بود در اولین فرصت ثبت نام کند و شماره حسابی هم از او گرفته بود تا هرماه مبلغی را به حسابش واریز کند و طبق گفته آن جوان تا آخرین ترم تحصیلش در دانشگاه این مبلغ به حساب او واریز می‌شد.

وی  پاک زیستن، فروتنی، ساده‌زیستی و دلبسته نبودن به مال و مقام دنیا را از دستگیری از دیگران را صفات بارز پدرش دانست. 
 
در این برنامه حسن گلشنی از شاگردان حسن احمدی گیوی، شعری را که برای این استاد فقید سروده بود،‌ قرائت کرد و محمود احمدی گیوی، برادر حسن احمدی گیوی هم خاطراتی را درباره این استاد ادبیات فارسی بیان کردند. 

 در پایان این مراسم لوح تقدیری از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران با حضور مهدی محقق، رئیس انجمن و  استاندار اردبیل به خانواده احمدی گیوی اهدا شد.