به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست نقد و بررسی کتاب «بیایید فلسفه بورزیم: درآمدی بر تأمل انتقادی و گفت‌وگوی عقلانی» نوشته ریچارد کریل به ترجمه محمد کیوانفر عصر دیروز، سه‌شنبه 21 مرداد (1393) با حضور حسین شیخ‌رضایی، هومن پناهنده و محمد کیوانفر با دبیری علی‌اصغر محمدخانی در موسسه فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.
فلسفه در سه گروه و دو فضا
حسین شیخ رضایی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در این نشست گفت: سه برداشت اشتباه در ایران از سوی سه گروه نسبت به فلسفه وجود دارد. نخستین آن طرز تلقی عمومی از فلسفه در ایران به ویژه در محیط‌های غیرآکادمیک است که بر اساس آن باری اضافه روی دوش فلسفه می‌افتد. یعنی همه در ایران از فلسفه انتظار یک راه حل برای مشکلات دارند و این انتظار بیجا به‌ویژه پس از دوران انقلاب بسیار فراگیر شد.
وی افزود: اشتباه مهم دیگری که به‌ویژه از سوی استادان دانشگاه تهران نسبت به فلسفه اعمال می‌شد، این بود که فلسفه لوکوموتیو تاریخ است. به عنوان مثال استادان این دانشگاه می‌گویند که دکارت کتابی نوشت و مدرنیته را پایه‌ریزی کرد و ما تا دکارت را نفهمیم، مدرنیته را نیز درک نخواهیم کرد.
این مدرس فلسفه در ادامه به برداشت سوم اشاره کرد: برداشت سوم در این است که بسیاری می‌گویند ما در فلسفه اسلامی خودمان همه چیز را داشته و داریم و مبانی فکری امروز ما باید از دل همین فلسفه و سنت بیرون بیاید. این سه گروه، از فلسفه استفاده ابزاری می‌کنند.
شیخ‌رضایی در بخش دیگری از سخنان خود به دو فضای عمده فلسفی در ایران نیز اشاره کرد و گفت: یک فضای فلسفی در ایران فضای آکادمیک است که با تاسی از جریان‌های آکادمیک فرانسوی دیدی تاریخ‌محور دارند. درس‌های فلسفی در این فضا نیز تاریخ‌محور است. این فضا ربط چندانی به جامعه نداشته و در ادامه نیز نخواهد داشت. به موازات این فضا، یک فضای روشنفکری فلسفه نیز داریم که از طرف ناشران و مترجمان غیرآکادمیک مطرح می‌شود. اشکالات این طیف نیز در نامفهوم بودنشان و همچنین در «مدپرست» بودنشان است.
وی همچنین اظهار کرد: در کنار این دو گروه برخی مسئولان نیز درباره فلسفه اظهار نظرهایی می‌کنند؛ مثلا در روزهایی می‌گویند که رشته فلسفه باید در مقطع کارشناسی تعطیل شود، چرا که به درد نمی‌خورد و فارغ‌التحصیلان آن نه می‌توانند کاری پیدا کنند و نه می‌توانند معلم معارف خوبی باشند.
شیخ رضایی در ادامه با طرح این سوال که «چرا باید پول نفت ایران برای دپارتمان‌های فلسفه خرج شود؟» گفت: به نظر من فایده فلسفه در محتوای آن نیست. کمکی که رشته فلسفه به اجتماع می‌کند در روش فلسفی است و نه محتوای آن. کتاب «بياييد فلسفه بورزيم» حُسنش در «روش فلسفی» است. به عبارتی من می‌توانم بگویم که حتی اگر کسانی می‌خواهند روزنامه‌نگار، دلال معاملات ملکی، پزشک و یا معمار بشوند، باید این کتاب را مطالعه کنند.
این عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران همچنین با اشاره به این نکته که محتوای فلسفه در ایران تبدیل به هیولاهای وحشتناکی شده است، گفت: در جامعه امروز ایران، عده‌ای طرفدار یک فیلسوف خاص هستند و عده‌ای طرفدار فیلسوفی دیگر و حتی در این میان جنگ‌ها و دعواهای به اصطلاح «بالادهی و پایین‌دهی» نیز رخ می‌دهد. فعالیت‌های نشریه «مهرنامه» دقیقا در این جهت و سمت است و مدام طرفداران فیلسوفان را به جان هم می‌اندازد. برای جدا شدن از این فضاها باید به مطالعه کتاب‌هایی چون کتاب مورد بحث در این نشست برویم.
شیخ رضایی در ادامه اظهار کرد: مزیت این کتاب در این است که نمی‌گوید فلسفه یک دانش است، بلکه می‌گوید فلسفه یک معرفت است و باید عموم مردم آن را فرا بگیرند. نویسنده در این کتاب به خوبی هرچه تمام‌تر بیان کرده که فلسفه روشی برای زیستن است. این کتاب انتظارات ما از فلسفه را متعادل می‌سازد و انگیزه‌های پرداختن به فلسفه را روشن می‌کند.
مضامین تازه و بیان معلمانه
دیگر منتقد این نشست هومن پناهنده، مدرس، مترجم و ویراستار حوزه فلسفه بود. او در بخشی از سخنان خود گفت: من نخستین چاپ این کتاب در زبان اصلی را که در سال 2002 به بازار آمد، تهیه کردم و تاکنون در بسیاری از مواقع به آن مراجعه دارم و آن را در تمام کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی‌ام نیز به دانشجویان معرفی کرده‌ام. این کتاب یکی از بهترین آثار در حوزه «مقدمه فلسفه» است.
وی افزود: بسیاری از مباحث این کتاب، جدید و همراه با مضامین تازه است. همچنین مباحثی هم که جدید نیست و در اکثر مکتوبات فلسفی وجود دارد، نویسنده در این کتاب بسیار خوب و معلمانه نوشته است. روانی جملات نشان می‌دهد که نویسنده در نوشتن تواناست و گویا داستان‌نویس بودن او به این امر کمک بسیاری کرده است.
پناهنده همچنین به برخی اشکال‌های ترجمه فارسی این کتاب به این شرح اشاره کرد: این کتاب به تعبیری «نسخه‌ویرایی» ندارد. یعنی نمونه خوانی، مقابله و ویرایش ادبی نشده است و من امیدوارم که در چاپ دوم، این کتاب «نسخه‌ویرایی» شود. همچنین کتاب انگلیسی، فهرست موضوع و فهرست اعلام داشته است که در متن فارسی فهرست موضوع حذف شده و فهرست اعلام هم ناقص است. به عنوان مثال نام‌های بزرگانی چون هایدگر، ویتگنشتاین، بنتهام و چند فیلسوف دیگر در فهرست اعلام جا افتاده است.
در این نشست همچنین محمد کیوانفر دقایقی را برای حاضران درباره دلیل ترجمه این کتاب برای مخاطبان سخن گفت.
«بياييد فلسفه بورزيم: درآمدی بر تأمل انتقادی و گفت‌وگوی عقلانی» نوشته ریچارد کریل با ترجمه محمد کیوانفر را انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب با شمارگان هزار نسخه در 456 صفحه به بهای 17 هزار تومان منتشر کرده است.
فلسفه در سه گروه و دو فضا
حسین شیخ رضایی، عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در این نشست گفت: سه برداشت اشتباه در ایران از سوی سه گروه نسبت به فلسفه وجود دارد. نخستین آن طرز تلقی عمومی از فلسفه در ایران به ویژه در محیط‌های غیرآکادمیک است که بر اساس آن باری اضافه روی دوش فلسفه می‌افتد. یعنی همه در ایران از فلسفه انتظار یک راه حل برای مشکلات دارند و این انتظار بیجا به‌ویژه پس از دوران انقلاب بسیار فراگیر شد.
وی افزود: اشتباه مهم دیگری که به‌ویژه از سوی استادان دانشگاه تهران نسبت به فلسفه اعمال می‌شد، این بود که فلسفه لوکوموتیو تاریخ است. به عنوان مثال استادان این دانشگاه می‌گویند که دکارت کتابی نوشت و مدرنیته را پایه‌ریزی کرد و ما تا دکارت را نفهمیم، مدرنیته را نیز درک نخواهیم کرد.
این مدرس فلسفه در ادامه به برداشت سوم اشاره کرد: برداشت سوم در این است که بسیاری می‌گویند ما در فلسفه اسلامی خودمان همه چیز را داشته و داریم و مبانی فکری امروز ما باید از دل همین فلسفه و سنت بیرون بیاید. این سه گروه، از فلسفه استفاده ابزاری می‌کنند.
شیخ‌رضایی در بخش دیگری از سخنان خود به دو فضای عمده فلسفی در ایران نیز اشاره کرد و گفت: یک فضای فلسفی در ایران فضای آکادمیک است که با تاسی از جریان‌های آکادمیک فرانسوی دیدی تاریخ‌محور دارند. درس‌های فلسفی در این فضا نیز تاریخ‌محور است. این فضا ربط چندانی به جامعه نداشته و در ادامه نیز نخواهد داشت. به موازات این فضا، یک فضای روشنفکری فلسفه نیز داریم که از طرف ناشران و مترجمان غیرآکادمیک مطرح می‌شود. اشکالات این طیف نیز در نامفهوم بودنشان و همچنین در «مدپرست» بودنشان است.
وی همچنین اظهار کرد: در کنار این دو گروه برخی مسئولان نیز درباره فلسفه اظهار نظرهایی می‌کنند؛ مثلا در روزهایی می‌گویند که رشته فلسفه باید در مقطع کارشناسی تعطیل شود، چرا که به درد نمی‌خورد و فارغ‌التحصیلان آن نه می‌توانند کاری پیدا کنند و نه می‌توانند معلم معارف خوبی باشند.
شیخ رضایی در ادامه با طرح این سوال که «چرا باید پول نفت ایران برای دپارتمان‌های فلسفه خرج شود؟» گفت: به نظر من فایده فلسفه در محتوای آن نیست. کمکی که رشته فلسفه به اجتماع می‌کند در روش فلسفی است و نه محتوای آن. کتاب «بياييد فلسفه بورزيم» حُسنش در «روش فلسفی» است. به عبارتی من می‌توانم بگویم که حتی اگر کسانی می‌خواهند روزنامه‌نگار، دلال معاملات ملکی، پزشک و یا معمار بشوند، باید این کتاب را مطالعه کنند.
این عضو هیات علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران همچنین با اشاره به این نکته که محتوای فلسفه در ایران تبدیل به هیولاهای وحشتناکی شده است، گفت: در جامعه امروز ایران، عده‌ای طرفدار یک فیلسوف خاص هستند و عده‌ای طرفدار فیلسوفی دیگر و حتی در این میان جنگ‌ها و دعواهای به اصطلاح «بالادهی و پایین‌دهی» نیز رخ می‌دهد. فعالیت‌های نشریه «مهرنامه» دقیقا در این جهت و سمت است و مدام طرفداران فیلسوفان را به جان هم می‌اندازد. برای جدا شدن از این فضاها باید به مطالعه کتاب‌هایی چون کتاب مورد بحث در این نشست برویم.
شیخ رضایی در ادامه اظهار کرد: مزیت این کتاب در این است که نمی‌گوید فلسفه یک دانش است، بلکه می‌گوید فلسفه یک معرفت است و باید عموم مردم آن را فرا بگیرند. نویسنده در این کتاب به خوبی هرچه تمام‌تر بیان کرده که فلسفه روشی برای زیستن است. این کتاب انتظارات ما از فلسفه را متعادل می‌سازد و انگیزه‌های پرداختن به فلسفه را روشن می‌کند.
مضامین تازه و بیان معلمانه
دیگر منتقد این نشست هومن پناهنده، مدرس، مترجم و ویراستار حوزه فلسفه بود. او در بخشی از سخنان خود گفت: من نخستین چاپ این کتاب در زبان اصلی را که در سال 2002 به بازار آمد، تهیه کردم و تاکنون در بسیاری از مواقع به آن مراجعه دارم و آن را در تمام کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی‌ام نیز به دانشجویان معرفی کرده‌ام. این کتاب یکی از بهترین آثار در حوزه «مقدمه فلسفه» است.
وی افزود: بسیاری از مباحث این کتاب، جدید و همراه با مضامین تازه است. همچنین مباحثی هم که جدید نیست و در اکثر مکتوبات فلسفی وجود دارد، نویسنده در این کتاب بسیار خوب و معلمانه نوشته است. روانی جملات نشان می‌دهد که نویسنده در نوشتن تواناست و گویا داستان‌نویس بودن او به این امر کمک بسیاری کرده است.
پناهنده همچنین به برخی اشکال‌های ترجمه فارسی این کتاب به این شرح اشاره کرد: این کتاب به تعبیری «نسخه‌ویرایی» ندارد. یعنی نمونه خوانی، مقابله و ویرایش ادبی نشده است و من امیدوارم که در چاپ دوم، این کتاب «نسخه‌ویرایی» شود. همچنین کتاب انگلیسی، فهرست موضوع و فهرست اعلام داشته است که در متن فارسی فهرست موضوع حذف شده و فهرست اعلام هم ناقص است. به عنوان مثال نام‌های بزرگانی چون هایدگر، ویتگنشتاین، بنتهام و چند فیلسوف دیگر در فهرست اعلام جا افتاده است.
در این نشست همچنین محمد کیوانفر دقایقی را برای حاضران درباره دلیل ترجمه این کتاب برای مخاطبان سخن گفت.
«بياييد فلسفه بورزيم: درآمدی بر تأمل انتقادی و گفت‌وگوی عقلانی» نوشته ریچارد کریل با ترجمه محمد کیوانفر را انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب با شمارگان هزار نسخه در 456 صفحه به بهای 17 هزار تومان منتشر کرده است.
نظر شما