خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- خورشيدجي رستم جي كاما، از ايران‏شناسان معروف پارسي هند و متخصص در زبان و ادبيات پهلوي و خط‌شناسي ميخي، در 11 نوامبر سال 1829م در شهر بمبئي هند دیده به جهان گشود. وي پس از فارغ‌التحصیلی در دانشگاه هند، به اروپا سفر كرد و زبان‏‌های فرانسوي، آلماني، پهلوي و اوستايى و خط ميخي را فراگرفت. 

كاما پس از فراگیری زبان‌های مختلف كار تطبيق گرامر و دستور زبان‏هاي ايراني و سانسكريت را به انجام رساند. وي پس از بازگشت به هند، براي رسمي کردن زبان پهلوي در تحصيلات دانشگاهي كوشش فراواني كرد و سرانجام موفق شد كه اين زبان را در امتحانات ورودي دانشگاه و مقاطع بالاتر دانشگاهي در رشته زبان، رسمي کند.
 
كاما همچنين در علوم عقلي جهان ايران باستان، تبحر فراواني يافت و به تدريس پرداخت. وی علاوه بر ادبيات، در علوم اجتماعي، گياه‏شناسي، شيمي و علم نجوم نيز مهارت داشت و به‌عنوان يک سخنران زبردست از نفوذ كلام ويژه‏ای برخوردار بود. کاما با ايرانشناسان اروپايي هم عصر خود چون فون اشپیگل به طور مداوم در ارتباط بود. در زمینه علوم جديد و نيز هنر، دستي داشت و به‌عنوان شهروند شهر بمبئي در 17 موسسه تجاري، صنعتي و مدرسه به نوعي عضویت داشت. 

خورشيد جي رستم جي كاما سرانجام در بيستم اوت 1909میلادی در هشتاد سالگي درگذشت. 27 سال پس از مرگ كاما، موسسه‏‌اي با موضوع خاورشناسي به نام وي داير شد كه امروزه به‌عنوان يک مركز برجسته تحقيقاتی مورد استفاده پژوهشگران و دانشجویان است. اين موسسه علاوه بر انتشار ده‌‏ها جلد كتاب در زمينه‏‌هاي گوناگون خاورشناسي و ايران‏شناسي، مجموعه مقالات كاما را در دو جلد گردآوري و عرضه کرده است.

موسسه خورشید جی‌ کاما؛ گنجینه‌ای از کتاب‌های ایرانشناسی

هر كسي كه در زمينه ايرانشناسي، به‌ويژه ايران باستان كار مي‌كند، با نام موسسه شرق شناسي كاما آشنايي دارد. داستان تاسیس این موسسه به پس از مرگ این ایرانشناس صاحب‌نام برمی‌گردد. پس از درگذشت کاما و به‌عنوان بزرگداشت حقوق شهروندي او، كميته بزرگداشت در سال 1910 تصميم به تاسیس یک مركز ايرانشناسي گرفت كه عمده هزينه آن توسط تاجر هندو به نام دامودارداس گرد هند سوخد والا پرداخت شد.

اين موسسه داراي دو هزار نسخه خطي، دو هزار و 500 كتاب چاپي به زبان‌هاي مختلف كه دوهزار تعداد از این کتاب‌ها به زبان فارسی است.

در مجموعه کتاب‌های چاپی این موسسه، کتاب‌های بسیاری در زمینه ایرانشناسی وجود دارد که هرچند تمام کتاب‌های جدید این حوزه را دربر نمی‌گیرد اما دربردارنده مجموعه بسیار پرباری است که برای علاقه‌مندان به ایران و ایرانشناسی قابل استفاده است. در فهرست كتاب‌هاي اوستايي و پهلوي، چيزي حدود 405 نام ديده مي‌شود، با كتاب‌هاي مختلف اوستا، ترجمه‌هاي گجراتي و حتی داستان‌هاي فارسي و نيز عربي.  

در اين مجموعه، نام منظومه‌هاي نادر فارسي نيز به چشم مي‌خورد. براي مثال، از زرتشت بهرام پژدو، شاعر فارسي‌سراي زرتشتي قرن هفتم، جز دو نسخه «ارداويرافنامه» و «زراتشت‌نامه» در ايران چاپ نشده است. از اين كتاب‌ها، چاپ‌هاي سنگي در هندوستان نيز در دست است، اما به گزارش تاريخ ادبيات‌نويسان، همچون دكتر صفا، دكتر تفضلي و... از ساير منظومه‌هاي كوچكتر او خبر داريم. يكي از آن‌ها منظومه «چنگر نگهاچه» است كه نام دو نسخه آن در فهرست موسسه شرق‌شناسی کاما ديده مي‌شود.

 موسسه شرق‌شناسي كاما در بردارنده نسخه‌هاي خطي بسيار ارزشمندي است که گردآوری، تصحیح و چاپ این نسخه‌ها کمک زیادی به رفع برخی از ابهامات در حوزه ایرانشناسی می‌کند.

خورشید جی کاما و وضع تقویم زرتشتی

یکی دیگر از اقدامات بزرگ کاما  وضع و اجرای تقویم فصلی زرتشتیان در سال 1906 میلادی بود. با این اقدام کاما بسیاری از ایرادهای تقویم زرتشتیان و شمارش روزها و ماه‌ها برطرف شد.

تقویم فصلی زرتشتی یک گاهشمار خورشیدی اعتدالی است که طول سال‌های آن همان طول سال گاهشمار میلادی یعنی ۲۴۲۵/۳۶۵ روز است، که نوروز یا اورمزد روز فروردین ماه در آن مطابق با روز ۲۱ ماه مارس است. به عبارت دیگر این گاهشمار فصلی گاهشماری است خورشیدی که روز اول سال آن به طور ثابت در روز ۲۱ مارس قرار دارد و هر ماه آن مطابق سنت زرتشتی ۳۰ روز است و پنجه اندرگاه در آخر اسفند ماه بدان افزوده می‌شود و سال نو دوباره از ۲۱ ماه مارس سال بعدی آغاز می‌شود و کبیسه‌گیری آن نیز مطابق با کبیسه‌گیری در گاهشمار میلادی است و روز کبیسه را هم اوردادروز می‌نامند. 

امروزه گاهشمار فصلی کاما وضع کرد، علاوه بر هندوستان در بین برخی زرتشتیان آلمانی و آمریکایی و بعضی کشورهایی که گاهشمار رسمی آن‌ها گاهشمار میلادی است نیز اجرا می‌شود.