ذوالفقاری در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) اظهار کرد: زرین‌کوب چهره‌ای چند وجهی است؛ با این‌که ادیب بود، مطالعاتش بیشتر در حوزه تاریخ اسلام و تاریخ ایران تمرکز داشت. از سوی دیگر تحقیقاتی که در زمینه عرفان و تصوف ارائه داد، او را به عنوان مورخ تاریخ تصوف و تحلیل‌گر تاریخ اجتماعی صوفیه به جامعه‌مان می‌شناساند و از این حیث کارهایش منحصر به فرد است.

وی افزود: زرین‌کوب شاعر و استاد دانشگاه هم بود و چندین نسل از استادان را تربیت کرد. بسیاری از استادان دانشگاه‌های امروز با واسطه یا بدون واسطه شاگرد او بودند. او بی تردید چهره‌ای تأثیرگذار در فرهنگ و ادبیات فارسی است. وی همچنین کتاب‌های متعددی ترجمه کرده و از دیگر سو منتقد ادبی نیز بود. طرح مباحث حوزه نقد در زمانی که خبری از مسائل نقد ادبی نداشتیم بعد دیگری از شخصیت وی را تشکیل می‌دهد. «با کاروان حله» از برجسته‌ترین کتاب‌های اوست که نقد آثار رودکی تا بهار را دربرمی‌گیرد.

ذوالفقاری توضیح داد: کتاب «نقد ادبی» ایشان قابل استناد است و «ارزش میراث صوفیه» نیز چه در زمان خود و چه بعدها بسیار مورد توجه قرار گرفت. ایشان همچنین یک دوره سبک‌شناسی ساده شعر دارند با عنوان «سیری در شعر فارسی». بٌعد استادی او نیز باعث شده، بسیاری از رساله‌های ارزشمند از زیر دست او رد شود. وی در مجموع شاگردپرور بود و هنوز هم کسانی هستند که مروجان فکری اویند و  آثار ماندگاری برای شاگردان نسل‌های بعد به جای گذاشته‌اند.

این مدرس دانشگاه اضافه کرد: همه آثار او یک طرف و «سّر نی»، «بحر در کوزه» و «پله پله تا ملاقات خدا» در زمینه مولوی‌پژوهی وی یک طرف. کتاب در خور تحسین «پله پله تا ملاقات خدا» زرین‌کوب دوره‌ای از زندگی مولاناست که گویی به گونه رمان نوشته شده است. ضمناً ویژگی تمام آثار تحلیلی مولانا در این کتاب وجود دارد. وی با درک عمیقی از مفاهیمی که مطرح است و اشراف کامل بر منابع فارسی، انگلیسی و عربی تمام این شناخت‌ها را در خود جمع کرده‌اند و به زبانی عالمانه، به شکلی مستند و غنی و شیوا ارائه داده‌اند.

ذوالفقاری درباره نثر زرین‌کوب یادآور شد: نثر زرین کوب نثری فاخر است و به ویژه در کتاب‌های مولوی پژوهی او این نکته به چشم می‌خورد که برای مولوی پژوهان مغتنم است. آثار او در این زمینه  جزو نخستین منابع معتبر محسوب می‌شود. کتاب «پیر گنجه، در جست‌وجوی ناکجاآباد» سیری عالمانه در زندگی نظامی گنجوی است. زرین‌کوب همین قدر که در زمینه مولوی پژوهی و نظامی پژوهی موفق بود در دیگر عرصه‌ها نیز موفق بود.

مولف «فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی» اضافه کرد: کتاب «نقش بر آب» که جست‌وجویی چند در باب شعر حافظ، گلشن راز شیخ محمود شبستری گذشته نثر فارسی و ادبیات تطبیقی است یکی دیگر از درخشان‌ترین آثار اوست. همچنین کتاب «یادداشت‌ها و اندیشه‌ها» مجموعه مقالات ایشان در زمینه‌های مختلف از آشپزی گرفته تا خوراک ایرانیان و افسانه‌های عامیانه فارسی، جادو و جادوگری که معمولاً ذهن ما را مشغول می‌کند، کتاب منحصر به فردی است.

وی گفت: کتاب «در قلمرو وجدان» زرین‌کوب نیز در مورد اخلاق و ادبیات نشان از آن دارد که او شخصیتی جامع الاطراف داشت و در هر زمینه که وارد می‌شد، به خوبی می‌توانست از عهده کارها برآید. کتاب تاریخی «روزگاران دیگر» از صوفیه تا عصر حاضر را نقد و بررسی می‌کند یا «دنباله روزگاران ایرانیان» یا «نردبان آسمان» نمونه بارز رویکرد اوست. تک‌نگاری‌های او در مورد مولوی یا حلاج با عنوان «شعله طور» نیز قابل اعتناست.

این پژوهشگر ادامه داد: تألیف این همه آثار که من تنها به گوشه‌ای از آنها اشاره کردم، حاصل تلاش شبانه روزی زرین‌کوب است. «حکایت همچنان باقی است»... این کتاب او نیز جزو بهترین آثار زرین‌کوب است. برای بررسی آثار زرین‌کوب به چندین نشست پژوهشی دقیق و سنجیده نیاز داریم. نثرهای او جزو نثرهای ورزیده و استوار فارسی است. به گمانم ایران‌زمین باید به پروردن چنین شخصیتی افتخار کند. در حقیقت این فرهنگ ایرانی است که توانسته امثال زرین‌کوب را در خود پرورش دهد.

عبدالحسین زرین‌کوب 27 اسفند 1301 در بروجرد متولد شد و 24 شهریور 1378 درگذشت. آثار او به‌عنوان مرجع عمده در مطالعات تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود.