محمدرضا ناجیان، مدیر نشر رسا، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره نحوه تولید کتاب‌های دانشگاهی اظهار کرد: در حوزه کتاب‌های دانشگاهی تالیف چندانی را مشاهده نمی‌کنیم و بیشتر آثار این حوزه ترجمه ‌منابع خارجی است. اگر هم تالیفی در کشور باشد به قلم مدرسان تحصیل کرده خارج از کشور است. 

تاکید بر بومی‌گرایی در تالیف
وی با اشاره به اهمیت تولید بومی کتاب‌های دانشگاهی افزود: کتاب دانشگاهی باید با توجه به ویژگی‌های ایران تولید شود، یعنی مولف براساس وضعيت کشور خودمان به تالیف دست بزند. به‌عنوان مثال دکتر محمد نوفرستی، کتابی در زمینه اقتصاد خرد نوشته که با توجه به شرایط بومی بوده است. تالیف منابع دانشگاهی با استفاده از نمونه‌های بومی، مفاهیم را برای دانشجو قابل فهم‌تر می‌کند.

ناجیان با بیان این مطلب که تولید کتاب دانشگاهی با نگاه بومی هنوز فراگیر نشده ادامه داد: عمومی نشدن تالیف بومی به وجود مشکلات دانشگاهی مرتبط است. به نظر می‌رسد در چند سال گذشته سطح رشد دانش در دانشگاه‌ها کند شده است. 

دوره دکترا متوقف شود!
مدیر نشر رسا در بیان ادعای خود درباره کاهش سرعت رشد علم در کشور، با اشاره به مقاله دکتر سریع‌القلم اظهار کرد: دکتر سریع‌القم در مقاله‌ای که مدتی قبل منتشر شد پیشنهاد کرده بود که برای 10 سال، دوره تحصیلی مقطع دکترا در کشور متوقف شود. دکتر سریع‌القلم در مقاله خود مطرح کرده بود که مدارک دکترا بر مبانی صحیحی اعطا نمی‌شوند و خروج چنین افرادی از دانشگاه موجب فاجعه خواهد شد. وی تعطیل مقطع دکترا به مدت 10 سال را به نفع جامعه علمی و دانشگاهی می‌داند. 

وی با بیان این مطلب که تربیت دانش‌آموختگان مقطع دکترا از نظر کیفی رشد نکرده گفت: به‌عنوان یک ناشر شاهدم کتاب‌هایی که به قلم این افراد تولید می‌شوند، از نظر کیفی سطح بسیار نازل و پایینی دارند. 

خرید و فروش مقاله و پایان‌نامه جلو دانشگاه تهران
ناجیان تصریح کرد: دانش‌آموختگان 20 سال قبل با امروز از نظر سطح و تلاش علمی قابل مقایسه نیستند. دو دهه قبل مدرسانی بودند که پایان‌نامه مقطع دکترا را به راحتی نمی‌پذیرفتند، در حالی‌که امروز روبه‌روی دانشگاه تهران هر نوع مقاله علمی و پایان‌نامه خرید و فروش می‌شود. 

این فعال نشر دانشگاهی با اشاره به سقوط اخلاقی در جامعه دانشگاهی کشور گفت: با توجه به تاثیر تالیف کتاب در ارتقاء درجه علمی استادان، شاهدیم که مدرسان بی‌تمایل نیستند تا نامشان در کنار دانشجویی که کتابی را منتشر کرده، درج شود؛ موضوعی که بسیار رایج است. آثاری که به‌عنوان مثال نام سه نویسنده شامل دو دانشجو و یک مدرس دارد، مطمئن باشید کار دانشجو بوده که در قالب طرحي مطالعاتی یا ترجمه صورت گرفته است. 

انتشار اثر ترجمه‌ای به نام تالیف
وی ادامه داد: موضوع فاجعه‌بار دیگر انتشار یک اثر ترجمه به نام اثر تالیفی به دست یک مدرس دانشگاه است. در حوزه‌های مدیریت و بازار‌یابی و روان‌شناسی این مشکلات بسیار زیاد است. 

ناجیان درباره موضوع استفاده از فناوری‌‎های جدید در حوزه تالیف نیز گفت: وقتی قانون کپی‌رایت نداریم، نمی‌توانیم صنعت نشرمان را با صنایع نشر دنیا مقایسه کنیم؛ مقایسه به تعامل دوجانبه نیاز دارد. نیاز داریم که یافته‌های ما در جوامع دیگر مطرح و بررسی شود. البته در داخل کشور خودمان نیز هنوز نتوانسته‌ایم استفاده درستی از فناوری‌های جدید داشته باشیم. 

مدیر نشر رسا افزود: بهترین نمونه از استفاده نادرست ما در بهره‌گیری از فناوری‌های جدید، انتشار و فروش چند هزار کتاب در قالب یک نرم‌افزار است. فقط با پرداخت 20 هزار تومان از جلو دانشگاه تهران می‌توان این نرم‌افزار‌ها را خریداری کرد؛ نرم‌افزا‌رهایی که معلوم نیست از کجا آمده‌‎‌اند.

نظارت و ضابطه‌مندی در استفاده از فناوری‌های حوزه نشر
وی تصریح کرد: وقتی نظارت و ضابطه‌ای وجود ندارد، چطور می‌توانیم جایگاهمان در استفاده از فناوری‌های جدید در حوزه تالیف را تعریف یا با دنیا مقایسه کنیم.

ناجیان در پایان گفت: استفاده نادرست از فناوری‌های جدید حتی در ممیزی آثار هم تاثیرگذار بوده‌اند. به‌عنوان مثال تا پیش از ورود نرم‌افزار‌های پیشرفته، بررس‌ها کتاب را مطالعه می‌کردند، اما از چند سال پيش یک واژه از کتاب (به‌عنوان مثال مشروبات الکلی) را با استفاده از نرم‌افزار جستجو می‌کردند و هر کجا از این واژه استفاده شده بود مشخص و بعد برای صدور مجوز نشر تصمیم‌گیری می‌شد. این بررسی بدون توجه به محتوا و مفهوم متن صورت می‌گرفت که گاهی موجب صادر نشدن مجوز نشر هم می‌شد، در حالی‌که ممکن است استفاده از این واژه خاص، با هدف هشدار خطر استفاده از آن در هنگام رانندگی باشد. اميدوارم اكنون از چنين نرم افزاري استفاده نكنند.

مروری بر پرونده
نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با اشاره به این‌که تولیدکننده علم نیستیم، ترجمه خوب با ویرایش پاکیزه را از مصادیق پیشرفت کیفی آثار تولیدی در حوزه کتاب‌های دانشگاهی سال‌های اخیر می‌داند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این‌که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون‌سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی‌پور را اینجــــــــا بخوانید.