دکتر محمد دریایی،‌ مولف و کارشناس حوزه طب سنتی، در گفت‌‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره موضوع کتابسازی اظهار کرد: موضوع کتابسازی در حوزه نشر کشورمان عمری بیش از 40 سال دارد. کتابسازی به معنای جمع‌آوری و برداشت مطالب از چندین منبع بدون ارجاع به منابع اصلی و متنی خالی از نظرات مولف است. 

وی با اشاره به قالب‌های تولید کتاب افزود: کتاب‌ به سه روش ترجمه‌،‌ تالیف یا تالیف‌-ترجمه تولید می‌شود. به‌ عبارتی ترجمه با احترام و دقت به متن اصلی و اهداف نویسنده،‌ تالیف یعنی مخلوطی از ترجمه و تالیف که همراه با اعمال‌نظر مولف است. 

کتابساز از محتوای مصادیق کتابسازی بی‌اطلاع است
این کارشناس طب سنتی گفت: به‌نظر می‌رسد کتابساز نسبت به محتوای مصادیق کتابسازی بی‌اطلاع است. اگر از چنین افردی بپرسند نسبت به محتوای اثری که ارایه می‌کنی آشنایی داری یا خیر؟ آیا توانایی تحلیل و توضیح مطلب را داری؟ به‌طور قطع چنین تسلطی وجود ندارد.

مولف کتاب «غذای سالم، غذای ارگانیک» با تاکید بر اهمیت درج منبع ادامه داد: ارایه منابع استفاده شده در پاورقی یا انتهای کتاب نشانه اعتبار اثر است. به‌عنوان مثال اگر در تالیف یک کتاب در حوزه طب سنتی نقلی از فرد شاخصی مثل «غیاث‌الدین جزایری» در اثر منعکس شود،‌ اگر علاوه ‌بر نقل نظر استادش نظر خودش را نیز در تالیف کتاب استفاده کند، موجب افزایش اعتبار کتاب از نظر تحقیقی خواهد شد. 

کتابسازی، ریشه در مسایل اخلاقی دارد
دریایی درباره دلایل بروز پدیده کتابسازی در حوزه نشر نیز عنوان کرد: عمده دلایل بروز پدیده کتابسازی، ریشه در مسایل اخلاقی دارد که شامل خودشیفتگی،‌ خودبینی و نیاز درونی به مطرح شدن است.

نويسنده كتاب «طب شيعه، ميراث گرانبهای اسلامی» در ادامه با تاکید بر اصل ارجاع به منابع اصلی گفت: کتاب زمانی ارزشمند است که نویسنده به مخاطب نشان دهد از چه آثاری در تالیف آن استفاده کرده است. حتی اگر مولف یک کلمه از کتابی را در اثرش آورده، باید به نام کتاب و نام مولف اشاره کند و در کنار آن اظهارنظر خود را مطرح کند؛ حرکتی که نه تنها نقطه منفی محسوب نمی‌شود، بلکه نقطه قوت اثر تولیدی است.

این متخصص علوم زیستی و گیاهان دارویی با اشاره به تجریه شخصی‌اش در مواجهه با کتابسازی اظهار کرد:‌ بعد از انتشار کتاب «طب‌‌النبی» در بهار سال جاری، در برخی آثار دیدم که مولف بدون ارجاع به کتاب بنده، از محتوای آن استفاده کرده است. 

مولف کتاب «طب شيعه، ميراث گرانب های اسلامی» افزود:‌ در حالی‌که در انتهای این اثر آمده، استفاده از مطالب کتاب با درج منبع مجاز است، اما همچنان مشاهده می‌شود بدون اجازه از مطالب این اثر استفاده می‌شود؛ بارها اتفاقاتی مشابه برای آثارم افتاده است. 

در حوزه نشر نظارت جدی وجود ندارد
وی تصریح کرد: متاسفانه در حوزه نشر نظارت جدی وجود ندارد. زمانی هم که با فردی که چنین عملی از وی سرزده تماس گرفتم،‌ مدعی است که جمله را از منبع دیگری برداشته است. هرچند بنده اطمینان دارم و اعلام می‌کنم متن استفاده شده از اثر من است، اما نویسنده نمی‌خواهد بپذیرد. 

دریایی در پایان درباره پیگیری قانونی استفاده از منبع بدون ارجاع در آثار مولفان گفت:‌ این امکان وجود ندارد که نویسنده مدام در راه دادگاه و پیگیر شکایت از خاطیان حوزه نشر باشد. با توجه به نظارت ضعیف در حوزه تولید کتاب، پیش از انتشار آثار، امکانی برای تشخیص سوء استفاده از منابع وجود ندارد. 

مروری بر پرونده
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی کتابسازی را نوعی سرقت علمی (ادبی) می‌داند و معتقد است که اطلاق واژه کتابساز به تولیدکنندگان مصادیق کتابسازی، نوعی تخفیف دادن به این افراد است. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد عشقی را اینجــــــــــــا بخوانید. 

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، نظام ارتقاء استادان را اصلی‌ترین عامل موثر در ظهور پدیده کتابسازی می‌داند و بر بازنگری در این قانون تاکید دارد. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر حسین ارزانی را اینجـــــــــــــا بخوانید. 

مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران، با بیان این مطلب که ناشران مطرح از نرم‌افزار‌های کامپیوتری برای شناخت آثار مشابه بهره‌می‌برند گفت:‌ کتابسازی با گوشه‌نشینی مولفان نخبه آغاز می‌شود. متن کامل گفت‌گوی خبرنگار ایبنا با ایرج الله‌دادی را اینجــــــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است کتابسازی زمانی ظهور می‌کند که به اصطلاح نویسنده به دنبال ارائه کپسولی مفاهیم است؛ کتابی که فقط برای گرفتن نمره قبولی کاربرد دارد. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمدرضا حمیدی‌زاده را اینجــــــــــــا بخوانید.

دانشیار دانشکده برق و مهندسی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است کتابسازی تولید «خزف» جای «لعل» و نتیجه رواج تفکر بساز و بفروشی در بین اهالی نشر است. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر سیدمحمد‌تقی روحانی ‌رانکوهی را اینجــــــــــــا بخوانید. 

رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با تاکید بر انجام پژوهش درباره موضوع کتابسازی اظهار کرد: نمی‌توان براساس تک مشاهده‌ها به اثبات وجود پدیده کتابسازی رسید. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر سیروس علیدوستی را اینجــــــــــا بخوانید

مديركل امور تربيتي و مشاوره وزارت آموزش و پرورش،‌ بی‌تقوایی را اصلی‌ترین دلیل پدیده کتابسازی دانست و گفت:‌ کتابسازی نسبتی با پايبندی‌های پسنديده و موثر در اخلاق حرفه‌ای ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر ابوالقاسم عیسی مراد را اینجـــــــــــــا بخوانید.

عضو هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، رونویسی را پدیده نوظهور دهه 90 دانست و گفت: ‌دانشجوی دهه 60 منابع اصلی می‌خواند اما دانشجوی امروز سرگرم شبکه‌های اجتماعی است. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با حسین داودآبادی را اینجـــــــــــــا بخوانید. 

عضو هیات علمی دانشگاه تهران برای پیشگیری از بروز پدیده کتابسازی، ایجاد بانک اطلاعاتی را مفید دانست و گفت:‌ در معرفی و گرامیداشت مولفان پویا نیستیم. تلاش بیشتر در این حوزه و پیگیری‌های قضایی متخلفان می‌تواند از انتشار مصادیق کتابسازی جلوگیری کند. متن کامل گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر آذرنوش آذرتاش را اینجـــــــــــا بخوانید.

مدیرمسئول انتشارات فدک ایساتیس معتقد است کتا‌بسازی یعنی ارایه یک محصول قلابی در قالب استاندارد. وی‌ اصلی‌ترین دلیل بروز پدیده کتابسازی را در تصمیم‌گیری‌های سطحی می‌داند. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با مجید‌رضا زروئی را اینجـــــــــــــا بخوانید.
 
عضو هیات علمی پژوهشکده تاریخ علم دانشگاه تهران معتقد است که کتابسازی دو بار معنایی مثبت و منفی دارد که بار منفی آن موجب دور شدن نویسنده از فضای نوشتن می‌شود. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با غلامرضا جمشیدنژاد اول را اینجـــــــــــا بخوانید. 

مدرس دانشگاه اصفهان، با اشاره به تاثیر مثبت تاسیس خانه نقد در پیشگیری از مصادیق کتابسازی گفت: پدیده کتابسازی با نقد سازنده از بین رفتنی است. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با سیدمهدی نوریان را اینجـــــــــــــا بخوانید.

مدرس پردیس فارابی دانشگاه تهران، کتابساز را فردی منفعت‌‌طلب می‌داند و بر این باور است که کتابخوان حرفه‌ای بهترین ناظر برای پیشگیری از کتابسازی است، در حالی‌که جامعه ما چنین ناظری ندارد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با حسین خنیفر را اینجـــــــــــــــا بخوانید.