به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست نقد و بررسی آثار هوشنگ مرادی کرمانی چهارشنبه هفته گذشته، دوازدهم شهریورماه با حضور دکتر محمد جعفری قنواتی، نویسنده و پژوهشگر ارشد حوزه فرهنگ و ادبیات عامیانه، دکتر مجید پویان، نویسنده و استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد، دکتر محمد مختارپور، نویسنده، پژوهشگر و روانشناس، کریم فیضی، نویسنده، روزنامه نگار و پژوهشگر و جعفر ابراهیمی شاهد، نویسنده و پژوهشگر حوزه کودک و نوجوان در سالن کنفرانس خبرگزاری کتاب ایران برگزار شد.

دکتر محمد جعفری قنواتی به عنوان اولین سخنران در این نشست با اشاره به حضور همه عناصر فولکلوریک در داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی گفت: اگر بخواهیم از زاویه فولکلوریک علمی برخورد کنیم، فولکلوریک مراسمی و فولکلوریک تقویمی به وضوح در آثار وی دیده می‌شود. البته بازتاب این مباحث در آثارش به شکلی نیست که وی بخواهد مستقیما به مباحث فولکلوریک بپردازد.

وی یادآوری کرد: برخی داستان‌نویسان مانند داستان‌نویسان دهه چهل که داستان‌های اقلیمی می‌نوشتند اصرار زیادی داشتند که بجا و بیجا به مولفه‌های منطقه‌ای اشاره کنند تا داستان‌هایشان ویژگی‌های منطقه‌ای و فولکلوریک پیدا کند اما این ویژگی‌ها خواسته یا ناخواسته در آثار مرادی کرمانی به خوبی جا دارد.

جعفری قنواتی ادامه داد: همچنین استفاده درست و بجا از دعاها، نفرین‌ها، دشنام‌ها و ضرب‌المثل‌ها در آثار مرادی کرمانی به وضوح دیده می‌شود. اگر دقت کنیم می‌بینیم در مقوله دعاها، نفرین‌ها، دشنام‌ها مواردی مانند وابستگی‌های جنسیتی، وابستگی‌های سنی و تعلقات اجتماعی روی انواع روایات تاثیرگذار است. این موارد به‌ویژه در زمینه دشنام و دعا بیشتر صدق می‌کند. مثلا دعا و نفرین یک مادر با پدر یا همسایه کاملا متفاوت است و این مورد در آثار مرادی کرمانی کاملا ملموس بوده و بجا و با قاعده در جایش به‌کار گرفته شده است.

وی در ادامه با اشاره به این‌که فولکلور همه مردم دنیا در بنیاد تفاوت داد، گفت: تحکیم وحدت ملی از دیگر کارکردهای وجود فولکلور در آثار مرادی کرمانی است که سبب می‌شود وقتی نوجوانانی در گوشه‌ای از دنیا بدون آن‌که در مکانی که در داستان به آن اشاره شده است، حضور داشته باشد، می‌تواند با فرهنگ و رسوم آن دیار آشنا و با این حقیقت روبه‌رو شوند که مجموعه این فرهنگ‌ها و اعتقادات موجود در داستان، همان مسایلی است که خود او هم همیشه با آنها سروکار دارد و این امر به‌دلیل به کار بردن درست و بجای فولکلور در آثار وی است و سبب تحکیم و تقویت روح ملی در میان نوجوانان می‌شود.

این استاد و پژوهشگر عنوان کرد: همچنین وجود برخی عناصر کمیاب فولکلور در آثار مرادی کرمانی، سبب شده مطالعه آنها از نظر علمی برای پژوهشگران این حوزه بسیار ارزشمند باشد زیرا به عنوان مثال من به عنوان یک پژوهشگر برخی از این نمونه‌ها را در هیچ اثر دیگری ندیده‌ام. این موارد را می‌توان در دو بخش ادبیات شفاهی و فولکلور مراسمی بررسی کرد.

وی ادامه داد: از جمله مصادیقی که در بخش ادبیات شفاهی موجود در آثار کرمانی می‌توان به آن پرداخت وجود ضرب‌المثل‌های مختلف مانند «کاه و یونجه‌ات زیاد شده که عرعر می‌کنی»، «دیوانه به کار خود هوشیار است» و «اشکم سگ چربی برنمی‌دارد» است که کاملا بجا و درست به‌کار برده شده است.

جعفری قنواتی افزود: همچنین از جمله این موارد می‌توان به روایت «گوهر شب چراغ» اشاره کرد که در مثنوی معنوی، داراب‌نامه و سلیم جواهری آمده و روایتی که کرمانی از این موضوع دارد بسیار منحصر به فرد است.

وی گفت: علاوه بر این افسانه‌ها و متل‌های زیادی در زمینه ادبیات شفاهی در آثار مرادی کرمانی وجود دارد. همچنین نمایش‌های زنانه مانند نمایشی که در کتاب «بچه‌های قالی‌باف‌خانه» آورده شده است از جمله موارد نادر و ارزشمندی است که در این اثر وجود دارد.

وی افزود: همچنین دوبیتی‌های فراوانی در آثار مرادی کرمانی وجود دارد که برخی از آنها روایت‌های تازه‌ای هستند و می‌توان گفت که این روایت‌ها بسیار دقیق‌تر از روایت‌هایی است که دیگران منتشر کرده‌اند.

جعفری قنواتی با اشاره به بخش دشنام‌ها و نفرین‌ها در آثار کرمانی افزود: در کشورهایی که فولکلوریک ازجمله موضوعات دانشگاهی است، پایان‌نامه‌های زیادی درباره کاربرد دشنام‌ها و نفرین‌ها در آثار مختلف تهیه شده است اما در ایران بر این مباحث کار چندانی انجام نشده، در صورتی که در آثار مرادی کرمانی می‌بینیم که چگونه بجا و درست از این نفرین‌ها و دشنام‌ها استفاده کرده است.

وی افزود: علاوه بر ادبیات شفاهی، فولکلور مراسمی هم در این آثار دیده می‌شود که سبب تحکیم وحدت ملی در بین مخاطبان می‌شود. از بعضی از این مراسم‌ها که در آثار مرادی کرمانی آمده است می‌توان به «رخت برون برای بچه‌ اول»، «دود کردن اسپند و دور سر بچه گرداندن»، «پختن رشته پلو در شب سال نو» و «اذان گفتن برای دفع دیرزایی» اشاره کرد.

جعفری قنواتی در پایان به وجود برخی باورها و اعتقادات رایج در آثار مرادی کرمانی اشاره کرد و گفت: برخی روایات  آثار مرادی کرمانی حکایت در برخی اعتقادات و باورهایی دارد که در بین مردمان این دیار رواج داشته است مانند ضرب المثل«فلانی پیشانی خیر دارد» یا باورهایی چون «وجود درختان مقدس» یا «نخوابیدن زیر درخت در شب».

متن کامل اظهارات دیگر کارشناسان این نشست در خبرگزاری کتاب ایران منتشر خواهد شد.