خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)ـ کتاب «اسطوره متن بینانشانه‌ای» با عنوان فرعی «حضور شاهنامه در هنر ایران» به چاپ دوم رسید. این اثر به کوشش و اهتمام بهمن نامورمطلق، برای نخستین بار در سال 1389 در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
«اسطوره متن بینانشانه‌ای» شامل هشت مقاله است. عناوین مقاله‌ها و همچنین نام نویسندگان آنها به این شرح است: «شاهنامه نگاری در ایران؛ نقش شاهنامه نگاری در نقاشی ایرانی» نوشته مشترک بهمن نامورمطلق و منیژه کنگرانی، «درآمدی بر تذهیب و کتاب آرایی در شاهنامه» محمدمهدی هراتی، «تاثیر شاهنامه بر کاشیکاری در ایران» مهدی مکی نژاد، «کاتبان شاهنامه» حمیدرضا قلیچ‌خانی، «شاهنامه فردوسی بر قالیچه‌ها» رویا تقی آوا، «بازتاب شاهنامه فردوسی در آثار فلزکاری ایران» محمد صحرانورد، «شاهنامه‌های مصور چاپ سنگی در نیمه دوم قرن سیزدهم قمری» هاجر صمدی و «شاهنامه نگاری در امپراتوری عثمانی» نوشته مشترک الهه بخت آور و کریم میرزایی.
مقدمه این اثر نیز یک مقاله 15 صفحه‌ای به قلم گردآورنده کتاب است. نامورمطلق در این مقدمه چگونگی تبدیل «شاهنامه» به یک «اسطوره‌ــ‌متن» در طول تاریخ ادبیات و هنر ایران را توضیح داده و به بررسی تجلی شاهنامه و بازآفرینی نمادهای آن در شاخه‌های گوناگون هنرهای ایرانی پرداخته است.
بخشی از مقدمه نامورمطلق را با هم می‌خوانیم: «شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی از اسطوره متن‌های مهم در فرهنگ و ادب فارسی است که جایگاهی کم نظیر در شکل‌گیری هویت فرهنگی و هنری ایرانیان دارد. این اثر سترگ، افزون بر فراهم آوردن زمینه‌های گسترش حماسه‌سرایی در ایران، در انواع هنرهای نگارگری، خوشنویسی، کتاب آرایی، هنرهای نمایشی، کاشیکاری و برخی از دیگر هنرهای ایرانی جلوه و بروز یافته‌است. در واقع، این رابطه تنگاتنگ و کم نظیر میان نظام نشانه‌ای‌ــ‌کلامی و نظام‌های نشانه‌ای دیگر همچون تصویری، حجمی و نمایشی در زبان فارسی، بیش از هر اثر دیگری مرهون شاهنامه است.»
«شاهنامه» فردوسی بر هنرهای سنتی ایران و (حتی تمدن اسلامی) تاثیر بسیاری گذاشته است. مهم‌ترین آثار نگارگری در تاریخ هنر ایران، تصویرسازی داستان‌های شاهنامه است. در دوره‌های گوناگون دربار پادشاهان و حتی امرای محلی، کارگاه‌های تولید کتاب وجود داشت که در آن عموم هنرمندان از خوشنویسان گرفته تا نگارگران، صحافان، تذهیب‌کاران و جلدسازان مشغول به کار بودند. «شاهنامه» یکی از متن‌های مورد توجه این کارگاه‌ها بود و اکنون چندین شاهنامه نفیس دارای تصاویر نگارگری از این کارگاه‌ها به یادگار مانده است که از آن میان می‌توان به «شاهنامه طهماسبی» و «شاهنامه دموت» اشاره کرد. اگر این شاهنامه‌ها را از تاریخ هنر ایران حذف کنیم، بیش از 70 درصد این تاریخ از دست می‌رود.
با توجه به این حضور «شاهنامه» در تاریخ فرهنگ و هنر ایران، لزوم پژوهش‌هایی برای شناخت هرچه بیشتر این متن و تاثیر آن بر دیگر متون، هرچه بیشتر حس می‌شود. بهمن نامورمطلق یکی از پژوهشگرانی است که لزوم این تحقیقات بر متن شاهنامه را تشخیص داد. او بجز این اثر دو کتاب دیگر نیز با نام‌های «اسطوره متن هويت‌ساز: حضور شاهنامه در ادب و فرهنگ ايرانی» و «اسطوره متن بينافرهنگی: حضور شاهنامه در فرهنگ‌ها و زبان‌های جهان» اشاره کرد. برای آشنایی با این دو کتاب روی عناوین آنها کلیک کنید.
شرکت انتشارات علمی و فرهنگی دومین انتشار کتاب «اسطوره متن بینانشانه‌ای: حضور شاهنامه در هنر ایران» را با شمارگان هزار و 500 نسخه، 189 صفحه و بهای 14 هزار تومان منتشر کرده است. برای مطالعه فایل pdf صفحات نخستین کتاب به این نشانی بروید.
درباره بهمن نامورمطلق
بهمن نامورمطلق متولد 1341 تهران و دارای مدرک ادبیات تطبیقی از دانشگاه بلز پاسکال در کلرمون فرانسه است و اکنون به عنوان عضو هیات علمی و دانشیار گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی به تدریس اشتغال دارد.
نامورمطلق همچنین معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی، عضو ایرانی مرکز جهانی مطالعات ادبیات تطبیقی پاریس و عضو مرکز تحقیقاتی ادبیات تطبیقی و عمومی در دانشگاه کلرمون فران فرانسه است.
«درآمدی بر بینامتنیت»، «نقد تکوینی در هنر و ادبیات» و «درآمدی بر اسطوره‌شناسی» نام شماری از تالیفات منتشر شده نامورمطلق است. همچنین از دیگر کتاب‌های مجموعه مقالاتی که به اهتمام نامورمطلق منتشر شده‌اند، می‌توان به این موارد اشاره کرد: «آیینه آفتاب: حضور شخصیت و آثار مولانا در غرب»، «دانش‌های تطبیقی: مجموعه مقالات فلسفه، اسطوره‌شناسی، هنر و ادبیات»، «گفت‌وگومندی در ادبیات و هنر» و «طاق بستان: مجموعه مقالات بینارشته‌ای در مورد سایت باستانی طاق بستان».
علاقه‌مندان به آشنایی با دیگر کتاب‌های بهمن نامورمطلق می‌توانند اخبار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره انتشار این کتاب‌ها را از لینک‌های زیر مطالعه کنند:
نامور مطلق: عناصر محوطه «طاق بستان» امکان گذر از دوره ساسانی را فراهم کرد.
انتشار دوباره «نقد تکوینی هنر و ادبیات» در کتابفروشی‌ها.
«درآمدی بر بینامتنیت» در بوته نقد قرار مي‌گيرد.
نظر شما