به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا) بهشتي در مراسم «گرامیداشت ثبت چهار میراث مستند ایران در فهرست منطقه آسیا و اقیانوسیه حافظه جهانی یونسکو» اظهار كرد: بزرگترين دشمن آثار تاريخي، فرهنگي و هنري ناداني و نسيان است. ناداني خود مقدمه‌اي لازم دارد و آن نسيان است، به معني اين‌كه فراموش مي‌كنيم. 

رئيس پژوهشگاه ميراث فرهنگي گفت: تلاش‌هايي كه برای ثبت ميراث ديداري و شنيداري يا منقول و غيرمنقول در فهرست ميراث جهاني يا منطقه‌اي و ملي صورت مي‌گيرد، همه با هدف قيام عليه اين نسيان است. نسياني كه باعث مي‌شود ما در تاريكي و ظلمت قرار بگيريم. وقتي نسيان ايجاد مي‌شود، روشنايي از ميان مي‌رود و دچار سرگرداني و اضطراب مي‌شويم. 

وي افزود: ثبت ميراث فرهنگي ايران تلاشي است براي رفع اين نسيان تا به ياد بياوريم و دوباره توجه پيدا كنيم به آنچه هستيم و جايي كه در آن زندگي مي‌كنيم. توجه به ميراث ديداري و شنيداري از طرفي به يادمان مي‌آورد چه كسي هستيم و چه مي‌كنيم و از طرف ديگر نسبت ما را با عالم تعيين مي‌كند. بنا برهمين دلايل حفظ اين آثار و سامان دادن به آنها بسيار حائز اهميت است.
 
این پژوهشگر ادامه داد: اسناد و تصاوير تاريخي و همه آنچه بر گذشته دلالت مي‌كند در معرض كهولت و فساد قرار دارند، در اين شرايط وظيفه‌اي كه برعهده ماست، اين است كه اين روند را به تعويق بيندازيم و شرايطي فراهم كنيم كه اين آثار به راحتي در دسترس پژوهشگران، محققان و علاقه‌مندان قرار گيرد. 

اسناد و تصاوير تاريخي كربلا، ميراثي بي‌بديل است

هادي سليمان‌پور، رئیس مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت امور خارجه در اين مراسم درباره اسناد و تصاوير كربلا كه در اين مركز نگهداري مي‌شود گفت: وقتي از اين اسناد و تصاوير سخن مي‌گوييم از ميراثي بي‌بديل و گرانبها متشكل از هزاران سند و تصوير صحبت مي‌كنيم كه به لطف الهي و تلاش دست‌اندركاران كه از سوي يونسكو مورد توجه قرار گرفت و در فهرست ميراث منطقه‌اي به ثبت رسيد. 

وي با اشاره به سه مقطع تاريخي كه عتبات عاليات از سوي قبايل نجد، دولت عثماني و دولت بعثي عراق مورد تعرض قرار گرفت اظهار كرد: باوجود فجايعي كه در طول اين حملات به ميراث ملموس و غيرملموس شيعيان وارد شد، اهتمام جدي براي شناسايي، جمع‌آوري، ثبت و مستندسازي اين اسناد صورت نگرفت. 

سليمان‌پور ادامه داد: تمامي اسناد اين فجايع به همراه تصاويري از مراسم عزاداري محرم به لطف و عنايت كميته جهاني و با همكاري مركز آموزش و پژوهش‌هاي وزارت امور خارجه جمع‌آوري و منقح شد و به‌عنوان بخشي از حافظه منطقه‌اي يونسكو به ثبت رسيد. اين اقدام از اين نظر حائز اهميت است كه ما شيعيان در دو مسير در تلاش براي حفظ صلح و ارزش‌هاي والاي انساني در طول تاريخ و چندسال اخير حركت كرديم. 

وی افزود: در گذشته درس‌هايي كه از تاريخ آموختيم ثبت كرديم و براي زندگي با اقوام و عقايد مختلف در منطقه خود به تئوري‌پردازي رسيديم. حدود 30 سال پيش متفكران ما در رابطه بين اقوام، فرهنگ‌ها و مذاهب مختلف تئوري وحدت را ارائه دادند و با كارآمدي كامل روابط بين فرهنگ‌ها و اقوام را مديريت كردند. اخيرا با توجه به تحولاتي كه در منطقه اتفاق افتاد، تئوري همزيستي مسالمت‌آميز، تئوري جايگزين يا در امتداد تئوري وحدت مطرح شد. اين تئوري مختص متفكران شيعه است.

ميراث ايرانيان متعلق به بشريت است

حجت‌الاسلام علي يونسي، دستيار رياست جمهوري در امور اقوام و اقليت‌ها گفت: ايران، چه ايران سياسي و چه ايران تاريخي و فرهنگي سرشار از گنجينه عظيم ميراث ايرانيان است كه وظيفه ماست هم آن را بشناسيم و هم آن را به ديگران بشناسانيم. اين يك رساله تاريخي به دوش فرهيختگان و دانشمندان و آگاهان ايراني است. هر دانشمند آگاه وظيفه دارد تا رسالت خود را در برابر نسل‌هاي آينده و بشريت به انجام برساند. اين رسالت آن است كه ارزش‌ها و ميراث‌هايي را كه به همه تعلق دارد ارائه و معرفي كند. ما نگاهبانان و حافظان ارزش‌ها و ميراث‌هايي هستيم كه به همه بشريت تعلق دارد. 

وي با اشاره به بحران هويتي كه جامعه ايران را تهديد مي‌كند، عنوان كرد: نسل‌ها و فرزندان ما در معرض بحران بي‌هويتي و نسيان هستند. هم‌اكنون ما گرفتار اين غفلت هستيم. بخشي از اين ميراث، ميراث حسيني است. شايد مهمترين ميراث اسلامي ما همين ميراث باشد. در عاشوراي حسيني سراسر ايران و منطقه نمايشگاه ميراث حسيني مي‌شود تعزيه‌ها، عزاداري‌ها و نوحه‌خواني‌ها همه بخشي از ميراث ملي ايرانيان است. 

دکتر شريعتي خود يك ميراث است

يونسي با اشاره به آثار دكتر شريعتي درباره نهضت امام حسين(ع) اظهار كرد: شريعتي مي‌گويد حسين وارث و ميراث‌دار پيامبران است و تمام ارزش‌هاي معنوي پيامبران و انسان‌هاي بزرگ را درخود جاي داده است. پيامبران، بزرگترين انسان‌هاي تاريخ‌ساز بشر بودند، ميراث آنها ميراث معنوي است و حسين(ع) تجسم اين ارزش‌هاست. شريعتي كه بزرگترين يادآورنده اين ارزش‌هاست، مورد فراموشي قرار گرفته است. 

وي افزود: در جامعه دو گروه دست به دست هم دادند و شريعتي را به حاشيه بردند، يكي متحجران و ديگري غرب‌باختگان. متاسفانه امروز شاهد بيان طنزآلود و نيشخند در برخي رسانه‌هاي مجازي به اين شخصيت بزرگ هستيم و اين جفاي بزرگي به ميراث معنوي ماست. شريعتي خود يك ميراث است، يك اثر بي‌نظير است كه مي‌توانست در بازآفريني هويت ديني و تاريخي ما نقش اساسي ايفا كند. او به ما گفت حسين (ع) ميراث‌دار واقعي تاريخ است. 

دستيار رياست جمهوري در امور اقوام و اقليت‌ها در پايان سخنانش بيان كرد: هر منطقه و گوشه‌ای از ايران سرشار از آثار معنوي است و ما به دليل‌ اينكه رشد لازم را نداريم و گرفتار غفلت شده‌ايم، از گذشته خود بي‌خبريم و چون از آن بي‌خبريم، ديگران به راحتي فرزندان و آينده ما را به سوي خود جذب مي‌كنند و آينده‌اي بي‌هويت به ما مي‌دهند. 

دايرة‌المعارف كربلا، تاريخ كربلا را منعكس مي‌كند

حسين ‌الكريتي، نماينده مركز مطالعات و تحقيقات كربلا نيز در اين مراسم با اشاره به برنامه‌ها و فعاليت‌هاي اين مركز اظهار كرد: با توجه به اهميتي كه شهر كربلا هنوز هم داراست، مركز پژوهش‌هاي كربلا اين وظيفه را برعهده گرفته تا تاريخ كربلا را منعكس كند و اين تاريخ را با همه مشكلاتي كه مورخان و محققان در اين زمينه با آن مواجهند، معرفي كند. در همين راستا اقدام به تدوين و انتشار «دايرة‌المعارف كربلا» كرديم. اين اثر دربردارنده اطلاعات تاريخي، جغرافيايي، اجتماعي، فرهنگي، توريستي و ادبي ارزشمندي از كربلا و وقايع آن است.‌ 

آرشيوها را از گزند آسيب‌هاي موجود حفظ كنيم 

در بخشي از اين مراسم پيام ايرينا بوكووا، مديركل يونسكو به مناسبت روز جهاني ميراث ديداري شنيداري خوانده شد. در اين پيام كه توسط استرکیش لاروش، رئیس دفتر جدید منطقه‌ای یونسکو در ایران به زبان انگليسي قرائت شد، خانم بوكووا ابراز اميدواري كرد تا ميراث ديداري و شنيداري جهان تحت حفاظت مناسب قرار گيرد. 

بوكووا در ادامه پيام خود يادآور شد: اسناد ديداري و شنيداري مانند فيلم‌ها، برنامه‌هاي راديويي داراي محتوايي هستند كه سوابق مهمي از قرون بيستم و بيست و يكم ارائه مي‌دهند و به حافظه مشترك بشريت كمك مي‌كنند. بايد ابتدا چالش‌ها را شناسايي كنيم و سپس به ارتقاء آگاهي درباره آنها بپردازيم. راهبرد بهينه در حوزه حفاظت و دسترسي ميراث ديداري و شنيداري بايد تدوين شود و تلاش جمعي ما امروز بايد متضمن بهره‌مندي نسل‌هاي آينده از ميراث مشترك ديداري شنيداري بشريت باشد. 

ايرينا بوكووا، دبيركل يونسكو در پايان پيام خود ابراز اميدواري كرد كه دولت‌ها تلاش خود را براي دسترسي همگان به ميراث ديداري و شنيداري انجام دهند.

در بخش‌هایی از این مراسم فیلم‌های مستندی از چهار اثر به ثبت رسیده کشورمان در فهرست آسیا و اقیانوسیه برنامه حافظه جهانی یونسکو (کتاب المسالک و الممالک (در حوزه جغرافیا) از موزه ملی ایران، کتاب وندیداد (بخشی از کتاب مقدس زرتشتیان) از کتابخانه دانشگاه تهران، مجموعه اسناد و تصاویر کربلا از وزارت امور خارجه و مجموعه مستند جان مرجان (درباره خلیج فارس و اکوسیستم‌های موجود در آن) از آرشیو صدا) و سیما به نمایش درآمد.

مراسم «گرامیداشت ثبت چهار میراث مستند ایران در فهرست منطقه آسیا و اقیانوسیه حافظه جهانی یونسکو» به مناسبت روز جهانی میراث دیداری شنیداری دوشنبه (5 آبان‌ماه) در کتابخانه ملی برگزار شد.