به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) «در باب تکنولوژی؛ مبانی فلسفه تکنولوژی» کتابی است که «جوزف سی. پیت» فهم خود از مبانی فلسفی تکنولوژی را در آن تبیین کرده است.
این کتاب، فقط نقل و جمع‌بندی سخن دیگر متفکران نیست و نویسنده با رویکردی خلاقانه می‌کوشد به برخی نقدها علیه تکنولوژی پاسخ گوید. محتوای کتاب نشان می‌دهد که «پیت» برخلاف برخی فیلسوفان تکنولوژی، مشکلی اساسی با تکنولوژی ندارد.
چه چیزی درباره تکنولوژی می‌دانیم؟
کتاب «در باب تکنولوژی؛ مبانی فلسفه تکنولوژی» نمونه‌ای برای نشان دادن اولویت منطقی مسائل معرفت‌شناختی بر نقادی اجتماعی است. براساس محتوای کتاب، فهم این‌که ما چه چیزی درباره تکنولوژی می‌دانیم و این‌که چگونه بدانیم، کدام‌یک از دانسته‌های ما معتبر است، پیش‌نیاز ارائه یک ارزش‌گذاری درست درباره تاثیرات تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های تکنولوژیکی در جهان و در زندگی ماست.
این اثر در هشت فصل با عنوان‌های «در جست‌و‌جوی تعریف: معرفت‌شناسی و تکنولوژی»، «مدل‌سازی انسانیت در مقام کار»، «تعیین جایگاه فلسفه در بحث تکنولوژی»، «تبیین تکنولوژیکی»، «تکنولوژی و ایدئولوژی»، «خودمختاری تکنولوژی»، «تکنولوژی، دموکراسی، تغییر» و «تغییر علمی و زیرساخت تکنولوژیکی علم» تنظیم شده است.
تعریف تکنولوژی و عقلانیت
تعریف و مدل نویسنده از تکنولوژی در دو فصل نخست، اساس تحلیل‌های وی در فصل‌های بعدی کتاب است. در این دو فصل، از مباحثی همچون حدود فلسفه علم، ابعاد اجتماعی علم، تعریف تکنولوژی و عقلانیت سخن به میان آمده است.
در بخشی از نخستین فصل کتاب در صفحه 40، در بخش «تعریف کردن تکنولوژی» به این موضوع اشاره شده است: «مدت‌ها تکنولوژی را فقط ابزارهای مکانیکی می‌دانستند، به‌رغم این واقعیت که همه ابزارهایی که بشر برای ایمن ساختن خویش در برابر نیروهای طبیعت از آن‌ها استفاده کرده است، ابزارهای مکانیکی نبوده‌اند. یکی از ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین ابزارهای بشر، ساختارهای اجتماعی بوده که بشر آن‌ها را برای استقرار نظم و امنیت ابداع و کامل کرده است. مطمئنا این‌ها را باید در یک تعبیر خوب از تکنولوژی وارد کرد.»
نویسنده در سومین فصل کتاب، پرسش‌های همتا را مطرح و در ادامه دانش تکنولوژیکی، دانش علمی، دانش مهندسی و مسائل فلسفی را تبیین کرده است.
دانش تکنولوژیکی چیست؟
در صفحه 69 کتاب مبحث «دانش تکنولوژیکی» این‌گونه تشریح شده است: «علم و تکنولوژی هرچه باشند، باید آن‌ها را پدیده‌هایی تاریخی فهمید و در بافت‌های اجتماعی- تاریخیِ خاصی که ویژگی‌های تمایزبخش آن‌ها را به ایشان بخشیده، نگاهشان کرد... هدف کتاب حاضر این نیست که تاریخی کامل یا حتی مختصر از تکنولوژی عرضه کند. تعبیر من از دانش تکنولوژیکی، روی هم رفته، به تکنولوژی در مدرن‌ترین هیات آن، یعنی از حوالی جنگ جهانی دوم به این طرف، محدود خواهد شد.»
در فصل چهارم مفاهیم تبیین علمی، تبیین تکنولوژیکی، تبیین تکنیکی و یک مثال از تلسکوپ فضایی هابل ارائه شده است. در فصل پنجم کتاب نیز ابتدا چند مقدمه درباره هایدگر بیان شده و در ادامه رابطه بین تکنولوژی و ایدئولوژی و همچنین رابطه تکنولوژی با ارزش‌ها واکاوی شده است.
رابطه تکنولوژی و ایدئولوژی
«پیت» در صفحه 136 کتاب خود در تشریح رابطه تکنولوژی و ایدئولوژی نوشته است: «اغلب نگرانی‌های فلسفی درباره تکنولوژی به شکل داوری‌های ارزشی گوناگون درباره مزایا یا تهدیدهای حاصل از این یا آن مصنوع یا سیستم خاص هستند. در این معنی، این شکل از فلسفه تکنولوژی دیگر کار انحصاری فیلسوفان نیست و هر اظهار عقیده دیگری از این نوع هم همین حکم را دارد. این نوع از فلسفه چیزی بیش از نقادی اجتماعی نیست.»
در فصل ششم با تعریفی از خودمختاری بی‌اهمیت آغاز شده و در ادامه مفاهیمی همچون فرایند تکنولوژی، عقل سلیم، گالیله و تلسکوپ، هندسه به منزله تکنولوژی و تکنولوژی و پویایی تغییر واکاوی شده‌اند.
هندسه به منزله تکنولوژی
در صفحه 179 کتاب در ذیل مبحث «هندسه به منزله تکنولوژی» می‌خوانیم: «استفاده گالیله از هندسه همانقدر استفاده از یک ابزار/تکنولوژی است که استفاده او از تلسکوپ. به علاوه اقدام او، نخستین گام مهم به سمت ریاضیاتی کردن چیزی بود که امروزه آن‌را علم می‌نامیم.»
در بخش دیگری از این فصل کتاب در صفحه 182 آمده است: «وجود یک تکنولوژی متضمن این نیست که آن تکنولوژی حتما به‌کار خواهد رفت. همه ما این روزها افرادی را می‌شناسیم که از به‌کار بردن کامپیوترها می‌پرهیزند، نه به این دلیل که نمی‌توانند، بلکه فقط به این سبب که با تکنولوژی قدیمی‌ترِ قلم و کاغذ راحت‌ترند. یقینا نمی‌خواهیم بگوییم که این افراد را قلم و کاغذ کنترل می‌کند. تصمیم‌گیری درباره به‌کار گرفتن یک وسیله خاص برای رسیدن به یک هدف مستلزم اندیشیدن، داشتن اطلاعات، تعیین ماهیت و مطلوبیت هدف، ارزیای هزینه‌ها و منافع کوتاه‌مدت و بلندمدت و همچنین روزآمدسازیِ دائمی پایگاه داده شخص است.»
بررسی رابطه تکنولوژی، دموکراسی، تغییر
نویسنده کتاب در فصل هفتم که به تبیین رابطه «تکنولوژی، دموکراسی، تغییر» اختصاص دارد، نوآوری و کنترل را تشریح و در ادامه مبارزه تکنولوژی و اخلاقیات را واکاوی کرده است. تضاد ارزش‌ها با تغییر تکنولوژیکی و تغییر شیوه کارهای انسان دیگر موضوعات مورد بحث در این فصل را شامل می‌شوند.
در فصل پایانی نیز، نظریه‌های تغییر علمی ارائه و زیرساخت‌های تکنولوژیکی علم معرفی و بررسی شده‌اند. «جوزف سی. پیت» در این فصل در معرفی و توضیح زیرساخت‌های تکنولوژیکی علم اشاره کرده است: «نشانِ پیشرفت علمی، دانشمندانی هستند که برای ما دیدگاه‌های بهتر و سازگارتری درباره ماهیت عالم و نقش ما در آن فراهم می‌آورند. بنابراین پیشرفت علمی نیازمند اکتشافات جدید است. عجیب است که در صحبت از پیشرفت علمی، فیلسوفان چندان سخن از اکتشاف نمی‌گویند.»
تکنولوژی مشخصه وضعیت بشر است
در بخشی از دیباچه کتاب به قلم «جوزف سی. پیت» آمده است: «نیاز به گفتن ندارد که تکنولوژیک بودن، ویژگی غالب فرهنگ معاصر است. در این کتاب، در کنار مباحث دیگر، نشان خواهم داد که تکنولوژی چیزی بیش از این‌هاست؛ تکنولوژی مشخصه وضعیت بشر است. بنابراین پرداختن به این مهم کار فلسفه است، یعنی بهترین روش تعمق و تفکر درباره پرسش‌های بزرگ، بلکه به وسیله آن معنای تکنولوژی برای ما روشن شود و به فهم بهتری از عملکرد تکنولوژی و تاثیرهایی که در زندگی و ارزش‌های ما دارد، برسیم.»
نخستین چاپ کتاب «در باب تکنولوژی؛ مبانی فلسفه تکنولوژی» با شمارگان یک‌هزار و 100 نسخه در 254 صفحه، به بهای 12 هزار و 500 تومان از سوی نشر کتاب آمه منتشر شده است.
دوشنبه ۱۸ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۰:۰۰
نظر شما