در این مراسم که اجرای آن را رضا رفیع (طنز پرداز) بر عهده داشت، سید عباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد، علیرضا مختارپور، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های کشور، حجت‌الاسلام سید محمود دعایی نماینده ولی فقیه در روزنامه اطلاعات، سجاد نوروزی، ریاست فرهنگسرای اندیشه و بسیاری از هنرمندان کاریکاتوریست ایران از جمله سید محمود شجاعی، بهرام عظیمی و شهرام شیرزادی حضور داشتند.
سید مسعود شجاعی طباطبایی، دبیر جشنواره کارتونِ کتاب، گفت: دومین دوسالانه بین‌المللی کارتون کتاب با بهره‌گیری از جایگاهی که در دنیا به عنوان جشنواره‌ای شناخته شده کسب کرده است، با راه‌اندازی سایت مستقل به دو زبان فارسی و لاتین، فراخوان این مسابقه به صورت بین‌المللی اعلام و ارائه شد و21سایت خارجی در درج این اتفاق مشارکت کردند.
وی ادامه داد: در فراخوان این دوره به موضوعات کتاب، کتابخوانی، همه کتاب بخوانیم، کتاب بخریم، با کتاب بزرگ شویم و کتابخانه بسازیم، توجه شده بود. کارتون حرکتی است که با جهانی‌شدن مفاهیمی که مخاطبان بسیاری دارد، در ارتباط است. مخاطبانی که نیازی به یادگیری زبان هم احساس نمی‌کنند زیرا این زبانِ ملت‌ها نیست بلکه زبان اندیشه انسانی است و در میان همه انسان‌ها مشترک است.
اعضای هیات داوران/ تعداد آثار شرکت‌کرده و به نمایش درآمده
شجاعی افزود: در تعاریفی که از کارتون شده است، آن را زبان تصویری همگانی می‌شمارند که باید دارای ایده خاصی باشد و مخاطب را به تفکر وادارد.
وی به نقل از یک کارتونیست سرشناس ترکیه گفت: کارتون دارای زبانی ساده است و هدف از آن صرفا خنداندن نیست بلکه باید بُعد فکری عمیقی در بر داشته باشد.
شجاعی ادامه داد: در این دوره کل آثار رسیده به دبیرخانه مسابقه هزار و 348 اثر از 468 هنرمند از 64 کشور دنیا بودند که در نخستین مرحله انتخاب، 357 اثر توسط علی میرایی، مهدی محمدی روزبهانی و شهرام شیرزادی، قضاوت شدند و سپس هیاتی متشکل از علیرضا ذاکری، محمدرضا دوست محمدی، بهرام عظیمی و دو داور خارجی از کشورهای قبرس و لهستان آثار را داوری کردند. در نهایت 178 اثر به نمایشگاه راه یافت که در کتاب و لوح فشرده منتشر شده‌اند.
دنیای امروز و غلبه تصویر
سیدعباس صالحی معاون فرهنگی وزارت ارشاد در بخش دیگری از این مراسم با اشاره به این نکته که ابتکار نهاد کتابخانه‌ها و خانه کاریکاتور این مسیر را گشوده است، گفت: ما در دنیایی هستیم که غلبه و سلطه تصویر را مشاهده می‌کنیم. امروز فرهنگ دیداری و فرهنگ تصویری، فرهنگ حاکم بر بشریّت است و در پرتو این تغییر، فرهنگ‌های مکتوب و شفاهی تحت تضعیف یا تخریب قرار می‌گیرند. این اتفاق می‌تواند ضرباتی را به فرهنگ بشری وارد کند.
وی با اشاره به ادبیات و فلسفه کهن ایران که در آن گفته می‌شد «هر کس یک حس را از دست بدهد یک دریچه به دانش را از دست داده است»، یادآور شد: بشریت اگر فرهنگ شفاهی و فرهنگ کتبی خود را از دست بدهد، دریچه‌هایی از سرمایه‌های تاریخی و وجودی خود را از دست داده است.
صالحی این دغدغه و این خطر را در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، مضاعف دانست و دلیل آن را چنین بیان کرد: کشوهای توسعه‌یافته طی قرن‌ها فرصت داشته‌اند که فرهنگ مکتوب خود را ریشه‌دار کنند، با اختراع صنعت چاپ و تولید انبوه کتاب، این کشورها فرصت نهادینه کردن فرهنگ مکتوب را بسیار بیشتر از ما داشته‌اند. به همین دلیل غلبه فرهنگ تصویری و تضعیف و تخریب فرهنگ مکتوب در کشورهای رو به توسعه بیش از کشورهای در حال توسعه است.
معاون فرهنگی وزارت ارشاد، ادامه داد: با هجوم تصویر، کتاب در خطر است، خواندن در خطر است. اما این فرصت مغتمنی است که تصویر به کمک کتاب آمده است ومن از هنرمندانی که هنر کارتون را با کتاب پیوند داده‌اند، تشکر می‌کنم.
وی هنر کارتون را شبیه به خوشنویسی ایران دانست و افزود: کارتون کم هزینه است و با یک قلم اجرا می‌شود. همان‌طور که خوشنویسی در کشور ما بالید و رونق یافت و ایران مَهد خوشنویسی جهان شد.
صالحی در بیان دیگر ویژگی‌های هنر کارتون که می‌تواند در خدمت نجات فرهنگ مکتوب عمل کند، گفت: کارتون هنری انفرادی است. درباره ما ایرانی‌ها گفته می‌شود که در کارهای تیمی ضعف داریم. انفرادی‌بودن کارتون سبب می‌شود، مشکلات کارهای تیمی در آن کم باشد. از سوی دیگر کارتون، هنری انتقادی است و نقد جان‌گشا و دلربا است.
معاون وزرات ارشاد با تاکید بر این نکته که هنر کارتون می‌تواند تلفیقی میان تصویر و فرهنگ مکتوب ایجاد کند، عنوان کرد: هنرمندان کارتون در قیاس با دیگر هنرمندان تصویری مانند سینماگران، رقابت بیشتری با هنرمندان جهانی دارند و موفقیت‌‌های بیشتری کسب کرده‌اند، از این‌رو باید به هنرمندان این عرصه تبریک گفت.
کاریکاتور؛ عصاره تلخ و شیرین اندیشه‌های بشری
همچنین در این جلسه فیلمی از سخنرانی اختصاصی علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به نمایش در آمد. وی در بخشی از سخنان خود گفت: همه ملت‌هایی که صاحب فرهنگ و تمدن دیرینه هستند، دارای مردمی بودند که با کتاب اُنس داشته‌اند. ملت ایران هم صاحب فرهنگ و تمدن دیرینه‌ای است و از دیر زمان با کتاب سروکار داشته است. در کشورما کتابخانه‌هایی بوده که ده‌ها هزار کتاب داشته‌اند اما یا غارت شده یا به آتش کشیده شده‌اند.
جنتی ادامه داد: در سیره ائمه معصومین (ع) هم بر مساله کتابخوانی بسیار تاکید شده است و اصولا یکی از راه‌های اساسی صیانت از فرهنگ خودی در مقابل فرهنگ بیگانه، تولید فکر و تولید کتاب است.
وزیر ارشاد در ادامه سخنان خود به مردمی‌کردن کتابخوانی و تامین منابع لازم برای علاقه‌مندان و ایجاد انگیزه برای نهادینه‌کردن فرهنگ کتاب و کتابخوانی اشاره کرد و افزود: در این مقوله توجه به حاکمیت ارزش‌ها و مبانی اصیل اسلامی، حمایت از نویسندگان، تقویت مبانی فکری و اعتقادی جامعه و استفاده از توان فکری و اجرایی عموم مردم، می‌تواند به ترویج فرهنگ کتابخوانی کمک کند.
وی به لزوم ایجاد جذابیت در کتاب‌ها برای نوجوانان و جوانان تاکید کرد و گفت: این جشنواره با محوریت کتاب و کاریکاتور برگزار می‌شود و کاریکاتور عصاره تلخ و شیرین اندیشه‌های بشری است که می‌تواند والاترین مضامین را بسیار مختصر و مفید به جامعه عرضه کند و پیام آن را به شکلی موجز و مختصر به مخاطب برساند.
علیرضا مختارپور، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی دیگر سخنران این مراسم بود که مباحث خود را با شرح حکایاتی از ادبیات کلاسیک ایران، مولانا، حافظ و وحشی بافقی آغاز کرد و با اشاره به تاثیر هنرمندانی که می‌توانند با هنر خود، در نحو نگریستنِ مردم به جهان تغییر ایجاد کنند، گفت: کاری که هنرمند و به خصوص هنرمند تصویرگر انجام می‌دهد، این است که نگاه ما به عالم را تغییر می‌دهد. این نگاه که مبتنی بر تفسیر، انتقاد یا برجسته‌سازی هنرمند است، از این منظر مستحق ارج‌نهادن است که هنرمند کارتونیست می‌تواند در نگاه انسان تغییر ایجاد کرده و شیوه‌هایی برای درس‌تر و دقیق‌تر دیدنِ چیزهای پیش‌پاافتاده و عادی‌شده، پیشنهاد کند.
تاکسی- کتابفروشی یک راننده خلاق
همچنین در این مراسم فیلم دیگری نمایش داده شد که که در آن درباره یک راننده تاکسی به نام جعفر صادق عباس‌نژاد بود که طی اقدامی خودجوش و خلاقانه، بخشی از فضای اتومبیل خود را به معرفی و فروش کتاب‌های مختلف اختصاص داده بود. وی کتاب‌ها را از ناشر تهیه کرده و به قیمت پشت جلد به فروش می‌رساند. صادقی گفت: از این کار بسیار استقبال شد و به طور متوسط درآمد حاصل از فروش این کتاب‌ها به 400 تا 500 هزار تومان در ماه می‌رسد. در این مراسم با اهدای لوح قدردانی از این شهروند خلاق تجلیل شد.
رونمایی از کاتالوگ و لوح فشرده دومین دوسالانه کارتونِ کتاب، بخش دیگری از این مراسم بود که توسط معاون فرهنگی وزیر ارشاد، دبیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیر جشنواره کارتون انجام شد.
برگزیدگان دومین دوره کارتونِ کتاب
در بخش پایانی این مراسم برگزیدگان این دوره اعلام شدند و از هیات انتخاب و داوران قدردانی شد.
از شهرام شیرزادی، مهدی محمدی روزبهانی، علی میرایی از اعضای هیات انتخاب آثار و از ایگور وارنچنکوو از کشور قبرس، مارسین بوندراویچ از لهستان، بهرام عظیمی، علیرضا ذاکری و محمدرضا دوست محمدی به عنوان داوران این مسابقه تجلیل شد.
در بخش ویژه به پنج هنرمند به نام‌های «مهدی عزیزی»، «جوآنا باسیا» از لهستان، «یوگوسلاو ولاهویچ» از صربستان، «والنتین گئورگیوف» از بلغارستان و «محمود نظری» لوح تقدیر، تندیس و 500 دلار اهدا شد.
در بخش پایانی برندگان دومین جشنواره به ترتیب «محمود آزادنیا»، «علیرضا پاکدل» و «سعید فرهنگیان» به ترتیب رتبه‌های اول تا سوم را کسب کردند. جوایز اهدا شده به این هنرمندان ترتیب دو هزار، هزار و 500 و هزار دلار به همراه لوح تقدیر و تندیس بود.
نظر شما