عصر روز چهارشنبه نوزدهم آذر ماه عمارت تاریخی «عین الدوله» در شرق تهران میزبان جمعی از چهرههای شاخص خوشنویسی بود. بهانه این گردهمایی رونمایی از کتاب «راز نقاشی-خط استاد رضا مافی» بود که به همت «کاوه تیموری» نگارش و پژوهش شده بود.
تیموری در ادامه گفت: مافی یکی از سرمایههای ما بود که دربارهاش پژوهش شد اما در دوره معاصر «مافی»های زیادی داریم که به عنوان سرمایه ما باید شناخته شوند و به درستی از سلوک آنها روایت شود. امیدوارم با همت این بزرگواران همچنان این چراغ فروزان باشد و بتوانیم پژوهشهای دیگری درباره سایر هنرمندان حوزه خوشنویسی انجام دهیم. کارهای کرده اگرچه کم نیست اما نکرده بسیار است. کارنامه پژوهش خوشنویسی هرچند پُربرگ است اما پُربار نیست و برای نیم قرن همچنان نیاز به کار جدی خوشنویسی داریم.
این پژوهشگر در ادامه از «شناخت درست رویه تحقیق و با تجربه بودن در عرصه نقاشی خط» به عنوان الزامات فعالیت در زمینه پژوهش خوشنویسی نام برد و گفت: رضا مافی شهابی بود که برق آسا در آسمان هنر ایران آمد و رفت. امروز او نیازی ندارد ما کتاب دربارهاش بنویسم و ما به او نیازمند هستیم. این کتاب محصول تحقیقی 30 ساله است که البته شامل تمامی نکات درباره مافی نمیشود. البته انجام چنین کاری قطعاً بهتر از نبود آن است اما امیدوارم موقعیت پژوهش در خصوص خوشنویسان معاصر و هنرمندان نقاشی خط فراهم شود و اینطور نباشد که برای به انجام رساندن یک کار، رنج مضاعفی را متحمل شویم.
این پژوهشگر در ادامه با اشاره به ارتباط و تعامل با حدود 30 نفر از خوشنویسان برای نگارش این کتاب گفت: پشت صحنه این کتاب یک دو میدانی سنگین بود که گزیده آن در قالب کتاب آمده است. این کتاب چیزی نبود که میخواستیم بلکه چیزی بود که توانستیم در موقعیت نامناسب نشر و پژوهش انجام دهیم و امیدواریم در چاپ دوم کتاب، ایرادها را برطرف کنیم.
جلیل رسولی: پشتکار مرحوم مافی ستودنی بود
در ادامه این مراسم هر یک از دوستان و نزدیکان مرحوم مافی به بیان جملاتی درباره وی پرداختند. جلیل رسولی از هنرمندان شاخص خوشنویسی با اشاره به آشنایی خود با آن مرحوم از سال 1347، وی را فردی باوقار و خوش پوش معرفی کرد و گفت: وقتی اولین بار در نمایشگاه او حضور پیدا کردم چنان در حال من دگرگونی حاصل شد که تصمیم گرفتم وارد این حرفه شوم. من از دیدن آثار رضا مافی تشویق میشدم و انرژی میگرفتم.
نظری نوری، هنرمند دیگری بود که ابتدا بخشهایی از شعرخوانی مرحوم مافی را پخش کرد و سپس گفت: رضا مافی عاشقانه راه میرفت و عاشقانه حرف میزد. عشق ذات لایزال خداوند است. رضا مافی شاعر، نقاش و خوشنویس بود و به دلیل همین حال عاشقانه بود که آثارش ماندنی شد.
غلامرضا مشعشعی دیگر هنرمند حاضر در این مراسم نیز در سخنانی با اشاره به تحریم این جلسه از سوی گروهی از هنرمندان گفت: من توجهی به این تحریم نکردم و گفتم حتماً در این جلسه حاضر میشوم. البته به نظرم این کتاب در شان رضا مافی نبود. مافی به گفته محمد احصایی مانند کوه آتشفشان بود.
وی افزود: او پشتکار زیادی داشت و ای کاش کتاب به جای آنکه او را با دیگران مقایسه کند، فقط به نام رضا بود و شامل آثار او بود. به نظرم مقایسه کارهای مافی با دیگران چندان مناسب نیست.
دکتر قژقانی دیگر سخنران این مراسم با اشاره به شایستگیهای این پژوهش، درباره اثر مذکور گفت: تیموری به دقت از روند خوشنویسی مطلع بوده و از کمک فکری افراد مختلفی برای نگارش این کتاب استفاده کرده است. به نظرم برخی مصاحبهها باید ویرایش شود و برخی نکات انتقادی هم در آن مطرح شود.
این منتقد هنری در ادامه افزود: به نظرم در کتاب حجم زیادی از تصاویر استادان معاصر در کنار تصاویر مرحوم مافی قرار داده شده است که برخی از آنها استاد مافی را ندیدهاند و صرفاً تحت تأثیر مافی بودهاند. مثلاً از استاد شیرازی 15 تابلو آمده که نیازی نبوده است. باید در این کتاب ارتباط با مافی و سبک به او مشخص میشد که او از چه کسانی تأثیر گرفته و تأثیر پذیرفتهاند.
این جلسه با شعرخوانی یکی از استادان موسیقی به پایان رسید و در انتها نیز از کتاب رونمایی شد.
رضا مافی متولد ۵ آذر ۱۳۲۲ و متوفی در تاریخ ۴ مهرماه ۱۳۶۱ شمسی است. او خوشنویس صاحبنام و از هنرمندان تاثیرگذار در هنر معاصر ایران است. مافی را از نخستین هنرمندانی میدانند که به خلق نقاشی-خط در دوره معاصر پرداخت و در اشاعه این شیوه تلاش بسیاری کرد.
کتاب «راز نقاشی-خط استاد رضا مافی» که حدود 250 اثر از مرحوم مافی در آن آمده، با حمایت سازمان زیباسازی شهرداری تهران منتشر شده است.
نظر شما