خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) - دایرة المعارف امریكانا، از دایرة المعارف های عام و قدیمی ترین دایرة المعارف انگلیسی زبان جهان به شمار می رود و طبعاً به لحاظ این قدمت از اعتبار خاصی در میان تألیفات مشابه خود برخوردار است. بنیانگذار این دایرة المعارف، «فرانسیس لیبر» آلمانی بود كه در ایالت بوستون آمریكا زندگی می كرد و در سال 1829 میلادی تدوین این اثر را آغاز كرد.
این مجموعه كه در ابتدا سیزده جلد بود، اكنون در سی جلد و مشتمل بر 45 هزار مقاله می باشد و 6 هزار و 500 محقق در نگارش مقالات آن مشاركت داشته اند. از این حجم مقالات فقط 93 مقاله به موضوع تشیع و شیعه مربوط می شود كه 22 مقاله آنها بدون نام نویسنده آورده شده است و مقاله شیعه با چهار سطر مطلب كوچكترین آنهاست.
در این میان تنها دو مقاله درباره امامان شیعه وجود دارد، یكی با عنوان «علی(ع)» و دیگری «حسن و حسین(ع)» و درباره دیگر امامان به مدخل هایی جداگانه در نظر گرفته نشده است. ولی می توان در برخی مدخل های مربوطه مطالبی درباره بعضی امامان دیگر یافت، چنان كه نسبت به امام رضا(ع) این گونه است.
درباره امام رضا(ع) در چهار مدخل (مقاله) مطالبی به شرح زیر آمده است.
الف- مقاله خراسان
این مقاله به قلم سی. ای. بازورث از دانشگاه منچستر انگستان می باشد. نویسنده در این مقاله نسبتاً كوتاه به وضعیت طبیعی و سیاسی و اجتماعی این استان پرداخته و به همین مناسبت متذكر می شود كه مركز این استان شهر مشهد است. نویسنده در باب اهمیت شهر مشهد، اولین ویژگی كه برمی شمرد «وجود مرقد هشتمین امام شیعیان» است و اضافه می كند كه به همین دلیل این شهر «یكی از مقدس ترین شهرهای زیارتی مسلمانان شیعه می باشد.» (تصویر شیعه در دایرة المعارف امریكانا، 231)
در این مقاله مطلب دیگری درباره امام هشتم نیامده كه البته با توجه به موضوع و حجم مقاله، اشاره به همین نكته از اهمیت آن در نظر مؤلف حكایت دارد.
ب- مقاله زیارت
نویسنده مقاله زیارت، به تفصیل درباره باورهای مردمان جهان در خصوص زیارت شخصیتها و اماكن مقدس پرداخته و عقیده مسلمانان و به ویژه شیعیان را بیان می كند. یكی از نكاتی كه وی به آن اشاره می كند، وجود آرامگاه امام رضا(ع) در مشهد است و می گوید شیعیان به زیارت اماكن مقدس از جمله «قبر امام علی بن موسی الرضا(ع) در مشهد ایران» می روند.
ج- مقاله مأمون
مدخل دیگری كه در آن مطالبی درباره امام رضا(ع) آمده مقاله مأمون است به قلم دبلیو. مونتگمری وات از دانشگاه ادینبورو انگلستان. این مقاله در میان مقالات مربوطه بیشترین مطلب درباره امام را دارد و طی آن به وقایع سیاسی مهم زندگانی آن حضرت در عصر خلافت مأمون اشاره شده است. «وات» در این مقاله به اختصار ولایت عهدی امام و علل آن و پیامدهایش را ذكر می كند و در نهایت به مسأله مسمومیت امام اشاره می كند. او پس از بیان اختلافهای امین و مأمون بر سر خلافت و كشته شدن امین به دست مأمون و به دنبال آن مشكلات سیاسی پدید آمده برای وی، اظهار می دارد كه مأمون برای آن كه این مشكلات را رفع كند و بر گروههای سیاسی - علوی ها و ایرانی ها- و كشمكش هایشان غلبه نماید، امام رضا(ع) را كه هم تباری علوی داشته و «شاهزاده ای علوی» بود و هم مورد علاقه ایرانیان شیعه و دیگر شیعیان بود، به عنوان ولی عهد خویش تعیین كرد. «وات» به جزئیات این واقعه نپرداخته و نیز موضع امام در قبال این سیاست مأمون را بیان نكرده است و تنها به این نكته بسنده كرده كه ولایت عهدی امام تعداد كمی از مردم را خوشحال ساخت. «وات» سپس به وفات امام اشاره كرده و این احتمال را مطرح می كند كه مسمومیت امام چه بسا توسط خود مأمونیان صورت گرفته باشد، هر چند اصل مسمومیت امام را به طور كامل نپذیرفته و آن را یك ادعا می داند.
د- مقاله مشهد
رالف. اچ مگنوس از دانشگاه ایالتی كالیفرنیا این مقاله را نوشته است. او در توصیف اولیه خود از شهر مشهد آن را محل حرم مهم شیعیان و مركز زیارت و تعلیمات دینی برشمرده و اظهار می دارد مشهد به معنای محل شهادت می باشد و این شهر دراطراف مرقد امام رضا(ع) توسعه یافته است. «مگنوس» سپس درباره درگذشت امام صحبت می كند و آن را ناگهانی توصیف می نماید و در عین حال، این كه امام را مسموم كرده باشند شایعه ای می داند كه بر اساس آن شیعیان معتقد شده اند، امام رضا(ع) به شهادت رسیده است و همین امر سبب شده كه محل درگذشت و دفن اورا مقدس بشمرند.
دوشنبه ۱ دی ۱۳۹۳ - ۱۱:۰۹
نظر شما