در این کتاب 432 صفحه‌ای، شخصیت فردی و علمی علامه عطاردی در 16 مقاله توسط دیگران به همراه اسناد و تصاویری از وی منتشر شده است.
عناوین مقاله‌ها به همراه نام نویسندگان آنها عبارت‌اند از:
میراث عطاردی و رسالت ما، احمد مسجد جامعی؛ تکیه داده بر البرز، اسماعیل باغستانی؛ زندگینامه علامه عطاردی، نجیم عطاردی؛ عمر بابرکت: کتابشناسی آثار، محمد نوری؛ موفقیت: خانواده، محیط، اخلاق و فرهنگ، علی‌محمد پورابراهیم؛ شیخ عزیزالله عطاردی: الگوی زندگی علمی، مصطفی دلشاد؛ مهندسی اندیشه، شاکله و عناصر ساختاری در تفکر علامه عطاردی، محمد نوری؛ کارنامه علامه عطاردی در میراث‌بانی و احیاگری نسخ؛ سید تقی موسوی؛ تمدن‌پژوه متتبع: نگاهی به روابط مرحومین مطهری و عطاردی، علی‌محمد پورابراهیم؛ محوریت مخطوطات در پژوهش‌های علامه عطاردی، پیمان اسحاقی؛ مسندنگاری، محمد حسینی و سید رضا حسینی امین؛ نهج‌البلاغه‌پژوهی علامه عطاردی، پریسا عالم‌زاده و علی نوری؛ نسخه‌شناسی نهج‌البلاغه در آثار مرحوم عطاردی، عباس کوشا؛ تاریخ و تمدن ری از نگاه استاد عطاردی، غلامرضا امیرخانی؛ عطاردی‌نامه: فرهنگنامه زندگی، اندیشه، آثار و خدمات؛ محمد حسینی اصفهانی؛ علامه عطاردی در آینه مطبوعات، اباذر نصر.
آغاز سخن و پیشگفتار این اثر با یادداشتی از مجید غلامی جلیسه ــ سرپرست مؤسسه خانه کتاب ــ آغاز می شود. او در توصیفی جامع درباره استاد عطاردی و این کتاب می‌نویسد:
«با نگاهی به زندگی پربرکت این عالم ربانی، بارزترین خصوصیت شخصیتی که مشاهده می‌شود، عمل به دستور «رهرو آنست که آهسته و پیوسته رود» است. اگر نبود سختکوشی و ممارست علامه عطاردی، انتشار بیش از یکصد جلد کتاب، آن هم آثاری که عمدتا شیوه دایرةالمعارفی دارند هیچ گاه ممکن نبود.
اهل تحقیق و پژوهش خوب می‌دانند که برای ارائه اثری جامع مانند «تاریخ آستان قدس» و یا «مسانید» ائمه اطهار (ع) چقدر باید صبوری به خرج داد و کتاب به کتاب و کتابخانه به کتابخانه همت گماشت تا به خلق اثری اینچنین فائق آمد. و این در تمامی آثار علامه عطاردی به وضوح به چشم می آید.
مجموعه مقالات حاضر به نوعی درصدد تبیین تلاش‌های ارزشمند این بزرگمرد عالم تشیع و بازتاب‌های آن در گستره جهان اسلام می‌باشد که به مدد اهل فن گرد آمده است.» (صص 7 ــ 8)
عطاردی و برکات تصحیح متون حدیثی
در این کتاب مصطفی دلشاد در مقاله خود با عنوان «شیخ عزیزالله عطاردی، الگوی زندگی علمی» به ویژگی‌های شخصیت علمی استاد عطاردی پرداخته است. او در بخشی ضمن اشاره به صحبت‌های استاد در صفحات 44 و 45 کتاب «روایت عشق» به تمرکز این عالم بر یک حوزه علمی اشاره می کند و می‌نویسد:
«استاد در کار علمی خود از این شاخه به آن شاخه علوم نرفته است و در تمام زندگی بر یک حوزه علمی که حدیث باشد متمرکز بوده و به تناسب کار حدیثی به دانش‌های حدیثی و علوم و فرهنگ مرتبط با آن پرداخته، چنان که در این باره نوشته است: «تصحیح متون علمی فوائد بسیار زیادی دارد ... از طریق تصحیح متون نخست با کتب حدیث آشنا شدم، و بعد با کتب رجال و شرح حال راویان و خصوصیات آنها مأنوس گردیدم و در موارد نیاز به این کتب برای تصحیح اسناد مراجعه کردم. از این طریق با کتب جغرافیایی آشنایی پیدا کردم زیرا هنگام اختلاف در یک مکان جغرافیایی که ضبط آن توسط ناسخان تغییر پیدا کرده بود، مراجعه می کردم تا صحت آن را دریابم. از طریق تصحیح متون با کتب لغت و غریب‌الحدیث آشنا شدم تا یک واژه نادر را که در یک حدیث آمده شرح و تفسیر نمایم. از این طریق به کتب تاریخی و شرح حال رجال و ادب مراجعه کردم تا از یک حقیقت تاریخی و یا شرح حال یکی از رجال که در یک متن از او نام برده شده اطلاعاتی در پاورقی بیاورم. من همه این معلومات را از تصحیح متون حدیث به دست آوردم و پایه همه تحقیقات و تألیفاتم حدیث بوده و از این طریق با اصول و مبانی و معارف علمی و اسلامی آشنا شدم.» (صص 202 ــ 203)
توصیف شهید مطهری از علامه عطاردی در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران»
مرحوم شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران»، علامه عطاردی را از فضلای بسیار باارزش، کتابشناسی عالیقدر و بی‌سابقه توصیف کرده است. استاد عطاردی در سال 1334 با شهید مطهری آشنا می‌شود و تا پایان عمر این معلم شهید با او در ارتباط بوده است. علی‌محمد پورابراهیم (پژوهشگر در عرصه تاریخ ادیان) در مقاله‌ای که با عنوان «تمدن‌پژوه متتبع: نگاهی به روابط مرحومین مطهری و عطاردی» در این کتاب نوشته است، به روابط استاد مطهری و علامه عطاردی به صورت اجمالی اشاره می کند و با ارجاع به پانوشت صفحه 73 کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» توصیف دکتر مطهری درباره استاد عطاردی را می‌آورد:
کتابشناسی آثار منتشرشده و منتشرنشده علامه عطاردی
یکی از نوشتارهای مفصل این کتاب «عمر بابرکت: کتابشناسی آثار» نام دارد که محمد نوری در آن به معرفی آثار مرحوم عطاردی پرداخته است.
در جدول زیر با کتاب‌های منتشرشده و منتشرنشده استاد عطاردی که با استفاده از این مقاله محمد نوری (صص 52 ــ 149) فراهم آمده است، آشنا می‌شوید:
| آثار منتشرشده مرحوم عزیزالله عطاردی | ||
| شماره | نام اثر | نوع اثر |
| 1 | اجازات نهج‌البلاغه | تألیف |
| 2 | اخبار و آثار امام رضا (ع) | تألیف و جمع‌آوری |
| 3 | اختصاص شیخ مفید | تصحیح، همکاری در تحقیق |
| 4 | استناد نهج‌البلاغه | تصحیح |
| 5 | اشراق السیاحه یا جغرافیای خراسان | ترجمه |
| 6 | اعلام نهج‌البلاغه | تصحیح |
| 7 | اعلام الوری باعلام الهدی | تصحیح (همکاری در تحقیق)، ترجمه |
| 8 | امیرالمؤمنین و نهج‌البلاغه | تألیف، تصحیح و ترجمه |
| 9 | ایمان و کفر از کتاب بحار‌الانوار | تصحیح |
| 11 | پاسخ به معاندان نهج‌البلاغه | تألیف |
| 12 | تاج العروس | تألیف و راهنمانگاری |
| 13 | تاریخ آستان قدس رضوی | تألیف |
| 14 | تاریخ عاشورا یا مقتل الحسین (ع) | ترجمه |
| 15 | تحف العقول | تصحیح و همکار مصحح |
| 16 | التدوین فی اخبار قزوین | تصحیح و تألیف |
| 17 | ترجمه «الارض و التربة الحسینیه» | ترجمه |
| 18 | ترجمه مشکوة الانوار در اخلاق و مواعظ | ترجمه |
| 19 | ترجمه مواعظ صدوق | ترجمه |
| 20 | جوامع الحکم یا سخنان کوتاه حضرت رضا (ع) | تصحیح |
| 21 | حدائق الحقایق | تصحیح |
| 22 | حدیث کساء | ترجمه |
| 23 | دعاها و زیارت‌های حضرت رضا (ع) | تألیف، ترجمه و جمع‌آوری |
| 24 | دیوان سروش اصفهانی | تصحیح |
| 25 | راویان ائمه (ع) | تألیف |
| 26 | راهنمای وصیت | تألیف |
| 27 | الرجال تاج العروس | تألیف و استخراج |
| 28 | روایت عشق | تألیف، گزارش‌نگاری حوادث |
| 29 | رهبر انقلاب خونین کوفه، زید بن علی بن الحسین | ترجمه |
| 30 | زمین و تربت حسینی | ترجمه |
| 31 | زندگانی چهارده‌معصوم (ع) | ترجمه |
| 32 | سیری در کتابخانه‌های هند و پاکستان | تألیف |
| 33 | سروده‌هایی از استاد ادیب نیشابوری | به کوشش، تصحیح و تألیف |
| 34 | شب‌های پیشاور | تصحیح |
| 35 | شرح نهج‌البلاغه لشارح من اعلام القرن الثامن | تصحیح |
| 36 | الشریف الرضی محمد بن الحسین الموسوی | تألیف |
| 37 | عبدالعظیم حسنی: حیاته و مسنده | تألیف |
| 38 | عبدالله مأمون: سیرته و حیاته | تألیف |
| 39 | عطارد و عطاردی‌ها در حدیث، تاریخ و ادب | تألیف |
| 40 | علمای خراسان و نهج‌البلاغه | تألیف |
| 41 | الغارات | ترجمه و تألیف |
| 42 | غرر الفرائد و درر القلائد | جمع‌آوری و تصحیح |
| 43 | غریب الحدیث فی تاج العروس | تصحیح و جمع‌آوری |
| 44 | فرازهایی از زندگی و خصوصیات اعلام غارات | تألیف |
| 45 | الفرقة الناجیه | تصحیح |
| 46 | فروع کافی | تصحیح و همکار در تحقیق |
| 47 | فرهنگ خراسان: بخش طوس، مشهد مقدس، نوقان، طابران، تباکان و اردکان | تألیف |
| 48 | کلمات مکنونه من علوم اهل الحکمه و المعرفه | تصحیح |
| 49 | گردآوری سخنان علی (ع) | تألیف |
| 50 | گوهر خاندان امامت یا زندگانی سیده نفیسه | تألیف |
| 51 | لغات الفارسیة المعربة فی تاج‌العروس | تألیف و گردآوری |
| 52 | مسانید اهل بیت (ع)/ 13 مسند منتشرشده و یک مسند منتشرنشده | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 53 | مسند الامام امیرالمؤمنین (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 54 | مسند فاطمة الزهرا (س) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 55 | مسند الامام المجتبی (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 56 | مسند الامام الشهید ابی‌عبدالله الحسین بن علی (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 57 | مسند الامام السجاد (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 58 | مسند الامام الباقر (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 59 | مسند الامام الصادق (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 60 | مسند الامام الکاظم ابی‌الحسن موسی بن جعفر (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 61 | مسند الامام الرضا ابی‌الحسن علی بن موسی (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 62 | مسند الامام الجواد ابی‌جعفر محمد بن علی الرضا (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 63 | مسند الامام الهادی (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 64 | مسند الامام العسکری (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 65 | مسند حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) | تألیف، جمع‌آوری و تصحیح |
| 66 | مشایخ فقه و حدیث در جماران، کلین و درشت | تألیف |
| 67 | مضمر و مرسل | تألیف و جمع‌آوری |
| 68 | معانی الاخبار | تصحیح، همکاری در تحقیق |
| 69 | معجم البلاد و الامکنه | تألیف و جمع‌آوری |
| 70 | مفتاح تفسیر گازر یا فهرست جلاءالاذهان و جلاء الاحزان | تألیف و جمع‌آوری |
| 71 | منهاج البراعه فی شرح نهج‌البلاغه شیخ الجلیل قطب‌الدین الراوندی | تألیف |
| 72 | نصایح الکافیه یا اندرز به هواداران معاویه | ترجمه |
| 73 | نهج‌البلاغه | تصحیح |
| 74 | هارون الرشید حیاته و سیرته | تألیف |
| آثار منتشرنشده مرحوم عزیزالله عطاردی | ||
| شماره | نام اثر | نوع اثر |
| 1 | آثار علمای خراسان | تألیف |
| 2 | اعلام شاهنامه | تألیف و جمع‌آوری |
| 3 | باورد | تألیف |
| 4 | بجنورد | تألیف |
| 5 | تفسیر سید هاشم نجف‌آبادی | تصحیح |
| 6 | جاجرم و جوین و شقان | تألیف |
| 7 | حاکمان خراسان از صدر اسلام تا طاهر بن عبدالله بن طاهر | تألیف |
| 8 | خزائن نراقی | تصحیح، همکاری در تحقیق |
| 9 | خبوشان و ارغیان | تألیف |
| 10 | دائرةالمعارف شیعه امامیه | تألیف |
| 11 | سلمقان | تألیف |
| 12 | شهرستان و فراوه | تألیف |
| 13 | شرح جامع نهج‌البلاغه | تألیف |
| 14 | علما و ادبای تهران | تألیف |
| 15 | فرهنگ جغرافیایی شاهنامه | تألیف و جمع‌آوری |
| 16 | فرهنگ سیستان، زابلستان و نیمروز | تألیف |
| 17 | فرهنگ شیعه امامیه | تألیف |
| 18 | کلات و کوفن و کبکان | تألیف |
| 19 | لغات عربی در شاهنامه فردوسی | تألیف و جمع‌آوری |
| 20 | لغات فارسی در زبان عربی | تألیف و جمع‌آوری |
| 21 | نبرد زیبد یا جنگ یازده‌رخ | تألیف |
| 22 | نساء | تألیف |
نظر شما