خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ـ مژگان سرشار: محمد‌باقر بهبودي در آبان 1307 ش/ 1347 ق، در مشهد به دنيا آمد. او در 1327 تحصيلات مذهبي خود را در حوزه‌ علميه‌ مشهد آغاز کرد. در سال‌هاي نخستين تحصيلي‌اش آثاري چون «شرح بر صمديه و عوامل ملا‌محسن»، «قاطع البرهان في علم الميزان»، «اسلوب جديد در شناسايي تجويد»، «ميثم تمار» و «آيين دوستي و مردم‌داري» را تا سال 1327 تأليف کرد. در سال 1333 به قم و سپس به نجف مسافرت کرد و در سال 1335 به مشهد بازگشت. در سال 1337 به تهران آمد و تصحيح، مقابله، تحقيق و تأليف کتب را آغاز کرد. اساتيدش محمد‌تقي نيشابوري، معروف به اديب دوم، ميرزا هاشم قزويني و احمد يزدي بودند. در نجف نيز از محضر اساتيدي همچون آيات عظام سيد ابوالقاسم خويي، سيد محسن حکيم و عبد‌الهادي شيرازي بهره برد. او در سال‏هاي 1352 ــ 1357 به تدريس مسائل موضوعي قرآن پرداخت و نيز به مطالعه‌‏هاي رجالي‌ـ‌حديثي ادامه داد و پس از آن چند سالي (1369 ــ 1372) در دانشگاه تربيت‏ مدرس، به تدريس علوم رجالي پرداخت.

 تصحيح، تحقيق و مقابله‌ي «الميزان في تفسير القرآن» از جلد 7 تا جلد 20 و «بحار‌الانوار» از جلد 17 تا آخرين مجلد بجز جلدهاي 77 و 78 از اوست. بهبودي آثار ديگري در زمينه‌ي قرآن، تفسير، فقه، علوم قرآني، تاريخ و حديث دارد که مشهور‌ترين آن‏ها در علوم قرآن، «معاني القرآن» (ترجمه و تفسير قرآن)، «تدبري در قرآن» (در دو مجلد) و «معارف قرآني» است که حاوي مجموع 16 مقاله در موضوعات قرآني، ادبي و فقهي است. از جمله آثار مهم حديثي او گزيده‌ جوامع اوليه‌ حديثي شيعه: «صحيح الکافي» (3 جلد) و ترجمه‌ي آن به نام «گزيده‌ي کافي» (6 جلد)، «صحيح التهذيب» (2 جلد) و ترجمه‌ي آن به نام «گزيده‌ تهذيب» (5 جلد)، «صحيح الفقيه» (1 جلد) و ترجمه‌ي آن به نام «گزيده‌ فقيه» (2 جلد) «معرفة الحديث و تاريخ نشره و تدوينه و ثقافته عند الشيعة الامامية» و همچنين «علل الحديث» است.

با اين همه، برخي از ديدگاه‌هاي ويژه‌ او در نقد حديث و ترجمه‌ قرآن با نظرهاي متفاوت و گاه با مخالفت‌هاي جدّي روبه‌رو بوده است (از جمله رک. خرمشاهي، بهاءالدين، "درباره‌ معاني القرآن"، کيان، ش17، ص55 ــ 60؛ استادولي، حسين، «ترجمه‌اي اسف‌انگيز از قرآن کريم»، مترجم، ش10، سال سوم، ص93 ــ 123)
محمدباقر بهبودی به همه این مخالفت‌ها پاسخ داده‌است و شرح آن به صورت دو مقاله‌ی مجزا به نام «دفاع از معانی القرآن» در کتاب «معارف قرآنی» وی درج شده‌است.

همین مخالفت‌ها، بدون توجه به پاسخ‌های ارزنده‌ی وی، سبب شد که به‌رغم تقاضای بسیاری از جامعه‌ی شیعی و دانشگاهی، اجازه چاپ مجدد این اثر را ندهند و طالبان این ترجمه‌ی نفیس مجبور به استفاده از فایل الکترونیکی این کتاب شوند. گرچه که دوستان و طالبان آرای وی، تعدادی از این کتاب را با مقدمه‌ی جدیدی از او کپی گرفتند.

نباید از نظر دور داشت که این اثر، حاصل تمام مطالعات و دانسته‌های وی در علوم مختلف اسلامی است.

درباره‌ی آثار وی مقاله‌ها و پایان‌نامه‌هایی را نگارش کرده‌اند. برای نمونه «روش کار استاد محمدباقر بهبودی در انتخاب احادیث صحیح» که در مجله علوم حدیث و کتاب ماه دین کمی متفاوت از هم منتشر شده‌ است. همچنین «روش کار محمدباقر بهبودی در ترجمه‌ی تفسیری معانی القرآن» که چکیده‌ این مقاله در زیر می‌آید:

«معاني القرآن» نام اثر محمدباقر بهبودي در ترجمه‌ي تفسيري قرآن است. شناخت روش بهبودي در ترجمه، از رهگذر تأمّل در معاني القرآن و ديگر آثار او همچون «تدبري در قرآن»، «معارف قرآني»، «معجزه‌ي قرآن و مبارزه با فلسفه‌ي شرک» و گزيده‌هاي کتب اربعه و پاورقي‌هاي بحار الانوار ميسّر است. براين اساس، مهم‌ترين قواعد او در ترجمه‌ي قرآن عبارتند از: توجه به تاريخ نزول آيات، فضاي نزول، خطاب‌هاي صدر آيات، تبعيت از روايات صحيح، مطروح کردن نوآوري‌هاي خارج از سنت، پيروي از آيات ديگر، استفاده از قرائن خارجي، توجه به اختلاف قراءات و انتخاب قراءات مطابق با رسم الخط، وجه صحيح عربي و سياق آيات، توجه به معناي اصيل کلمات و درنظر گرفتن فنون و قواعد ادبيات عرب. بهبودي در بيان توضيح‌هاي اضافي در ترجمه، از کمانک (= پرانتز) استفاده نمي‌کند و مدعي است که همچون خود قرآن در ضوابط ترجمه، زبان آيات را به صورت آزاد، به فارسي برگردان کرده است. بيان جمله‏‌های محذوف معطوف‌‏عليه يا مقدر که معادل "أم" است، در ترجمه‏‌ی وی نمود ويژه‏‌ای دارد. هم‏چنين اين اثر مشتمل بر آراي تفسيري بهبودي است. در ترجمه و تفسير او چندان اثري از تأويل‏‌هاي معنوي به چشم نمي‏‌خورد، بلکه با روي‏کرد مادي، در توصيف حوادث، تصويري طبيعي و سلسله‌‏وار ارائه مي‏‌دهد.

 برای دیدن مقاله‌ها به سایت‌های زیر مراجعه کنید:
 
مطالب مرتبط:
استبصار، در تهذیب احادیث/ زندگینامه و کتابشناسی استاد محمدباقر بهبودی
بزرگداشت استاد محمدباقر بهبودی برگزار می‌شود
استاد محمدباقر بهبودی درگذشت