به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) «عقاید و رسوم مردم خراسان» مجموعه‌ای از افسانه‌ها، باورها و افکار، مراسم، قصه‌ها، لغات، اصطلاحات، معماها و اشعار محلی خراسان است که نویسنده ضمن تماس مستقیم با مردم این استان گردآوری و در قالب کتاب منتشر کرده است.

کتاب در 13 بخش با عناوین «مراسم عروسی و مرگ»، «آداب و رسوم محلی»، «طب عوام»، «فال‌ها و دعاها»، «آش‌ها و غذاهای نذری»، «باورها و احکام توده»، «بازی‌های محلی خراسان»،‌ «هواشناسی عامیانه»، «افسانه‌ها»، «اشعار و ترانه‌ها»، «لالایی‌ها»، «چیستان‌ها» و «امثال» تهیه و تنظیم شد.

بخش نخست کتاب باورها و عقاید درباره مراسم عروسی و مرگ را در میان مردم خراسان بازگو می‌کند. در قسمت نخست از شب خواستگاری تا عروسی را می‌گوید و در قسمت بعد مراسم عزای خراسانیان و باورهایی درباره مرگ و میر بیان می‌شود.

بخش دوم آداب و رسوم محلی خراسان را مورد بررسی قرار می‌دهد. در قسمتی از کتاب درباره نوروز مردم خراسان می‌خوانیم: «از چند هفته به نوروز مانده جنب و جوشی خاص در مردم پدید می‌آید، همه در فکر تهیه لباس نو به این سوی و آن سوی می‌روند، همه خانه تکانی می‌کنند، ظروف مسین را به رویگر می‌دهند سفید کند، جامه‌ها را می‌شویند، فرش‌ها را می‌تکانند، در و پنجره و پله و دستگیره‌ها را تمیز می‌کنند و از تمام اثاث خانه گرد می‌زدایند تا در شب عید و موقع تحویل همه اتاق‌ها و زوایای خانه پاک و پاکیزه باشد، گندم و عدس در دیس و دوری خیس می‌کنند یا اسفرزه و ترتیزک و خاکشیر روی پارچه پهن می‌کنند و پشت کوزه می‌چسبانند تا برای شب عید سبز شود و در ایام نوروز خانه به سبزه آراسته باشد، حاجی فیروزها «جیگی جیگی ننه خانم» در کوچه و بازار راه می‌افتند، دنبک می‌زنند و تصنیف می‌خوانند، مردم در چهارشنبه سوری آتش می‌افروزند و از روی شعله‌های سرخ رنگ می‌پرند و برای خود تندرستی و سرخ‌رویی آرزو می‌کنند.»

بخش سوم طب عوام را از زبان دو تن از زنان کهنسال خراسان نقل می‌کند. یکی از آنها پیرزنی 98 ساله ساکن محله نوغان مشهد به نام «نیست در جهانِ طلوع کربلا» و دیگری زنی 82 ساله به نام «خاله شاه صنم» اهل قریه داغیون قوچان است. این زنان راه‌های علاج بیماری‌های مختلف با استفاده از گیاهان دارویی را بیان می‌کنند.

بخش چهارم به فال‌ها و دعاهای مردم خراسان اختصاص یافته است. فال زن، فال مرد، فال چل بیتو، دعای پایان سفره‌های نذری، دعای بعد از نماز و دعای زبان‌بند عناوین این بخش را تشکیل می‌دهد.

آش ابودردا، آش اُماج کماج، آش سرکوچه، بلغور خدا، حلوای دوازده امام، دیگچه حضرت زهرا، سفره بی بی سه‌شنبه، سفره حضرت ابوالفضل (ع)، آش عباس علی، سفره حضرت رقیه (ع)، سمنو، عقیقه، نخود مشکل‌گشا و نون و ماست گنبد خشتی اسامی آش‌ها و غذاهای نذری استان خراسان است که در بخش پنجم کتاب معرفی می‌شوند.

بخش بعدی باورها و احکام توده را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و بخش هفتم بازی‌های محلی خراسان را بررسی می‌کند. بر اساس آنچه در این بخش از کتاب آمده در خراسان دست کم 70 نوع بازی محلی وجود دارد که تعداد معدودی از آنها با اندک تفاوت در شهرهای دیگر ایران نیز معمول و متداول است، ولی باقی اختصاص به خراسان دارد. اَتک مَتَک توتَک چَه، بازی اَستِقو مَهتو، تَپ تَپی خمیر، جُمبور جمبور اَویزه، دُرنَه بازی، شیر کجا، خنه‌ش کجا، علی لُمبک، عمو زنجیرباف، کِبِدبِدی، بِدی، بِدی، کوِتِش خراب، گَو، گوزَل، پِندِل، لَپربازی و نون بیار کباب ببر اسامی برخی از بازی‌های خراسان است که در این بخش معرفی می‌شود.

در بخش هشتم مجموعه‌ای است از عقاید و احکام مربوط به هواشناسی عامیانه که شاید همه آنها تنها اختصاص به خراسان نداشته باشد و بعضی از آنها در مناطق دیگر ایران هم رایج باشد. در ابتدای این بخش در تعریف هواشناسی عامیانه می‌خوانیم: «هواشناسی عامیانه یکی از شاخه‌های مهم دانش عوام است و نباید آن را سرسری گرفت زیرا نه تنها اساس آن برپایه مشاهده و تجربه استوار گردیده است بلکه در برخی موارد زیربنای دقیق هم دارد. علم هواشناسی در دنیای کنونی اهمیت فراوان یافته و از هر جهت نظر دانشمندان و کارشناسان کشاورزی را به خود جلب کرده است.»

بخش نهم افسانه‌های کهن استان خراسان را روایت می‌کند؛ خاله سوسکه، آق تُنکُلی، پیر برزنگی و کوزه شیره، مورچه مومن، پسر باکله، پادشاه و سه دخترش، ماچوچَه و کلاغ، کلاغ خل، کیک و مور، پادشاهی که سه پسر داشت، پسر باگذشت و خیرخواه و افسلنه تقدیر برخی از مهمترین این افسانه‌هاست.

بخش دهم به اشعار و ترانه‌های عامیانه خراسان اختصاص دارد. نویسنده در ابتدای این بخش می‌گوید: «اشعار عامیانه خراسان را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد یکی اشعار عامیانه اصیل و کهن که قالب و صورتی خاص دارند و از دوران بسیار قدیم به جای مانده و سینه به سینه نقل شده و امروز به ما رسیده‌اند. دیگر اشعاری که در یکی دو قرن اخیر به لهجه محلی سروده شده و به شعر رسمی و ادبی نزدیک‌ترند.

دو بخش پایانی کتاب نیز چیستان‌ها و امثال مردم خراسان را دربرمی‌گیرد.

کتاب «عقاید و رسوم مردم خراسان» تالیف ابراهیم شکورزاده بلوری در 486 صفحه با شمارگان یک‌هزار و صد نسخه و بهای 30 هزار تومان از سوی انتشارات مازیار در دسترس علاقه‌مندان به فرهنگ عامه قرار گرفت.