به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) نشست «نقد کتاب و جایگاه آن در ارتقاء صنعت نشر» شامگاه جمعه 25 اردیبهشت‌ماه با حضور دکتر محمدحسین ساکت، حسین پاینده، مدرس دانشگاه علامه طباطبایی، صالح طباطبایی، مترجم و پژوهشگر و داوود موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر در تالار گفت‌و‌گوی بیست و هشتمین نمایشگاه بین‌ا‌لمللی کتاب تهران برگزار شد.
تأثیر بازاریابی در میزان استقبال از اثر
پاینده، مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست با اشاره به تأثیر نقد در میزان کتابخوانی گفت: مخاطبان کتاب در ایران، بیشتر براساس آزمون و خطا به خرید کتاب اقدام می‌کنند و این در حالی است که در کشورهای پیشرفته همزمان با انتشار کتاب، انبوهی از مقالات نقد در نشریات به چاپ می‌رسد.
وی در ادامه افزود: مقالات نقد، شامل پیشینه نویسنده اعم از کتابشناسی است. انتشار این‌گونه مطالب، علاوه بر ارائه اطلاعاتی درباره نویسنده، موجب میشود تا مخاطب با توجه به این اطلاعات و براساس نیاز به خرید اقدام کند. بازاریابی ناشر از طریق معرفی اثر در رسانه‌‌ها، میزان استقبال را افزایش می‌دهد.
پاینده با اشاره به جایگاه نقد در فرهنگ مطبوعات گفت: نقد هنوز در فرهنگ ما شکل نگرفته است. بیشتر مقالاتی که در نشریات منتشر میشوند، دارای دو وجه مثبت یا منفی است و به عبارتی دیگر منتقد یا از اثر بسیار تعریف و تمجید کرده یا مقاله‌‌ای به شدت توهین‌آمیز نوشته است. منتقد باید به موضوع کتاب احاطه داشته باشد. به‌نظر می‌رسد که روزنامه‌نگاران درباره هر کتابی به انتشار مقاله نقد می‌پردازند. منتقدی که یا کتاب را کامل مطالعه نکرده یا در تألیف نقد به کتابهای مشابه مراجعه نکرده، نقدش متنی منصفانه نخواهد بود.
در تربیت منتقد کتاب کوتاهی کردهایم
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به لزوم توجه نظام آموزش عالی به مقوله نقد اظهار کرد: اگر نقد در دانشگاه‌ها فراتر از تاریخ نقد تدریس شود و منتقدانی متخصص به انتشار مقالات نقد اقدام کنند، از یک‌سو موجب ایجاد اشتغال متخصصان خواهد شد و از سوی دیگر شاهد توسعه کتابخوانی خواهیم بود.
وی با اشاره به فرایند نقد کتاب افزود: نقد کتاب باید از نقد طرح جلد آغاز شود. نقد طرح جلد یعنی آیا نویسنده و ناشر طرح جلد مناسبی برای معرفی مناسب کتاب پیش‌بینی کردهاند؟ در تربیت منتقد کتاب کوتاهی کردهایم، همچنین از موضوع تأثیر نقد کتاب بر بازار نشر غفلت کردهایم.
پاینده درباره انعکاس زندگی شخصی نویسنده در نقد گفت: آمازون به‌عنوان بزرگ‌ترین پایگاه فروش کتاب جهان، اجازه انتشار مطالبی درباره زندگی شخصی نویسندگان را ندارد.
ارتباط بین نقد و صنعت نشر چیست؟
صالح طباطبایی، مترجم و پژوهشگر نیز در ادامه این نشست عنوان کرد: ابتدا باید پاسخ دهیم که با توجه به جایگاه نقد در کشور، ارتباط بین نقد و صنعت نشر چیست؟
وی با اشاره به تاریخچه نقد در غرب افزود: در جامعه غرب بین نشر تجاری و نقد، ارتباط وجود دارد؛ کتاب را محک می‌زنند و این بررسی در میزان فروش کتاب تأثیر مثبت دارد. سالانه نزدیک به یک میلیون نقد در نشریات غرب منتشر میشود؛ مقالاتی که در پایگاه‌‌های اینترنتی بارگذاری میشود و قابل دسترسی است. نقد‌های منتشر شده امتیازی برای کتاب محسوب میشوند، بنابراین بین صنعت نشر و نقد ارتباط وجود دارد. نشریات حوزه نقد در کشور ما بسیار محدود است.
نبود منتقد متخصص
طباطبایی در ادامه درباره اهمیت نقد پیش از چاپ گفت: جریان نقد پیش از چاپ در کشور ما وجود ندارد، در حالی‌که این جریان در دیگر کشور‌ها بسیار پول‌ساز است. گردش مالی این نقد در یکی از موسسات کشور پیشرفته غربی به هفت میلیون دلار می‌رسد، در صورتی‌که نقد بار مثبت داشته باشد منتشر میشود، اما اگر بار منفی آن بیشتر باشد، نویسنده می‌تواند مانع انتشار آن شود.
این پژوهشگر ادامه داد: منتقدان در جریان نقد متن تولیدی نویسنده، بازار هدف را شناسایی می‌کنند. بنیانگذار مؤسسه نقد، پیش از چاپ در سال 1933 یعنی پیش از جنگ جهانی اول، به تأسیس این مؤسسه اقدام کرد. دلیل شکل نگرفتن جریان نقد پیش از چاپ در ایران، شاید به دلیل نبود منتقد متخصص باشد.
نقد در مملکت ما به معنای بد‌گویی است
موسایی، مدیر انتشارات فرهنگ معاصر، به‌عنوان دیگر سخنران این نشست اظهار کرد: در مقایسه وضعیت نشر ایران با دیگر کشور‌ها نباید انتزاعی نگاه کنیم. چند ناشر در کشور فعالیت می‌کنند که متن تولیدی نویسنده را به منتقد می‌سپارند. آیا هر 60 هزار کتاب تولیدی قابلیت نقد دارند؟ به‌نظر من بسیاری از این کتاب‌ها حتی ظرفیت نگاه کردن هم ندارند. نقد در مملکت ما به معنای بد‌گویی است.
وی افزود: اگر در آمریکا جریان نقد پیش از چاپ وجود دارد، آیا شمارگان کتاب مانند کشور ماست؟ کتاب هنوز از منظر ناشران یک کالای مقدس است و تا این نگاه وجود دارد، نمی‌توان کتاب را کالای تجاری قلمداد کرد.
نشر در کشور ما صنعتی جوان است
مدیر انتشارات فرهنگ معاصر ادامه داد: 70 درصد فرهنگ‌هایی که منتشر میشوند، مورد نقد و بررسی قرار نمی‌‌گیرند. پنج هزار غلط از این منابع می‌توان استخراج کرد. ابتدای‌ترین مسائل را نمی‌توانیم اداره کنیم، در این شرایط نقد چه جایگاهی دارد. نشر در کشور ما صنعتی جوان است. کتاب در کشورهای پیشرفته با جذابیت‌‌های ویژه‌ای منتشر میشود که به‌عنوان هدیه و طراحی دکور استفاده میشود.
موسایی گفت: در حالی‌که در غرب در صنعت نشر، ناشر نقش محوری را ایفا می‌کند، در ایران با مؤلف‌محوری مواجه هستیم.
جمعه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۴ - ۲۱:۱۲
نظر شما