نویسنده رمان 10 جلدی «کلیدر» در پاسخ به این پرسش که آیا دوست داشتید رمان «زوال کلنل» به شکل الکترونیک در فضای مجازی منتشر می‌شد گفت: خیر، اصلاً چنین تمایلی ندارم.
خالق رمان «جای خالی سلوچ» یادآور شد: مشکلات بسیاری به دلیل عدم اجرای قانون کپی‌رایت در ایران برای نویسندگان و اهالی قلم پیش آمده است، در این وضعیت انتشار کتاب به صورت دیجیتال هم مشکلی بر مشکلات قبلی اضافه می‌کند.
وی توضیح داد: موضوع سر و سامان یافتن کتاب‌های دیجیتال تا درست شدن وضع کپی رایت در کشورمان به سرانجام نخواهد رسید. در حال حاضر مطالب زیادی در فضای مجازی وجود دارد که نویسندگان آنها مشخص نیستند و هر کس به نام خود مطالبی منتشر می‌کند.
در میان اهل قلم محققان و مدرسان دانشگاه به مفید بودن کتاب‌های دیجیتال بیشتر اعتقاد دارند اما محمد جعفر یاحقی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این‌باره گفت: در قیاس با کشورهای اروپایی وضعیت کتاب‌های دیجیتال ما آشفته است و بی قانونی و بی‌نظمی و تضییع حقوق ناشران و مؤلفان از جمله آفات این موضوع است. برخی از این کتاب‌ها که توسط نویسندگان ناشناس نوشته می‌شود هم به تحقیق و پژوهش آسیب می‌رساند هم به مسایل فرهنگی و اقتصادی و انسانی.
محمدجعفر یاحقی عنوان کرد: دانشجویان و دانش‌آموزان بیشتر که دنبال مطالعه کتاب‌های دیجیتال هستند، اما به گمانم باز هم کتاب کاغذی چیز دیگری است و رنگ و بوی دیگری دارد. هنوز معتقدم کتابی که از آن بوی کاغذ به مشام برسد بهتر است.
این پژوهشگر و استاد دانشگاه گفت: معمولاً نویسندگان معاصر اجازه نمی‌دهند آثارشان روی اینترنت قرار بگیرد و ناشران و نویسندگان حقوقشان را مطالبه می‌کنند چون اگر در اینترنت منتشر شود دیگر کسی پولی بابت آن نمی‌پردازد و در ایران که عضو کپی رایت نیست این گونه مسایل مشکلاتی ایجاد می‌کند. اما درباره کتاب‌های حافظ و سعدی و دیگر کتاب‌هایی از این دست، باید گفت که آنها متعلق به هر ناشری است و هر که بخواهد می‌تواند آنها را منتشر کند. در واقع متون کلاسیک مدعی و حق تألیف ندارد و هر کس بخواهد می‌تواند آنها را منتشر کند.
وی در پاسخ به این پرسش که «آیا شما جزو آن دسته از اهل قلم هستید که معتقد است فضای مجازی و کتاب‌های دیجیتال برای پژوهشگران مفید است؟» گفت: من چندان از کتاب‌های دیجیتال و اطلاعات اینترنتی برای پژوهش‌های دانشگاهی راضی نیستم. به طبع کتاب‌های دیجیتال و پژوهش‌های اینترنتی اشکالاتی دارد و چنین نیست که ما بپذیریم فقط بتوانیم به فضای مجازی و کتاب‌های دیجیتال اکتفا کنیم. اغلب آدم‌های کم اطلاع و کم سواد سراغ چنین پژوهش‌هایی می‌روند و متون کلاسیکی که کار می‌شود غیر مصرح و غیر منقح است و چه بسا برخی از آنها فضای تحقیقات را فاسد کنند.
این استاد دانشگاه فردوسی مشهد گفت: مؤلفان کتاب‌های دیجیتال در اینترنت اغلب هر نکته اشتباهی را که بخواهند وارد اینترنت می‌کنند و این کار برای پژوهش خطرناک است و این کتاب‌ها به نوعی فضای پژوهش را آلوده می‌کند.
وی توضیح داد: در قیاس با کشورهای اروپایی وضعیت کتاب‌های دیجیتال ما آشفته است و بی قانونی و بی‌نظمی و تضییع حقوق ناشران و مؤلفان از جمله آفات این موضوع است. برخی از این کتاب‌ها که توسط نویسندگان ناشناس نوشته می‌شود هم به تحقیق و پژوهش آسیب می‌رساند هم به مسایل فرهنگی و اقتصادی و انسانی. اما در اروپا کتاب‌های دیجیتال مشخص است و در این موضوع همه چیز روال خاص و درست خودش را دارد. اگر کتابی روی اینترنت است حق و حقوقش پرداخت شده و قانونی است و با توافق نویسنده و ناشر آن کتاب را می‌فروشند اما در ایران آشفتگی‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد که به زیان علم و تحقیق تمام خواهد شد.
با همه فراز و فروهای این سلسله گفت‌وگوها به اینجا رسیدیم که کتاب‌های دیجیتال چندان نفوذی در زندگی مردم ندارند و اغلب، نخبگان به کتاب‌های دیجیتال روی می‌آورند. محسن سلیمانی که معتقد بود ناشران از انتشار کتاب‌های دیجیتال می ترسند، صحبت‌های خود را این‌گونه تشریح کرد: ناشران ما از انتشار کتاب‌های دیجیتال می‌ترسند و فکر می‌کنند با این شیوه حق و حقوقشان ضایع می‌شود و ضرر می‌کنند در صورتی که اگر این صنعت نیز رونق پیدا کند چه بسا از کتاب‌های کاغذی برای آنها سودآورتر باشد.
وی افزود: نمی‌دانم چرا برخی لغتنامه‌ها و دیکشنری‌ها به شکل دیجیتال منتشر نمی‌شوند؛ به طور مثال انتشارات فرهنگ معاصر «فرهنگ هزاره» و «فرهنگ پویا» نوشته علی محمد حق‌شناس و محمدرضا باطنی را می‌تواند به شکل CD و DVD منتشر کند، اما تاکنون این کار را انجام نداده است.
مترجم کتاب «درس‌هایی درباره داستان‌نویسی» گفت: فرهنگ‌ها در کشورهای مختلف دنیا در رایانه‌های شخصی وجود دارد و مترجمان و پژوهشگران و زبان‌شناسان و علاقه‌مندان به زبان‌های دیگر نیازی ندارند که فرهنگ کاغذی را همه جا با خود حمل کنند، اما در ایران ما هنوز باید از فرهنگ کاغذی استفاده کنیم. این همان ترسی است که به آن اشاره کردم. ناشران ما معمولاً فکر می‌کنند که اگر چنین کاری را انجام دهند ضرر خواهند کرد.
وی ادامه داد: مطالعه کتاب‌های دیجیتال قبل از هر جای دیگر باید در مترو و اتوبوس و مکان‌هایی جا بیفتد، چرا که نمی‌توان در این مکان‌ها کتاب کاغذی را با خود حمل کرد. می‌توان کتاب‌های دیجیتال را در تبلت‌ها و گوشی‌های تلفن همراه ریخت و آنها را مطالعه کرد اما این موضوع هنوز در ایران جا نیفتاده است.
سلیمانی یادآور شد: وسایلی که می‌توان با آنها کتاب‌های دیجیتال را خرید چندان گران نیستند. امروز اغلب مردم گوشی‌های جدید دارند اما صرفاً با آنها بازی می‌کنند و کتابی در این گوشی‌ها نمی‌ریزند. در کشورهای خارج و توسعه یافته مردم حتی با گوشی همراه خود می‌توانند به راحتی کتاب بخرند. در ایران متأسفانه هنوز با حقوق مادی و معنوی چنین کتاب‌هایی هم آشنا نیستیم و به همین دلیل ناشران پایشان را در این عرصه نمی‌گذارند و به این موضوع ورود نمی‌کنند. البته این معضلی است که خواه و ناخواه دامن روزنامه‌ها و مجلات ما را هم خواهد گرفت.
این مترجم توضیح داد: خوب به خاطر دارم که یکی از نویسندگان امریکایی از نشریه‌ای دیجیتالی شکایت کرده بود و گفته بود من مقاله‌ام را صرفاً برای چاپ در نشریه کاغذی‌تان تهیه کردم حال این‌که آن را در فضای مجازی نیز قرار داده‌اید. آن نویسنده بابت شکایت خود هزینه هنگفتی را دریافت کرد. این امر نشانگر آن است که نویسنده و ناشر در چنین کشورهایی با حقوق مادی و معنوی خود کاملاً آشنا هستند.
وی یادآور شد: انتشار نیافتن کتاب‌های دیجیتال خواه و ناخواه روی گسترش زبان فارسی نیز سایه خواهد انداخت و جلو گسترش این زبان را در اینترنت می‌گیرد و آن را محدود می‌کند. اغلب کتاب‌هایی هم که امروز روی اینترنت قرار دارد به شکل غیرقانونی انتشار یافته‌اند که این موضوع نیز بحث دیگری می‌طلبد.
در جدول زیر می‌توانید جزئیات گفته‌های پدید‌آورندگان را درباره کتاب‌های دیجیتال دنبال کنید.
| نام پدیدآور | جملات کلیدی | لینک مطلب | |
| 1 | مفتون امینی | کتابخوانی دیجیتالی ظرفیت محدودی دارد /برخی شاعران اینترنتی شاعرانی موهوم‌اند! | اینجا |
| 2 | کاوه بهمن | حقوق فکری در اینترنت اهمیتی ندارد/کتابخوان‌ها سراغ کتاب دیجیتال نمی‌روند | اینجا |
| 3 | محمود دولت‌آبادی | دوست ندارم رمانم در فضای مجازی منتشر شود | اینجا |
| 4 | محمد جعفر یاحقی | وضعیت کتاب‌های دیجیتال آشفته است / برخی کتاب‌های دیجیتال به پژوهش آسیب می‌رساند | اینجا |
| 5 | محمود حسینی‌زاد | شرکت‌های دیجیتال هیچ آماری نمی‌دهند | اینجا |
| 6 | فیروز زنوزی جلالی | بهبود وضعیت کتاب‌های دیجیتال در گروی ساماندهی وضعیت نشر است | اینجا |
| 7 | علیرضا طبایی | نشر دیجیتال دچار معضل است/لزوم تدوین قانونی شفاف در صنعت نشر کشور | اینجا |
| 8 | اکبر بهداروند | علم شناسی کار فضای مجازی نیست/وقتی کتاب دیجیتال نبود از شهری به شهر دیگر می‌رفتم | اینجا |
| 9 | علیرضا بهرامی | زیرساخت لازم برای توسعه کتاب دیجیتال نداریم/ساختار معیوب ای‌بوک | اینجا |
| 10 | امین فقیری | کتاب کاغذی شکوه دیگری دارد/ اغلب مردم به جای کتابخوانی دنبال کارهای راحت‌الحلقوم هستند! | اینجا |
| 11 | جواد مجابی | کتاب دیجیتال فرمانروای آینده است و نمی‌توان جلو آن ایستاد | اینجا |
| 12 | سپیده خلیلی | کتاب‌های دیجیتال امکانات آموزشی بیشتری نسبت به کتاب‌های کاغذی دارند | اینجا |
| 13 | محمد سلمانی | ایرانیان تاکنون به کتاب دیجیتال عادت نکرده‌اند | اینجا |
| 14 | مهشید میرمعزی | کتاب دیجیتال تبلیغ فرهنگی می‌خواهد/ اروپایی‌ها هم ابتدا مخالف کتاب دیجیتال بودند | اینجا |
| 15 | حسن ذوالفقاری | رعایت نشدن مسایل حقوقی نشر به معیشت نویسندگان لطمه می‌زند/ انتشار دو هزار کتاب در یک CD نشانگر عمق فاجعه است | اینجا |
| 16 | اکبر اکسیر | نمی‌خواهیم برای کتاب دیجیتال پول پرداخت کنیم/یادداشتی از اکبر اکسیر | اینجا |
| 17 | محسن سلیمانی | ناشران از انتشار کتاب دیجیتال می‌ترسند/ به جای بازی با تلفن همراه، کتاب بخوانیم | اینجا |
| 18 | ر.اعتمادی | نشر دیجیتالی غیرقانونی باعث کسادی بازار کتاب است/ آثارم بدون اطلاع من و ناشر دانلود می‌شوند | اینجا |
نظر شما