به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست نقد و بررسی کتاب «تثلیث در قرآن و عهدین» عصر امروز ( 15 تیر ماه 1394) با حضور حجت‌الاسلام محمد کاشانی، مؤلف اثر و دکتر عباس اشرفی در سرای اهل قلم مؤسسه خانه کتاب برگزار شد.

مفاهیم کتاب منسجم است
دکتر عباس اشرفی، به‌عنوان منتقد حاضر در نشست در ابتدا به نقاط قوت کتاب اشاره کرد و گفت: نویسنده، متنی روان، متقن، و با عناوین خوب نوشته و از منابعی ارزشمند برای تألیف کتاب بهره برده است. این کتاب برخلاف سایر کتاب‌های تطبیقی که دارای مباحث گسسته هستند، می‌کوشد تا مباحث کتاب، توالی خود را حفظ کنند.

وی با اشاره به عنوان کتاب اظهار کرد: به نظر می‌رسد نویسنده در انتخاب عنوان کتاب دچار سوگیری شده است. سؤالی که برای مخاطب مطرح می‌شود این است که تا چه میزان حجم کتاب به بررسی تثلیث در قرآن اختصاص دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید بگویم که هشتاد درصد مطالب کتاب درباره «تثلیث» در مسیحیت است و کمتر از بیست درصد مطالب به بحث «تثلیث» در قرآن ارتباط می‌یابد.

اشرفی با بیان این‌ که مطالعه متن، حس سوگیری از سوی مؤلف را بیشتر می‌کند، گفت: وی در صفحه 21 کتاب می‌نویسد: «ما مسلمانان» که این عبارت نشان از سوگیری مؤلف دارد. مبحث عمده در این کتاب به بررسی «عقل و تثلیث» اختصاص یافته که بحث بسیار زیبایی است. «تثلیث» به همان اندازه که آموزه دینی است و در حوزه الهیات عقلی مورد بحث نویسنده قرار گرفته است، می‌تواند از این حوزه خارج شود و از دیدگاه الهیات شهودی نیز مورد بررسی قرار بگیرد که جای الهیات شهودی در این کتاب خالی است.

«تثلیث»، «پسر خدا» و میترائیسم
این منتقد در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب «تثلیث در قرآن و عهدین» اظهار کرد: به نظر می‌رسد سهوی قلمی از سوی نویسنده در کتاب رخ داده است. وی در بررسی پیشینه «تثلیث» به ادیان ابتدایی و باستانی پرداخته است. وقتی وارد ادیان روم، هند و ادیان باستان می‌شویم، در آنها تقسیم‌بندی رایجی می‌بینیم. «تثلیث» ریشه در میترائیسم و مهرپرستی دارد. واژه «پسر خدا» نخستین‌بار از آیین میترایی به روم  وارد شده است که جای خالی این بحث نیز در نوشتار مؤلف دیده می‌شود.

اشرفی در بخش دیگری از سخنان خود به تاریخچه «تثلیث» در کتاب اشاره کرد و گفت: نویسنده در بیان تاریخچه «تثلیث» به لحاظ زمانی خوب پیش رفته و عمده کتاب‌هایی را که در این‌باره نوشته شده، مطالعه کرده است. اما به نظر می‌رسد اگر در بیان تاریخچه، به‌صورت مکتبی عمل می‌کرد و اشخاص را ذیل مکتب می‌آورد، بهتر و مناسب‌تر بود.

از مناظره تا تألیف
حجت‌الاسلام محمد کاشانی ــ مؤلف کتاب «تثلیث در قرآن و عهدین» ــ در ادامه نشست نقد و بررسی کتاب خود به نگارش این کتاب در طی دو سال و زندگی و مراوده با اغلب مسیحیان اشاره کرد و گفت: شاید به جرات باید بگویم که این کتاب یکی از جامع‌ترین کتاب‌هایی است که در حوزه زبان فارسی در بحث «تثلیث» نوشته شده است. برای تدوین این کتاب سراغ خود مسیحیان رفتم و آنها را در فضاهای گفت‌وگو به چالش کشیدم و چندین مناظره با کشیشان نیز داشتم. در ادامه، نقدها را مورد تحلیل قرار دادم و در برخی موارد نیز کشیشان، نقدها را نقد کردند.

وی ادامه داد: در روند انجام پژوهش برای نوشتن این کتاب به این نتیجه رسیدم که باید «تثلیث» را از زبان خود مسیحیان مورد نقد قرار بدهم. در گام بعدی به سراغ فرقه‌ها و اشخاص اثرگذار در این زمینه رفتم که در بحث «تثلیث» دارای دیدگاه‌های متفاوت بودند.

کاشانی با اشاره به این‌ که «تثلیث» یک آموزه در کتاب مقدس نیست، اظهار کرد: صرف‌نظر از این که «تثلیث» قابل پذیرش است یا نه، این سؤال پیش می‌آید که: آیا تورات و انجیل به‌واقع «تثلیث» را آموزش داده‌اند یا خیر؟ الهی‌دانان و پاپ پیشین، اذعان می‌کنند که در فرایند تکامل تاریخ، مبحثی با عنوان «تثلیث» به کتاب‌ مقدس اضافه شده است.

وی در ادامه، با تأکید دوباره بر این‌ که کتاب حاضر، از نخستین نوشتارها در این زمینه در زبان فارسی است، گفت: این کتاب یک نوآوری در فضای ادیانی کشور است و تمامی واژگان عبری و یونانی در آن به‌ طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است.

کاشانی اظهار کرد: بحث دیگری که در این کتاب به آن توجه شده، این است که پیش از مسیحیت، کدام خدایان به «تثلیث» گرایش داشتند که البته این موضوع در مباحث بسیاری از عالمان مانند مرحوم میرزا محمدصادق فخرالاسلام و علامه طباطبایی مورد بررسی قرار گرفته است. اما امروزه به دلیل رشد فضاهای مجازی و تکنولوژیکی بهتر می‌توان به دستاوردی در این‌‌ باره رسید.

وی در بیان موضوع‌های دیگر کتاب خود، به بحث «تثلیث» از نگاه «عقل و منطق» اشاره کرد و پرسید: آیا «تثلیث» یک گزاره منطقی است؟ آیا منطق، «تثلیث» را رد می‌کند؟ در پاسخ به این پرسش‌ها بیش از بیست استدلال را جمع‌آوری کرده‌ام.

جهان عرب و مسیحیت
مؤلف کتاب «تثلیث در قرآن و عهدین» با اشاره به این‌ که حجم نوشته‌ها درباره این موضوع در ایران، به بیش از چند ده صفحه نمی‌رسد، گفت: در بحث تطبیقی مسیحیت دچار مشکل هستیم و در کل، زبان فارسی در امر مسیحیت، بی‌سواد است. نویسندگان جهان عرب با تمام تعصب خود در برخورد با مسیحیان، بیش از هزار و 300 عنوان کتاب درباره آنها نوشته‌اند که البته تمامی آنها علمی نیست.

کاشانی ادامه داد: «هنری مارتین» در حدود 200 سال پیش در سفری به ایران به شهر شیراز می‌رود و در آنجا کتاب «عهد جدید» را ترجمه می‌کند و کتابی نیز درباره ترویج مسیحیت می‌نویسد. علمای معاصر با مارتین در ایران، 70 کتاب در نقد آثار مارتین می‌نویسند، که جا دارد این امر در زمان کنونی، به بهترین وجه انجام شود.

وی با بیان این‌ که برای نگارش این کتاب مدتی در واتیکان، هندوستان و صومعه زندگی کرده است، افزود: در این کتاب بیشتر به آرای متفکران و نوشته‌های انگلیسی‌زبانان پرداخته‌ام زیرا اعتقاد دارم نویسندگان جهان عرب با تعصب و نقد غیرمنصفانه با مساله مسیحیت و «تثلیث» مواجه شده‌اند.

«تثلیث در قرآن وعهدین» از سوی انتشارات دلیل ما، در 344 صفحه، با شمارگان 1000 نسخه، به بهای 11 هزار و 500 تومان منتشر شده است. علاقه‌مندان می‌توانند بخش‌هایی از این کتاب را در اینجــــــا ببینند.