مهم‌ترين ويژگی بارز انقلاب مشروطه، آن بود که زن و مرد ايرانی پس از سال‌ها استبداد و اختناق همراه يکديگر وارد صحنه تصميمات سياسی شدند. اگرچه زنان، تصميم‌گيرنده نبودند، اما در تصميمات سياسی گردانندگان اصلی، سهم چشمگيری داشتند.

بنابراین مشروطه، تنها محصول کار مردان نیست، بلکه زنان به صور مختلف در آن شرکت جستند. از همان روزهای آغازین مشروطه، بازتاب دو گرایش فکری دیگر، در فعالیت سیاسی اجتماعی زنان به چشم می‌خورد: نخست آن‌که عده‌ای از زنان به تأثیرپذیری از اروپایی‌ها یا اروپازده‌ها، با افکار فمینیستی به میدان آمدند. برخی دیگر تحت تأثیر جنبش سوسیالیسم روسیه قرار داشتند، اما تعداد هواداران و میزان فعالیت این دو جریان فکری محدود باقی ماند، و توده زنان مسلمان، همچنان پیشقراول حرکت‌های سیاسی ضد استبدادی و استعماری این دوره بودند.
 
اما بی‌ترديد، همين حضور زنان در صحنه‌های انقلاب، سبب شد که نخستين رويکردهاي آنها به فعاليت‌های اجتماعی هدفدار و سازماندهی شده، شکل بگيرد. هر چند که اين فعاليت‌ها با گذشت زمان و تداخل عوامل مختلف سياسی، اجتماعی از اساس انديشه‌های خود دور شدند، اما در آغاز شکل‌گيری، انقلاب مشروطه و تداوم آن، نيروهای نهفته و مؤثری بروز کردند.

در طول دوران استبداد، اگرچه ظلم مضاعف بر پيکر تمام اجتماع وارد می‌شد، اما زنان در محيط بسيار محدودتری می‌زيستند. اما جنبش مشروطه، مفاهيم عدالت‌خواهی را در حيطه يک جنسيت خاص مطرح نکرد. حضور زنان نيز در صحنه‌های انقلاب به دليل شرايط ظلم و استبداد در سطح تمام جامعه بود. در اطلاعيه‌ای به تاريخ ربيع‌الثانی سال 1327ﻫ.ق خطاب به محمدعلی شاه، زن و مرد ايرانی به عنوان ملت مشروطه‌خواه معرفی شده بودند. اما با وجود کوشش‌ها و مبارزات فراوان زنان، آنها در نظامنامه انتخابات که در سال 1324ﻫ.ق تدوين شد، از حق انتخاب محروم شدند.

با این همه پس از محرومیت زنان از حق انتخاب، زمانی که مجلس شورای ملی از سوی محمد علی شاه به توپ بسته شد و مشروطه‌خواهان قتل عام شدند، تنها زنان جرأت یافتند که نعش مجاهدان را از زمین بردارند و به خاک بسپارند، و زمانی که بازماندگان مشروطه‌خواه از ترس جان به اختفا رفتند، زنانی چون عمه جهانگیرخان صوراسرافیل که خانه‌اش محفل آزادی‌خواهان و سینه‌اش مخزن اسرار انقلابیون بود، بار دیگر به میدان آمد و با تشکیل مجامع سری و به کارگیری اسلحه‌هایی که پیش از این مخفی کرده بود، به جنگ با استبداد صغیر رفتند. به هر روی، زنان همدوش مردان در استقرار مشروطه و تحکیم مجلس کوشیدند.

نشست «نقش زنان و حقوق آنان در انقلاب مشروطه ایران» چهارشنبه 14 مرداد از ساعت 17 تا 19 در سرای اهل قلم به نشانی خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچه خواجه نصیر، پلاک۲، طبقه همکف برگزار خواهد شد.