به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست تخصصی «زنان، کتاب، توسعه پایدار» دوشنبه (16 شهریورماه) با حضور علی ربیعی، وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی، سید رضا صالحی امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، شهیندخت مولاوردی، معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده، حسین انتظامی معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمع کثیری از مدیران و ناشران زن در مجتمع فرهنگی تلاش برگزار شد.
 
ربیعی در این نشست با بیان اینکه اکنون 7 هزار ساعت از عمر دولت یازدهم باقی مانده و طی این مدت می‌توان کارهای موثری انجام داد گفت: نگاه ما در این وزارتخانه گسترش تشکل‌ها بوده و در این زمینه از هیچ مساعدتی دریغ نکرده‌ایم. هم‌اکنون نیز اعلام می‌کنیم که زمینه‌های اقدامات حمایتی آماده است.
 
رشد 50 درصدی تشکل‌های صنفی طی دو سال اخیر
وی از رشد 50 درصدی تشکل‌های صنفی طی دو سال اخیر خبر داد و یادآور شد: وزارت رفاه، کار و تعاون اجتماعی در حوزه فنی و آموزشی نیز آمادگی دارد تا از تشکل‌ها حمایت کند، همچنین ما می‌توانیم با همکاری تشکل‌های زنان ناشر از سازمان فنی و حرفه‌ای گواهی‌های قابل اعتبار صادر کنیم.
 
ربیعی اضافه کرد: در حوزه تعاونی‌ها نیز تسهیلاتی در نظر گرفته شده و این وزارتخانه برای حمایت از تعاونی‌های حوزه نشر که توسط زنان اداره می‌شود اعلام آمادگی می‌‌کند.
 
وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه باید زمینه دسترسی به امکانات را برای تشکل‌های صنفی تسهیل کنیم، گفت: در حوزه فعالیت‌های زنان ناشر مطالعاتی شخصی‌ و تجربیات من می‌گوید که اکنون دو گرایش در این باره وجود دارد؛ نگاه نخست به نادیده گرفتن زنان از یک سو برمی‌گردد و در نگاه دوم زن به گونه‌ای تعریف می‌شود که فعالیت‌هایش در سطح جامعه محدود باشد. با وجود این زنان تلاش خوبی داشته‌اند و ما باید بکوشیم در میان دو گرایش افراط و تفریط حضور زنان را دوباره احیا کنیم.
 
این مقام مسئول با تاکید بر اینکه دولت بدون یاری زنان برنامه‌هایش ناقص است، افزود: همان‌طور که در حوزه سلامت کنترل هزینه‌ها بدون همیاری زنان امکان‌پذیر نبود در سایر برنامه‌های دولت نیز نقش زنان انکارناپذیر است. ما اگر می‌خواهیم به سمت جامعه‌ای خوشبخت و توسعه‌یافته حرکت کنیم باید نقش زنان را جدی گرفته و فضای لازم را برای فعالیت‌های آنها ایجاد کنیم.
 
ماجرای صادر نشدن مجوز تاسیس انتشارات برای یک وزیر!
ربیعی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به تجربیات خود در حوزه نگارش کتاب اظهار کرد: من پس از نگارش کتاب پنجم خود درخواست کسب مجوز برای یک انتشارات کردم اما به دلیل نداشتن صلاحیت کافی در سال 1389 به من مجوز انتشاراتی ندادند!
 
وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی با بیان اینکه کتاب به ما امکان انتقال مفاهیم از نسلی به نسل دیگر را می‌دهد یادآور شد: بچه‌هایی که چارلز دیکنز را با کتاب‌های کاهی خوانده‌اند با فرزندانی که سریال‌های برگرفته از آثار دیکنز را دیده‌اند بسیار متفاوت هستند.
 
وی ادامه داد: من کتابخوانی خودم را مرهون خانم عاطفی، گوینده رادیو که قصه می‌خواند می‌دانم. این برنامه باعث شد که مسیر یک ساعته خانه‌مان در جوادیه را تا کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در چهارراه گمرک پای پیاده طی کنم تا بتوانم کتاب بخوانم.
 
ربیعی در بخش دیگری از سخنانش رشد و توسعه کشور را نیازمند ترویج کتابخوانی دانست و گفت: وقتی سازمان تامین اجتماعی تمامی سهام انتشارات علمی و فرهنگی را گرفت من خواستم دوباره کتاب جیبی و ارزان احیا شود. کتاب باید ارزان باشد تا بتواند به سبد خانواده راه پیدا کند، ما ناچار هستیم به مخاطب دانش‌مان را منتقل کنیم. تنها در این میان باید او را برای دریافت اطلاعات به سمت کتاب سوق دهیم.
 
وی اظهار کرد: دانشجویی که از کتاب فیش‌برداری می‌کند و مقاله‌ای می‌نویسد با دانشجویی که با کپی‌برداری از مطالب دیگران مقاله می‌نویسد بسیار متفاوت است. اولی طی یک سال یک مقاله می‌نویسد و دیگری 10 مقاله!
 
لزوم ترویج فیش‌برداری از کتاب
وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به خاطره‌ای از مرحوم صدیق سروستانی، پدر جامعه‌شناسی ایران گفت: وقتی اتاق ایشان را در مرکز تحقیقات استراتژیک دیدم مشاهده فیش‌برداری‌ها و حاشیه‌نویسی‌های او از کتاب «سیاست فرهنگی» بودم که موجب حیرت من شد. این بینش باید میان مردم رواج پیدا کند.
 
ربیعی در ادامه به نقش برجسته زنان پس از انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل پیروزی انقلاب اسلامی مشارکت زنان بوده و اگر بخواهیم بلوغ سیاسی جامعه‌ای را بررسی کنیم باید نقش زنان را در آن اندازه‌گیری کنیم.
 
وی با بیان اینکه اکنون زنان ناشر، مترجم و نویسنده برجسته‌ای داریم، عنوان کرد: از میان 6 هزار و 450 نویسنده، مترجم و ویراستار دو هزار و 27 نفر را زنان تشکیل می‌دهند که رقم قابل توجهی است.
 
وی همچنین با تأکید دوباره از حمایت تشکل‌های صنفی گفت: طبقه متوسط در جامعه و تشکل‌های صنفی در گرایش‌های مختلف باید رشد کنند. ما باید گروه‌های میانجی دولت و فرهنگ از جمله احزاب را تقویت کنیم چرا که راه نجات‌بخشی جامعه در این است. تنها با تقویت ارتباطات عمودی و افقی میان دولت و فرهنگ رشد جامعه امکان‌پذیر است.
 
به گفته ربیعی، ما در ایران با طبقه فرهنگی متوسط روبه‌رو هستیم که اگرچه از نظر اقتصادی وضعیت مطلوبی ندارد اما از نظر فرهنگی سطح بالایی دارند و باید این طبقه در جامعه تقویت شود.
 
وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه حمایت از تشکل‌های صنفی راه مقاوم‌سازی جامعه در برابر تهاجم فرهنگی است، یادآور شد: با تقویت تشکل‌های صنفی امکان تولید مطالب و نظریه‌پردازی را فراهم کرده‌ایم. ما باید جامعه را به گونه‌ای ساماندهی کنیم که نظریه‌پردازی و تولیدات فرهنگی از جمله کتاب در جامعه افزایش یابد.
 
ربیعی تاکید کرد: در این میان باید به ساختار نهادها، مدیریت و فرهنگ برای متحول‌کردن جامعه توجه کرد چرا که توسعه تاسیس کارخانه‌ و تندیس‌های بزرگ نیست بلکه توسعه تغییرات فرهنگی‌ برای زندگی بهتر و آسودگی خاطر برای یک جامعه است.
 
اعلام آمادگی وزیر کار برای حمایت از زنان ناشر
وی یادآور شد: جامعه توسعه‌یافته غمخوار یکدیگر است و در این جامعه مردم به یکدیگر احترام می‌گذارند. بنابراین تغییرات فرهنگی در جامعه و امکان رسیدن به زندگی بهتر جز با تقویت تشکل‌های صنفی و توجه به اقشار مختلف از جمله زنان امکان‌پذیر نیست. وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی در پایان آمادگی خود را برای همکاری با ناشران زن و حمایت از آنان اعلام کرد.
 
صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در بخش دیگر این نشست با اشاره به موضوع همایش گفت: هر سه عنصر زن، کتاب و توسعه پایدار پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که ما را در تحلیل موضوع دچار چالش‌های متعددی می‌کند.
 
کتاب مهمترین مساله فرهنگی امروز ماست
وی با بیان اینکه کتاب مهمترین مساله فرهنگی امروز ماست، افزود: مساله دیگر توسعه است که متاسفانه در سه دهه گذشته نتوانسته‌‌ایم به یک الگوی جامع در کشور برسیم. به هر حال برای دستیابی به یک الگوی توسعه فرهنگی در کشور باید چهار عنصر مولف، ناشر، کتابخوانی و کتابخانه را در نظر بگیریم.
 
صالحی امیری افزود: بستر توسعه الزاما باید از ریل فرهنگ آغاز شود. اکنون در جامعه رویکرد همنوایی لازم وجود ندارد و همگرایی و همسازی دیده نمی‌شود چون در جامعه آسیب‌های اجتماعی متعددی وجود دارد.
 
چهار ویژگی و کارکرد فرهنگ چیست؟
وی با بیان اینکه فرهنگ مانند چسبی انسان‌ها را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد یادآور شد: فرهنگ چهار ویژگی دارد که نخستین آن انسجام بخشی است. جامعه مسنجم به دنبال حل مسائل خودش است. دومین ویژگی فرهنگ هویت‌بخشی است. هویت بقای یک جامعه است و ما اگر از ارزش‌هایی چون سرزمین، پرچم و ... سخن می‌گوییم تنها در گرو مبانی هویتی ما محقق هستند.
 
وی تاکید کرد: کارکرد فرهنگ، هویت‌سازی و هویت‌بخشی است چرا که انسان‌هایی که هویت ندارند به سوی بدی می‌روند و جامعه بدون هویت به ناکجا آباد می‌رسد.
 
این مقام مسئول شخصیت‌سازی را ویژگی سوم فرهنگ دانست و عنوان کرد: در ارزیابی انسان‌ها همواره از بودن شخصیت حرف می‌زنیم به عبارتی شخصیت یک معیار متفاوت عمومی برای هر فرد نسبت به دیگران است. سازگاری اجتماعی نیز چهارمین کارکرد و ویژگی فرهنگ است، در جامعه‌ای که فرهنگ وجود ندارد انسان‌ها با یکدیگر سازگار نیستند و به سوی خشونت و انتقام‌جویی تمایل دارند. چنانچه ما در تهران شاهد افزایش خشونت و درگیری از 100 هزار مراجعه به پزشکی قانونی در سال گذشته به 27 هزار مورد رسیدیم.
 
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر افزایش مصرف فرهنگی گفت: در رسانه‌ها همواره از سلامت، تغذیه، آلودگی هوا و ... سخن گفته می‌شود در حالی که درباره مصرف فرهنگی سخنی بیان نمی‌شود.
 
متاسفانه سرانه مطالعه در کشور ما وضعیت نامناسبی دارد
وی با بیان اینکه مصرف فرهنگی به تعالی و توسعه جامعه منجر می‌شود، گفت: انسان سالم بدون فضیلت و معرفت خاصیتی ندارد و رسیدن به این مولفه‌ها جز با کمک افزایش سرانه مصرف فرهنگی از جمله مطالعه کتاب ممکن نیست.
 
وی افزود: متاسفانه سرانه مطالعه در کشور ما وضعیت نامناسبی دارد و نیازمند اراده، برنامه و سرمایه‌گذاری ملی برای توسعه کتابخوانی هستیم. آمارها حاکی از شرایط نامناسب ما در این حوزه است به گونه‌ای که در سال 1377 سرانه مطالعه 20 دقیقه بوده و اکنون این میزان کاهش پیداکرده است.
 
صالحی امیری یادآور شد: اگر در جامعه ایران آمار طلاق نگران‌کننده است به دلیل مساله فرهنگی است چون خانواده فرهنگی از آسیب‌ها دوری می‌کند بنابراین ما باید به دنبال گسترش مصرف فرهنگی باشیم در حالی که امروز بیشتر به دنبال معلول‌ها هستیم تا علت‌ها!
 
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه کتابخوانی به صنعت نشر گره خورده است، گفت: مقوله کتابخوانی بدون توجه به ناشر، مولف و کتابخانه قابل تفسیر نیست.
 
شرایط کتابخانه‌های موجود در کشور نامناسب است
این مقام مسئول در ادامه سخنانش شرایط کتابخانه‌های موجود در کشور را نامناسب توصیف کرد و یادآور شد: اکنون کتابخانه‌های ما به لحاظ فیزیکی وضعیت بسیار نامناسبی دارند، از سوی دیگر گفته می‌شود که 70 درصد کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ها سالی یکبار هم مطالعه نمی‌شود. در چنین شرایطی نیازمند حرکت و توجه بیشتر هستیم و دولت تدبیر و امید نیز در برنامه‌های فرهنگی خود به این مهم پرداخته است.
 
وی با بیان اینکه دولت تعهداتی به جامعه فرهنگی از جمله ناشران و مولفان دارد، افزود: ناشران باید این تعهدات را از نهادهای مسئول دنبال کند. اولین نکته در این موضوع این است که ما در بحث فرهنگی به مساله واگذاری تسهیلات قانونی و مالی برای توزیع و تولید صادرات فرهنگی از جمله کتاب توجه داشته‌ایم.
 
تعهدات دولت به جامعه فرهنگی و ناشران
به گفته صالحی امیری، حمایت از بنگاه‌های اقتصادی فرهنگی از جمله ناشران، حذف مالیات از تولیدات فرهنگی و نیز مواد اولیه مانند کاغذ، حمایت از توسعه کمی و کیفی صنوف فرهنگی از جمله ناشران و تضمین مشارکت صنوف فرهنگی در سیاستگذاری و قانونگذاری از جمله تعهدات دیگری است که دولت به جامعه فرهنگی دارد. این تعهدات باید ارزیابی شده و میزان تحقق آنها بررسی شود.
 
وی با اشاره به اینکه از میان 12هزار ناشر در کشور تنها یک سوم آن فعال است، افزود: دو سوم ناشران به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی فعالیتی ندارند و متاسفانه از این یک سوم باقیمانده هم 75 درصد در تهران متمرکز هستند. در اینجا مساله عدالت توزیع در فرهنگ مطرح می‌شود چرا که باید در شهرستان‌ها و روستاها نیز این فرایند دیده شود.
 
این مقام مسئول همچنین عنوان کرد: اکنون مطالبه ناشران از دولت بیش از امکانات کنونی است و این مطالبات و دغدغه‌ها باید برطرف شود.
 
وی در بخش دیگری از سخنانش از جایگزینی صنعت فرهنگ در صنعت نفت سخن گفت و افزود: صنعت فرهنگ می‌تواند جایگزین صنعت نفت باشد چرا که ظرفیتی که در میراث فرهنگی، صنایع دستی، نقاشی، مجسمه‌سازی و ... وجود دارد در صنعت نفت دیده نمی‌شود چون نفت پس از صدور از کشور سوخته می‌شود و چیزی از آن باقی نمی‌ماند در حالی که با صدور محصول فرهنگی پیامی هم منتقل می‌شود که مشمول ارزش‌های فرهنگی ماست.
 
صالحی امیری با بیان اینکه زیربنای توسعه مصرف فرهنگی افزایش سرانه مطالعه است، یادآور شد: سرانه مطالعه نیز به ناشر، فرهنگ مطالعه و برنامه‌ریزی وابسته است. اکنون با گسترش فضای مجازی بحث تغییرات نیز مطرح شده به طوری که در اجلاس اخیر ایفلا بحث ایجاد کتابخانه‌های موبایلی در سال 2020 مطرح شد و ما نیز باید آمادگی چنین اتفاقی را داشته باشیم چون این برای ما یک فرصت هست تا تهدید.
 
وی در همین باره یادآور شد: اصل مطالعه و کسب فضیلت برای ما اهمیت دارد که آن هم از طریق مجازی ممکن است! ناشران نیز باید با چنین شرایطی خود را تطبیق دهند البته اگر ما مساله کپی رایت را حل کنیم و امنیت لازم برای حقوق ناشر و مولف تامین شود بهتر می‌توانیم در این مسیر حرکت کنیم.
 
کتاب پادزهر آسیب‌های اجتماعی در ایران است
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه کتاب پادزهر آسیب‌های اجتماعی در ایران است گفت: اگر می‌خواهیم جامعه همدل و منسجمی داشته باشیم باید به کتاب و کتابخوانی توجه کنیم چرا که فردا دیر است و این مهم ممکن نمی‌شود مگر اینکه با عزم ملی، شاخص‌ها را تغییر بدهیم و البته دولت نیز عزم ملی در این راه دارد.
 
این مقام مسئول با اشاره به افزایش هزینه‌ها در حوزه کتاب و نشر گفت: سرمایه‌گذاری در کتاب و نشر هزینه نیست و این نگرش باید تغییر کند. بدون سرمایه‌گذاری جدی در زیرساخت‌های حوزه نشر، کتاب و کتابخوانی امکان توسعه نیست.
 
توسعه بدون حضور زنان ناقص است
صالحی امیری همچنین با اشاره به اینکه رویکرد زنان در جامعه ایران عقلانی است، اضافه کرد: ما هیچ تهدیدی از سوی زنان نداشتیم و زنان همیشه برای ما فرصت بوده، هستند و خواهند بود. رویکرد دولت و ملت هم باید همیشه فرصت‌محور باشد و زنان را به عنوان تهدید نگاه نکند، چون تداوم حیات خانواده مدیون زنان است و امکان به رسمیت شناختن تغییرات و مطالبات بدون در نظر گرفتن زنان وجود ندارد.
 
وی تاکید کرد: توسعه بدون حضور زنان ناقص است و در چنین فضایی ما باید پیام روشنی برای زنان داشته باشیم و آن رویکرد اعتدالی به دور از رویکرد تحجرگونه، اباحه‌گری و فمینیستی است. در حوزه نشر، نیز نیازمند برنامه جامعه علمی هستیم و تنها با چنین رویکردی می‌توانیم آسیب‌های امروز را رصد و شناسایی و برای صنعت نشر بی جان کشور برنامه‌ریزی کنیم.
 
پیشنهاد تاسیس سازمان ملی نشر و کتاب
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه‌های ملی ایران همچنین پیشنهاد تاسیس سازمان ملی نشر و کتاب را ارائه داد و یادآور شد: حمایت‌های حقوقی و مالی باید در این زمینه در نظر گرفته شود و مساله مالیات یکبار باید حل شده و شهرداری‌ها در این زمینه مساعدت‌ لازم را داشته باشد. متاسفانه امروز پزشکان از پرداخت مالیات برای امکان خود معاف هستند اما معافیت‌های مالیاتی ناشران همچنان با مشکلاتی مواجه است.
 
شهین‌دخت ملاوردی نیز در ادامه این نشست طی سخنانی اظهار کرد: اگر کتاب را مترادف علم و آگاهی بدانیم آن وقت می‌توانیم بحث توسعه فرهنگی را مطرح کنیم. متاسفانه تاکنون باگذشتن 5 دوره از برنامه توسعه همچنان از موضوع توسعه فرهنگی غفلت شده است با این وجود دولت یازدهم از بدو آغاز به کار خود با رویکرد اعتدالی این موضوع را مدنظر قرار داده و البته در زمینه اجرایی کردن آن مساله کتاب و کتابخوانی یکی از چالش‌های ماست.
 
وی با بیان اینکه دولت کنونی میراث‌دار وضعیتی با عنوان توسعه نامتوازن است، افزود: البته این فرصت مغتنمی هم برای دولت است تا برنامه‌های خود را برای تحقق توسعه متوازن اجرایی کند. بدین معنی که با یک رویکرد اعتدالی بتوانیم امکان برقراری توازن میان واقعیت و آرمان را داشته باشیم.
 
این مقام مسئول در بخش دیگری از سخنانش به کاهش سرمایه اجتماعی در اواخر سال 92 اشاره کرد و افزود: باید در این حوزه ارتقای اعتماد به نفس در زنان، اعتماد زنان به دولت و اعتماد دولت به زنان را در نظر بگیریم. تحقق این موضوع هم به توسعه فرهنگی برمی‌گردد.
 
سرانه کتابخوانی در کشور قابل پذیرش ندانست
ملاوردی سرانه کتابخوانی را در کشور قابل پذیرش ندانست و عنوان کرد: متاسفانه امروز اگر کسانی بخواهند به سراغ فراگیری علم و دانش بروند با موانع متعددی روبه‌رو می‌شوند. از سوی دیگر شبکه‌های اطلاعاتی و مجازی سرانه کتابخوانی را به حداقل رسانده و علی‌رغم دادن اطلاعات متنوع به کاربر همچنان این شبکه‌ها، نمی‌توانند گزینه بهتری از کتاب برای مخاطبان باشند.
 
این مقام مسئول با تاکید بر حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان گفت: اقتصاد سنتی امروز پاسخگوی نیازهای ما نیست و فارغ از اقتصاد دانش بنیان باید اقتصاد خلاق هم مورد توجه قرار گیرد. علاوه بر این باید، احساس کم عدالتی در میان زنان برطرف شده و زمینه‌های لازم برای حضور آنان در بازار کار فراهم شود.
 
وی تاکید کرد: ما باید به توسعه فرهنگی اهمیت بدهیم و بدانیم که توسعه از ذهن‌ها و افکار شروع می‌شود چرا که در غیراین صورت به توسعه اقتصادی هم دسترسی پیدا نمی‌کنیم.
 
کتاب بنیانگذار تمدن بشری است
ابوالحسن فیروزآبادی، قائم مقام وزیر رفاه، کار و تعاون اجتماعی در ادامه این نشست طی سخنانی کتاب را بنیانگذار تمدن بشری دانست و گفت: هیچ تمدنی بدون کتاب نمی‌تواند شکل بگیرد چون تمدن بدون کتاب از بین می‌رود.
 
وی در ادامه ضمن اشاره به آمار نگران‌کننده از کاهش حضور زنان در بازار کار افزود: حضور زنان در بازار کار نسبت به سال گذشته یک درصد کاهش داشته است و ما 800 هزار فرصت شغلی را برای زنان در دولت‌های قبلی از دست دادیم و این نشان می‌دهد ما در به کارگیری زنان در بازار کار مشکل داریم.
 
این مقام مسئول در بخش پایانی سخنانش از حمایت خود از حضور زنان در حوزه نشر خبر داد و گفت: زنان ما با توجه به شرایط فرهنگی کشور وضعیت خاصی دارند و امیدوارم بتوانیم در این شرایط از زنان حمایت کنیم.

در پایان این مراسم از کتاب «مجموعه سخنرانی و گزارش‌های همایش زنان در مسیر توسعه اجتماعی با تاکید بر برنامه ششم توسعه» به قلم سید حسن موسوی چلک رونمایی شد.