وی ادامه داد: اما در تعریف کتابسازی باید بگویم این پدیده در انتشار تالیف‌ها و ترجمه‌های بسیار ضعیف، انبوه ترجمه‌های مشابه از یک اثر، خرید و فروش پایان‌نامه‌های دانشجویی در مقطع دکترا و ارشد، انتشار کتاب در سطوح دانشگاهی برای شهرت و ارتقاء شغلی، کپی رایت از متون چاپی سابق و کپی‌برداری از مطالب اینترنتی، تغییر ظاهری و تغییر نام آنها و... خود را نشان می‌دهد.
مدیر عامل نشر یادآوران با بیان اینکه دلایل بسیاری برای پدید آمدن و رشد پدیده کتابسازی وجود دارد، افزود: پدیده کتابسازی یک شبه به‌وجود نیامده است. اگر سالیان بسیاری طول کشیده تا وضعیت فرهنگی کشور تخریب و به این وضعیت نابسامان مبتلا شود به همان میزان نیز طول کشیده تا پدیده‌ای مثل کتابسازی رشد، شیوع و گسترش یافته و امروز به یک اپیدمی مبدل شده که صنعت نشر کشور را تهدید می‌کند.
پیامدهای کتابسازی و رشد منفعت‌گرایی
به گفته آذربایجانی، پیامدهای کتابسازی می‌توانند مصادیقی مانند تخریب بیشتر وضعیت اخلاقی جامعه، چاپ کتاب‌های بدون پشتوانه علمی و تحقیقاتی، افول عرصه تحقیق و پژوهش، نزول سلیقه مخاطبان، دامن زدن به نگاه بازاری و عامه پسند در حوزه نشر، رشد وجه منفعت‌گرایی در حوزه فرهنگ و... داشته باشد.
مدیر عامل نشر یادآوران در پاسخ به این پرسش که ناشران در برابر این پدیده چه کاری می‌توانند انجام دهند، گفت: برای پاسخ به این سوال باید ناشران را به ناشرانی که با پدیده کتابسازی مخالف هستند و در برابر آن می‌ایستند و ناشرانی که خود یا زاییده این پدیده هستند و یا با آن همراهی می‌کنند، تقسیم کرد.
وی یادآور شد: واقعیت این است که متاسفانه نقش ناشران مخالف این پدیده اندک است. امروزه صنعت نشر به دلایل متعدد خود با بحران‌های بسیار مواجه است، در شرایطی که میزان فروش کتاب‌های خوب پژوهشی در بهترین حالت از 10 تا 12 نسخه در هفته فراتر نمی‌رود و شمارگان کتاب ناشران برجسته به 200 نسخه رسیده، فعالیت در عرصه فرهنگ بیش از هر عرصه دیگری برای منفعت‌جویان سهل و آسان شمرده می‌شود.
خرید و فروش پایان‌نامه‌ها در قطب متولی تولید فرهنگ
آذربایجانی تاکید کرد: یک ناشر اخلاق‌مدار در نهایت می‌تواند از پدیده کتابسازی حمایت نکند. یعنی از چاپ این دست از کتاب‌ها خودداری و یا در حد توان خود از چاپ کتاب‌های خوب پژوهشی حمایت کند.
وی با اشاره به اینکه اتحادیه‌ها نیز نمی‌توانند بیشتر از ناشران با این پدیده برخورد کنند، اظهار کرد: برخورد با این پدیده نیازمند یک اقدام همه جانبه کلان توسط نهادهای مسئول در داخل دولت، ناشران و اتحادیه‌های صنفی ناشران و خود مردم در عرصه عمومی است.
آذربایجانی اضافه کرد: برای مقابله با این پدیده باید توسط مراکز متولی امر تولید فرهنگ و یا حامی فرهنگ، فرهنگ‌سازی صورت گیرد. تاسف آن جاست که در دانشگاه به عنوان قطب متولی تولید فرهنگ و پژوهش خرید و فروش پایان‌نامه‌ها به صورت یک امر متداول درآمده است.
به گفته این ناشر، کتاب‌های دانشجویان به نام استاد و یا مشترکاً منتشر می‌شود و عملاً نوعی بیلان تقلبی برای برخی استادان تهیه و تدارک دیده شده تا در شهرت و ارتقای شغلی آنان موثر واقع شود. همچنین به این همه کتاب‌های ساخته شده بدون رسیدگی، مجوز داده می‌شود. پس در واقع نهادهای اصلی تولید فرهنگ خود با بحران اخلاق و نظارت واقعی مواجه هستند و از پژوهش و پژوهشگران واقعی حمایت جدی به عمل نمی‌آید.
جلوگیری از پدیده کتابسازی و توسعه آن با نقد
وی بیان کرد: یکی از کارشناسان حوزه نشر گفته بود برای یک پژوهش خوب به هشت سال زمان نیاز هست. آیا واقعاً دستمزد پرداختی به یک پژوهشگر تکاپوی نیاز وی را طی این سال‌ها برآورده می‌سازد؟ نتیجه چه خواهد شد؟ در اینجا یا باید عطای پژوهش خوب را به لقایش بخشید و یا باید کل زندگی نویسنده یا ناشر را بر سر این راه گذاشت. پس چون توان ادامه کار و راه به این شکل وجود ندارد، نویسنده و ناشر از پای درمی‌آید و سرنوشتی که امروزه بخش زیادی از ناشران خوب کشور با آن مواجه هستند را می‌بینیم.
آذربایجانی در پایان سخنانش با بیان اینکه دولت و وزارت ارشاد باید به سیاست‌های حمایتی خود از ناشران و پژوهشگران ادامه دهند، گفت: متولیان حوزه فرهنگ چه رسمی و چه غیر دولتی باید به رشد فرهنگ کتابخوانی یاری رسانده و با نزول سلیقه مخاطبان و عمومیت یافتن نگاه بازاری و عامه پسند به حوزه نشر مقابله کنند. همچنین با نقد و افشای پدیده کتابسازی و نیز کتابسازها از توسعه و حداقل عادی شدن آن می‌توان جلوگیری کرد.
* در این باره بیشتر بخوانید:
عماد فروغ: شاخص‌های فعلی ارزیابی استادان آنها را به سوی کتابسازی سوق می‌دهد/ کاسبی فرهنگی با کتابسازی!
مهدی لبیبی: برخی با کتابسازی می‌خواهند مشروعیت کسب کنند/ معضلی که حاصل فرهنگ مدرک‌گرایی است
محمد شاپوری: وقتی قانون واقعیت‌ها را نمی‌بیند کتابسازی گسترش می‌یابد/ لزوم حل مشکلاتی که ناشران برای چاپ آثار با کیفیت دارند
باقر ساروخانی: مشتریان کتاب زیاد شود نویسندگان کتابسازی نمی‌کنند/ ارتزاق از طریق تولید کتاب و تبعات منفی آن
شیوا شکاری: درجه‌بندی ناشران می‌تواند به ارزیابی آثار استادان و جلوگیری از کتابسازی کمک کند
رحیم محمدی: رسانه‌ها کتابسازی را افشا و معرفی کنند/ ضرورت نظارت اتحادیه ناشران بر فعالیت‌های ناشران کتابساز
مرتضی قلیچ: ناکارآمدی نظام دانشگاهی در قالب کتابسازی تجلی یافته است/ رواج پیام‌هایی نادرست از کتاب در شبکه‌های اجتماعی
سعید احمدی: بازار کتاب به مرور ناشران زرد و آثار ضعیف را حذف می‌کند/ «بیشعوری» نام نسخه اصلی کتاب نیست
وحید احمدی: تشکیل شورای توسعه پژوهش و فناوری علوم انسانی به کنترل پدیده کتابسازی کمک می‌کند
عماد فروغ: شاخص‌های فعلی ارزیابی استادان آنها را به سوی کتابسازی سوق می‌دهد/ کاسبی فرهنگی با کتابسازی!
مهدی لبیبی: برخی با کتابسازی می‌خواهند مشروعیت کسب کنند/ معضلی که حاصل فرهنگ مدرک‌گرایی است
محمد شاپوری: وقتی قانون واقعیت‌ها را نمی‌بیند کتابسازی گسترش می‌یابد/ لزوم حل مشکلاتی که ناشران برای چاپ آثار با کیفیت دارند
باقر ساروخانی: مشتریان کتاب زیاد شود نویسندگان کتابسازی نمی‌کنند/ ارتزاق از طریق تولید کتاب و تبعات منفی آن
شیوا شکاری: درجه‌بندی ناشران می‌تواند به ارزیابی آثار استادان و جلوگیری از کتابسازی کمک کند
رحیم محمدی: رسانه‌ها کتابسازی را افشا و معرفی کنند/ ضرورت نظارت اتحادیه ناشران بر فعالیت‌های ناشران کتابساز
مرتضی قلیچ: ناکارآمدی نظام دانشگاهی در قالب کتابسازی تجلی یافته است/ رواج پیام‌هایی نادرست از کتاب در شبکه‌های اجتماعی
سعید احمدی: بازار کتاب به مرور ناشران زرد و آثار ضعیف را حذف می‌کند/ «بیشعوری» نام نسخه اصلی کتاب نیست
وحید احمدی: تشکیل شورای توسعه پژوهش و فناوری علوم انسانی به کنترل پدیده کتابسازی کمک می‌کند
نظر شما