به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست رونمایی از مجموعه ده جلدی «ادبیات کودک و نوجوان» صبح امروز دوشنبه (23 آذرماه) با حضور نورا حق‌پرست مدیر انتشارات کانون و نویسندگان این مجموعه در کانون پرورش فکری و کودکان و نوجوان برگزار شد.
 
معصومه انصاریان، دبیر مجموعه ده جلدی «ادبیات کودک و نوجوان» و یکی از نویسندگان آن اظهار کرد: شکل‌گیری این مجموعه به سال 88 برمی‌گردد در آن زمان مدیر وقت انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به من گفت که می‌خواهیم کتابی منتشر کنیم که مربیان و کارشناسان ادبیات کودک بتوانند به آن مراجعه کنند و نگاه کارشناسانه‌تری به ادبیات کودک و نوجوان پیدا کنند. البته پیش از این دو کتاب در زمینه ادبیات کودک و نوجوان از سوی بنفشه حجازی و ثریا قزل ‌ایاق تولید شده بود که تجربیات تدریس دانشگاهی خود را مدون کرده بودند که این آثار به جای خود ارزشمند است.
 
جای مدیریت نشر و طراحی کتاب کودک خالی است
این نویسنده و منتقد ادبی ادامه داد: البته ما برای تالیف این مجموعه ملاحظاتی را در نظر داشتیم. نکته اول این بود که مخاطب این کتاب را افراد حرفه‌ای و متخصص در نظر نگرفتیم، بلکه افراد علاقه‌مند به ادبیات کودک و نوجوان را مدنظر قرار دادیم. مخاطبانمان در درجه اول مربیان کانون بوده‌اند و افرادی که می‌خواهند نگاه کلی به ادبیات کودک داشته باشند. دومین نکته محدودیتی بود که برای نویسندگان درنظر گرفته بودیم و از نویسندگان خواستیم مباحث را به 50 صفحه A4 محدود کنند و تلاش کردیم مجموعاً 10 کتاب با بیش از 700 صفحه تولید کنیم.
 
وی بیان کرد: البته درباره مباحثی که در این مجموعه به آن پرداخته شده است باید گفت که دو بخش مدیریت نشر و طراحی کتاب کودک که از جمله مباحث اصلی ادبیات کودک است در این مجموعه کار نشده است. در حالی که ما پیش از این با دو مختصص در این حوزه‌ها صحبت‌کرده بودیم اما کار به سرانجام نرسید و امیدواریم در آینده بتوانیم با همکاری مدیر انتشارات کانون این دو مبحث را نیز به این مجموعه اضافه کنیم تا مجموعه تقریبا کاملی شود.
 
نقد، ضامن پیشرفت و توسعه ادبیات کودک و نوجوان است
انصاریان درباره کتاب «راهنمای شیوه‌های نقد ادبی» به عنوان یکی از کتاب‌های این مجموعه نیز توضیح داد: با اینکه نقد ضامن پیشرفت و توسعه ادبیات کودک و نوجوان است اما جایگاه بایسته و شایسته‌ای در کشور ما ندارد. دلیل این مساله این است که تصور نادرستی از نقد در بین نویسندگان و شاعران ما وجود دارد و فکر می‌کنند نقدها می‌آیند نویسنده‌ای را به عرش ببرند یا او را از دور خارج کنند، در حالی که این طرز فکر مربوط به دوره‌ای بود که تک‌صدایی مطرح بود اما الان افراد زیادی به نقد کتاب کودک روی آورده‌اند و نشریاتی مانند پژوهش‌نامه‌ کتاب کودک و نوجوان و فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان منتشر می‌شود و به توسعه این حوزه کمک می‌کنند. چیزی که به کتاب کودک کمک می‌کند نقد روشمند است و من در این کتاب سعی کردم به نقد روشمند و نمونه‌های عملی که در این حوزه وجود دارد اشاره کنم.

جای سرویراستار در صنعت نشر ما خالی است
مهدی حجوانی از دیگر نویسندگان این مجموعه نیز اظهار کرد: به طور کلی 3 نوع ویرایش داریم که شامل ویرایش محتوایی، ویرایش ادبی و ویرایش صوری و یا فنی است و سرویراستاری نظارت بر این سه حوزه است و بخش‌های مختلف فرهنگی و محتوایی را به هم مرتبط می‌کند. روح وظایف سرویراستار، درک شرایط ناشر و شرایط نویسنده و ویراستار از جمله مواردی است که در این کتاب به آنها اشاره شده است.
 
وی ادامه داد: در حوزه نشر ناشرانی وجود دارند که دید خوبی نسبت به نویسنده و شاعر ندارند و برعکس هم مولفانی وجود دارند که دید خوبی نسبت به ناشران ندارند و فکر می‌کنند ناشران آنها را استثمار کرده‌اند. ویراستار در ایران کسی است که از او می‌خواهند ویرایش ادبی از متن انجام دهد اما ویراستار در غرب از جایگاه بسیار مهمی برخوردار است و نقش مهمی در تولید کتاب برعهده دارد. به نظر من این کتاب اولین تلاشش این است که مفهوم سرویراستاری در ایران را که مفهومی جدید است و چندان شناخته شده نیست بیان کند. در کشور ما ناشران فکر می‌کنند سرویراستار یعنی یک خرج جدید و هزینه اضافه.
 
حجوانی با بیان اینکه جای سرویراستار در صنعت نشر ما خالی است، گفت: اگر بخواهیم به صنعت نشر حرفه‌ای برسیم باید به جای سرویراستار در این میان توجه کنیم.

 مخاطب شناسی در گروه‌های سنی مختلف
علی‌اصغر سیدآبادی از دیگر نویسندگان این مجموعه گفت: به دو صورت می‌توان به بحث‌های نظری ادبیات کودک و نوجوان و مباحث علوم انسانی وارد شد؛ یکی از آنها ارائه روایت یا ترجمه‌ای از دانشی است که قبلا در مورد موضوع مورد نظر وجود داشته است که البته من سعی می‌کنم در این زمینه بیشتر به تجربیاتی که خودمان در این زمینه کسب کرده‌ایم بپردازم و اگر تجربیات زیادی در این حوزه وجود نداشت تجربیات خودم را می‌نویسم و فکر می‌کنم اینگونه نوشتن درباره علوم انسانی صحیح‌تر است و نمی‌توان عیناً‌ نسخه‌ای را که برای کشوری دیگری و جای دیگری پیچیده شده است در این جا تکرار کرد. ما نمی‌توانیم قبل از اینکه سوالی پرسیده باشیم جواب‌های دیگران را برای سوال‌های نپرسیده‌مان بیان کنیم.
 
وی اظهار کرد: در این کتاب هم من سعی کردم همین کار را انجام دهم در نتیجه نمی‌توان مانند این کتاب را پیدا کرد. این کتاب دومین کتاب من در این حوزه است. البته مقالاتی هم به صورت پراکنده با موضوع بررسی مخاطب‌شناسی نوشته‌ام.
 
سیدآبادی درباره مخاطب‌شناسی گفت: تصور اکثر افراد و همچنین کارشناسان درباره مخاطب‌شناسی این است که بسته حاضر و آماده‌ای درباره مخاطب شناسی وجود دارد و می‌توان براساس آن متنی برای همه مخاطبان نوشت در حالی که این تفکر درست نیست. من در این کتاب ویژگی‌های کلی‌ای که در ارتباط با مخاطب‌شناسی حوزه کودک و نوجوان به فکرم رسیده است را بیان کرده‌ام که هرکدام ویژگی خاص خود را دارند. این ویژگی‌ها براساس تجربیات و زبان و ... گروه‌های مختلف ‌سنی مانند خردسال، کودک و نوجوان متفاوت است.
 
این منتقد ادبی افزود: دومین مساله‌ای که مهم است این است که ما چه نوع شناختی از مخاطبان مدنظرمان است. به نظرمن چیزی که در مخاطب‌شناسی می‌خواهیم به آن برسیم امکان پیش‌بینی واکنش‌‌های مخاطب به متن‌هایی‌ است که برای او تولید می‌شود که کار بسیار مشکلی است. دوم اینکه در فرایند نشر کتاب باید ببینیم که باید چه موقع به مخاطب فکر کرد. خیلی وقت‌ها نویسنده به صورت شهودی نوشته‌ای می‌نویسند که برای کودکان و نوجوانان مناسب است. ویژگی دیگری که در ادبیات کودک وجود دارد و بحث مخاطب‌شناسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد وجود واسطه‌هایی است که در این حوزه وجود دارد. پدران و مادران در ادبیات کودک مخصوصا زمانی که بچه‌ها سن کمتری دارند نقش واسطه را ایفا می‌کنند و کتاب‌ها را برای بچه‌ها می‌خوانند که نحوه خوانش آنها در این زمینه بسیار موثر است.
 
بچه‌های گروه سنی «د، ه، و» کتاب‌های زیادی برای خواندن ندارند
فرشته مجیب از دیگر نویسندگان این مجموعه نیز گفت: من در سال 89 این اثر را به کانون سپردم و اکنون بعد از 5 سال خوشحالم که این کتاب منتشر شده است. من 30 سال است که در دانشگاه تدریس می‌کنم و فعالیت‌های زیادی در حوزه‌های روانشناسی، ادبیات کودک و قصه‌گویی انجام داده‌ام. در این مدت همیشه با خودم می‌گفتم که احساسی که من در کودکی تجربه کردم و همیشه با درهای بسته کتابخانه‌ها مواجه می‌شدم تا چه اندازه در ذهن بچه‌های امروز وجود دارد، زمانی که من کودک بودم کتاب برای بچه‌ها خیلی کم بود و من در سنین پایین و خیلی زود به ادبیات کلاسیک رو آوردم که البته به من یاد داد با کتاب می‌توان زندگی کرد.
 
وی ادامه داد: نقطه بعدی که مرا علاقه‌مند به این کتاب کرد این بود که بچه‌های گروه سنی «د، ه، و» در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اغلب بی‌کتاب هستند و تولیدات کمی برای خواندن در اختیار دارند. و بیشتر به عنوان همکار و همیار مربیان کانون کار کرده و در درست کردن روزنامه دیواری‌ها کمک می‌کنند و منابع اطلاعاتی و مطالعاتی کمی در اختیار دارند. دلیل بعدی من این بود که پدران و مادران بیشتر متوجه درس بچه‌ها هستند و کمتر به مرگ تخیلات بچه‌ها توجه می کنند به همین خاطر تصمیم گرفتم کتاب «نحوه کاربرد ادبیات کودک و نوجوان» بنویسم. در این کتاب 15 آیتم مانند شناسایی مخاطب، تمریناتی برای مربیان و مادران برای اینکه حادثه‌خوان نباشند و یاد بگیرند با کتاب خیلی کارها می‌توان انجام داد و اینکه چگونه می‌توان بچه‌ها را به خواندن تشویق کرد، آورده‌ام. در بخش آخر نیز بچه‌ها یاد می‌گیرند که چگونه یک کتاب را طراحی معناشناختی کنند، برخی داستان‌ها را با یکدیگر مقایسه کنند و با بعضی داستان‌ها بازی کنند.
 
تولیداتی مملو از اشتباه به خرد بچه‌ها داده می‌شود
محمد حسینی از دیگر نویسندگان این مجموعه نیز گفت: من از سال 90 شروع به نوشتن این کتاب کردم و از چاپ و طراحی آن بسیار راضی هستم اما از فروشش اصلاً راضی نیستم چون اکثر افرادی که به دنبال این کتاب می‌گردند نمی‌توانند حتی آن را از کتابفروشی‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان پیدا کنند.
 
وی در ادامه سخنانش اظهار کرد: وجود نفت در کشور ما سبب شده همه چیز را سرسری بگیریم. این سرسری گرفتن در ادبیات هم دیده می‌شود و تولیدات مملو از اشتباه به خرد بچه‌ها داده می‌شود. حتی اگر به دوبله‌های فیلم‌ها و یا انیمیشن‌هایی که برای بچه‌ها تولید می‌شود نگاه کنیم می‌بینیم اشتباهات زیادی در آنها وجود دارد که نشان می‌دهد سرسری انجام شده‌اند.
 
مشکل ما ارائه اطلاعات غلط و سرسری گرفتن ادبیات کودک است
این نویسنده ادبیات کودک اضافه کرد: من در تولید این کتاب سعی کرده‌ام بیان کنم ادبیات کودک اصلاً موضوعی سرسری نیست و نمی‌توان بچه‌ها را در سال‌های حساس یادگیری با چیزهای اشتباه و دوز و کلک بزرگ کرد و انتظار داشت وقتی بزرگ شدند با خوبی و موفقیت عمل کنند. حرف من سر خوراک فرهنگی غلط دادن به بچه‌ها و انتظار سالم و صحیح بزرگ شدن آنهاست. دغدغه ما این است که از «ء» استفاده کنیم یا «ی» در حالی که این موضوع اهمیت زیادی ندارد. مشکل ما رسم‌الخط نیست. مشکل اطلاعات غلط و سرسری گرفتن ادبیات کودک است.
 
حسینی، مقدمات زبان‌شناسی، مرتبه‌های گوناگون زبانی، علایم سجاوندی، رسم‌الخط‌های آموزش و پرورش و رسم‌الخط مورد تاکید فرهنگستان را از جمله مواردی عنوان کرد که در این کتاب به‌ آن پرداخته شده است.
 
 
محمدعلی بنی‌اسدی از دیگر نویسندگان این مجموعه نیز گفت: وقتی کتاب چاپ شد بازخورد آن را از افرادی مختلفی مانند عبدالمجید حسینی راد که خودش در این حوزه صاحب‌نظر است دریافت کردم واو بسیار راضی بود و کتاب را پسندیده بود و این مساله مرا بسیار خوشحال کرد.
 
این نویسنده و تصویرگر ادامه داد: در تولید این کتاب سعی کردم تصویرگری را در ایران تعریف کنم. البته تعداد کشفیات من در این کتاب کم است و بیشتر از نظر صاحبنظران استفاده کرده‌ام. ما در تصویرگری فکر می‌کنیم تصویرگر، خدای کتاب است. در حالی که اصلاً اینطور نیست او حلقه‌ای است از زنجیره‌ای که کتاب را تولید می‌کند. تصویرگر قرار نیست جهان را با تصویرش عوض کند بلکه محدوده‌ای به او داده می‌شود تا تصاویر کتابی را کار کند.
 
نورا حق پرست نیز در پایان این مراسم گفت: ما در زمینه ادبیات کودک و نوجوان قبلا هم دو کتاب داشته‌ایم که می‌توان به آنها رجوع کرد. این مجموعه نیز با همان رویکرد اما به صورت دقیق‌تر و جزئی‌تر به ادبیات کودک پرداخته است.
 
مدیر انتشارات کانون گفت: سعی می‌کنم در انتشار دو عنوانی که در زمینه انتشار مدیریت نشر کودک و طراحی کتاب کودک قرار است به این مجموعه اضافه شود همکاری کنم.

در پایان این نشست از کتاب‌های این مجموعه رونمایی شد.