گزارش صوتی این نشست را اینجا بشنوید.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم رونمایی از کتاب «برقع: هنر اقلیم و هویت بومی» نوشته احسان میرحسینی عصر امروز، سه‌شنبه ششم بهمن (1394) با حضور همایون امیرزاده، علیرضا درویش‌نژاد، رضا دبیری‌نژاد، حسین زینعلی‌پور و نویسنده کتاب در سرای اهل قلم برگزار شد.

در این مراسم همچنین حبیب الله آیت‌اللهی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر و عضو هیات علمی دانشکده هنر دانشگاه شاهد و محمدعلی بهمنی، غزلسرای مطرح نیز حضور داشتند.

برقع و فرهنگ بومی
همایون امیرزاده، مشاور سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مراسم گفت: باعث سربلندی است که امروزه شرایطی فراهم آمده تا مصادیق خرده فرهنگ‌های ایرانی مورد تحقیق و پژوهش قرار بگیرند.

وی افزود: مردم هرمزگان به فرهنگ خود بسیار وفادار بوده‌اند، همین مساله باعث شده تا لباس و پوشش اهالی این دیار در طول قرن‌ها تغییر چندانی نکند. استفاده از برقع نیز یکی از گویاترین نمونه‌های وفاداری زنان به فرهنگ اصیل این استان است.

امیرزاده ادامه داد: هرمزگان به دلیل نزدیکی به دریاهای آزاد، چهارراه فرهنگی کشور بوده است. برقع نیز یکی از کالاهایی بوده که از فرهنگ‌های دیگر به این استان وارد شده است. هرچند خاستگاه این پوشش کشورهای دیگر بوده، اما در آن سرزمین‌ها منسوخ شده و امروزه تنها در هرمزگان حضور جدی دارد.

مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان همچنین با اشاره به اهمیت بسیار برقع در نزد زنان هرمزگان، گفت: برقع آنچنان در میان زنان هرمزگان حرمت دارد که حتی  هنگام خواب نیز آن را از صورت خود برنمی‌دارند. این اعتقاد شاید منشا گوناگونی داشته باشد. به عنوان مثال در زمان‌های گذشته هرمزگان مورد هجوم بیگانگانی چون پرتغالی‌ها و انگلیسی‌ها قرار گرفته‌بود و برقع در این زمان وسیله‌ای برای حفظ حرمت و شان زن مسلمان در مقابل اجنبی‌ها به شمار می‌رفت.

وی اضافه کرد: برقع کارکردها و ساختارهای متفاوتی دارد. برقع دختران با برقع زنان تفاوت دارد و حتی برقع زنان مطلقه نیز با دیگر زنان فرق دارد. حتی برای چهار فصل سال از برقع‌های متفاوت استفاده می‌شود.

استان هرمزگان و ظرفیت‌های کشف نشده فرهنگی
علیرضا درویش نژاد، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هرمزگان نیز در این مراسم گفت: هرمزگان ظرفیت‌های عظیمی دارد که هنوز کشف نشده‌اند. در نگاه نخست این استان یک منطقه اقتصادی بزرگ است، چرا که صنایع نفت و گاز و صنعت‌هایی چون کشتی‌سازی در این استان فعال هستند، اما فراموش نکنیم که هرمزگان مرکز بسیاری از جریان‌های فرهنگی در ایران نیز بوده است.

وی افزود: هر منطقه‌ای از این استان آیین‌ها و سنت‌های جذابی دارد. برقع نیز یکی از شاخصه‌های مهم فرهنگ هرمزگان به شمار می‌رود که پژوهش‌های چندانی روی آن صورت نگرفته است.

درویش نژاد ادامه داد: در حوزه آیین‌ها و سنت‌های نمایشی این استان و حتی در زمینه هنر موسیقی اصیل این استان نیز پژوهش‌های چندانی صورت نگرفته است. به عنوان مسئول فرهنگی این استان، از تمام پژوهشگران بومی و غیربومی دعوت می‌کنم تا درباره وجوه مختلف فرهنگ هرمزگان پژوهش کنند. ما هر حمایتی که لازم باشد از این فعالیت‌ها انجام خواهیم داد.

رضا دبیری نژاد نیز در این مراسم گفت: پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه پوشش و پوشاک مناطق مختلف ایران بسیار اندک است. همین تعداد اندک نیز بیشتر در زیرمجموعه پژوهش‌های مردم‌شناختی بوده و به عنوان مثال هیچ پژوهشگری بحث زیبایی‌شناسی درباره پوشاک اقوام مختلف ایران نکرده است.

وی افزود: به نظر می‌رسد که کارکرد اولیه برقع نه کارکرد هنری که کارکردی پوششی بوده است، اما امروزه این شی نقشی هویتی پیدا کرده‌است. به همین دلیل نیز احسان میرحسینی با آن به‌مثابه یک اثر هنری برخورد کرده است.

دبیری نژاد در ادامه با اشاره به این نکته که می‌توان برقع را به‌عنوان یک محصول فرهنگی و گردشگری در نظر گرفت، گفت: ضرورت دارد که به نمادهای خرده فرهنگ‌های ایرانی بیشتر پرداخته شود، چرا که می‌توان برای توسعه فرهنگی و حتی اقتصادی کشور از آنها بهره‌های بسیار برد.

برقع باید مدت‌ها پیش وارد پژوهش‌ها می‌شد
احسان میرحسینی، نویسنده کتاب «برقع: هنر اقلیم و هویت بومی» نیز در این مراسم گفت: برقع یک خرده‌فرهنگ رو به فراموشی است که با صحبت کردن نمی‌توان آن را ثبت کرد و باید برای معرفی هرچه بهتر آن، وارد پژوهش‌های میدانی شد.

وی افزود: برقع به دلیل قابلیت‌های بسیارش می‌تواند کارکرد زیادی در زمینه غنای بیشتر فرهنگ امروز ایران داشته‌باشد، اما متاسفانه تاکنون مورد بی‌مهری پژوهشگران واقع شده بود.

میرحسینی اضافه کرد: مراحل این پژوهش از سال 1386 آغاز شد و برای به سرانجام رسیدن آن به بیش از 40 روستا در استان سفر کرده و ضمن پژوهش از برقع‌های مختلف عکسبرداری کردم. به همین منظور بیش از 38 برقع در این کتاب معرفی و بررسی شده است.

این نویسنده درباره ساختار کتاب خود گفت: کتاب پنج فصل دارد. در فصل نخست تاریخچه برقع در ایران و جهان بررسی و همچنین خاستگاه این پوشش نیز به مخاطبان معرفی شده است. فصل دوم جغرافیای پژوهش است. در فصل سوم به چگونگی دوخت برقع و ابزارهای آن پرداخته‌ام. فصل چهارم به فرهنگ استفاده از برقع اختصاص دارد و در فصل آخر نیز تحلیل ساختاری برقع‌ها از دیدگاه زیبایی‌شناختی به مخاطبان ارائه شده است.

«برقع: هنر اقلیم و هویت بومی» نوشته احسان میرحسینی با شمارگان 500 نسخه، 110 صفحه و بهای 10 هزار تومان از سوی انتشارات دانشگاه هرمزگان روانه کتابفروشی‌ها شده است.