به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) آیین افتتاح بنیاد بیدل دهلوی، شامگاه سه‌شنبه (۹ شهریورماه) با حضور آیت‌الله محمد محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، غلامعلی حداد عادل، رئیس بنیاد سعدی، محمود صلاحی، رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، حسین آهی، میر جلال‌الدین کزازی، هادی سعیدی کیاسری، غلامحسین امیرخانی، علی معلم دامغانی، افتخار حسین عارف، حمید عجمی، شهرام شکیبا و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر در کانون ادبیات ایران برگزار شد.

دولت انگلستان به زبان فارسی خیانت کرد

آیت‌الله محمدی گلپایگانی در این آیین در توضیح ویژگی‌های بیدل دهلوی اظهار کرد: بیدل یکی از توانمندترین شاعران ادبیات فارسی است، شاعری که هیچ‌وقت ایران را ندیده، اما به بهترین شکل ممکن شعر گفته است. او در زمان تیموریان در شبه‌جزیره هند زندگی می‌کرد، کشوری که در آن زبان فارسی زبان رسمی بود، اما زبان اصلی مردم نبود.

وی ادامه داد: زبان فارسی قبل از خیانت‌های دولت انگلستان، بسیار خوب در هند رواج داشت، اما با خیانت‌های دولت انگلستان، زبان فارسی از شبه‌جزیره هند رخت بست و تقریباً غیرقابل استفاده شد.

رئیس دفتر مقام معظم رهبری با اشاره به تأسیس بنیاد بیدل دهلوی گفت: تأسیس بنیاد بیدل دهلوی می‌تواند یک فرصت باشد تا زبان فارسی دوباره در کشورهای منطقه رواج پیدا کند. خوشبختانه در شرایط فعلی ما از وجود نازنین رهبری برخوردار هستیم که خودشان پرچم‌دار ادبیات هستند. مسئولیت رهبری و هدایت کشور باعث شده که ما بسیاری از ویژگی‌های ارزشمند رهبر معظم انقلاب را نبینیم و این ویژگی‌ها بر ما پوشیده باشند. به نظرم تأسیس این بنیاد یک فرصت است تا در چنین شرایطی برای توسعه زبان فارسی گام‌هایی برداشته شود.

به کمک خدمتگزاران ادبیات نیازمندیم

هادی سعیدی کیاسری، رئیس بنیاد بیدل دهلوی نیز در این نشست عنوان کرد: خوشحالم که بعد از سال‌ها تلاش، این زحمات نتیجه داد و امروز شاهد آغاز به‌کار رسمی بنیاد بیدل دهلوی هستیم. امروز از هر گروه و صنفی نماینده‌ای در این نشست حضور دارد و خوشحالم که هر فردی خودش را به نحوی متصل به بیدل دهلوی ‌دانسته است.

وی افزود: فکر نمی‌کنم بیدل دهلوی نیاز به معرفی داشته باشد، چراکه همه به‌وضوح می‌دانند که او بی‌شک بزرگ‌ترین شاعر برون‌مرزی زبان فارسی است. بیدل اهل هند بود و فارسی زبان مادری او نبوده است. او در واقع از سرزمین هند برخاست، سرزمینی که برای زبان فارسی بسیار ارزشمند است و بخش قابل‌توجهی از میراث مکتوب ما متعلق به آن است.

رئیس بنیاد بیدل دهلوی با اشاره به نحوه آغاز فعالیت‌های بنیاد بیدل دهلوی گفت: پیشنهاد تأسیس بنیاد را سال‌ها پیش داده، اما موفق به تأسیس آن نشده بودیم تا این‌که امروز با حمایت‌های مقام معظم رهبری و علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی این بنیاد ثبت و راه‌اندازی شد.

سعیدی کیاسری ادامه داد: با توجه به این‌که بنیاد دهلوی یک نهاد مردمی و غیردولتی است، امیدواریم که همه دوستانی که می‌توانند، به این بنیاد کمک کنند، چراکه همه ما به‌نوعی خدمتگزاران زبان فارسی هستیم و وظیفه داریم که به زبان فارسی خدمت کنیم. به‌نظرم، اکنون و با راه‌اندازی این بنیاد، شرایط بسیار مناسبی برای نزدیک شدن فارسی‌زبان منطقه به هم ایجاد شده، زیرا کمربند ادبیات ایران، هند، پاکستان، تاجیکستان و افغانستان شکل گرفته است.

فرصت آشتی با بیدل برای ایرانیان فرا رسیده است

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌عنوان دیگر سخنران این آیین اظهار کرد: فرصت آشتی با بیدل برای ایرانیان فرا رسیده، چراکه ما سال‌های زیادی از بیدل دور بودیم و آنچنان که شایسته این شاعر بوده، به او توجه نشده است. شهرت بیدل در کشورهایی مانند هند، پاکستان، تاجیکستان و افغانستان بسیار بیشتر از کشور ماست و شاید این به دلیل کم‌توجهی ما به این شاعر بزرگ باشد.

وی افزود: اگر دلایل این گمنامی را بررسی کنیم، بدون شک به این نتیجه می‌رسیم که بیدل در قلعه سبک هندی ایستاده است و در کشور ما در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی، بیشتر از معایب سبک هندی گفته شده تا محاسن آن، بنابراین بیدل به شکل نامناسبی به جامعه ادبی معرفی شده است.

رئیس بنیاد سعدی با اشاره به نقش انقلاب اسلامی در احیای بزرگان ادبی مانند بیدل دهلوی گفت: پس انقلاب اسلامی ایران، تحولی در فضای شعری ما پدید آمد و راه برای آشنایی با بیدل و بیدل‌ها فراهم شد. شعر فارسی در اواخر دوره قاجار به تکرار رسیده بود و اگر از ایرج، بهار، پروین و چند شاعر دیگر بگذریم، می‌بینیم که شاعران همان موضوعات کلیشه‌ای گذشته را بدون داشتن قدرت شعر شاعران قدیم، تکرار می‌کردند.

حداد عادل ادامه داد: در مقابل چنین تکرارهایی، شعر نیمایی ظهور کرد و زبان و قالب عوض شد. نیما و شاعران نیمایی، اوزان و بدعت‌های خاص خودشان را آوردند و شعر نو چند دهه در جریان بود، اما شرایط بعد از انقلاب تغییر کرد؛ شاعران زبان را پسندیدند، اما به قالب روی خوش نشان ندادند، چراکه ایرانیان از گذشته علاقه زیادی به وزن شعر و آهنگ اشعار داشته‌اند. بنابراین سلیقه شعری به سمت قالب‌هایی مانند غزل، قصیده و رباعی برگشت.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در توضیح اهمیت تأسیس بنیاد بیدل دهلوی اظهار کرد: با تأسیس این بنیاد، فضای آشنایی با بیدل دهلوی فراهم شده است. یکی از فواید شناخت بیدل، درک عظمت این شاعر فارسی‌زبان است، چراکه بیدل مانند کوه یخی در اقیانوس است و ما تنها قسمتی که از آب بیرون است را می‌بینیم، این در حالی است که ویژگی‌های بسیار زیادی از این شاعر، در زیر آب‌های اقیانوس پنهان مانده است.

وی افزود: من هر وقت شعری از بیدل می‌خوانم، درگیر تسلط او به زبان فارسی می‌شوم و به خود می‌گویم که اگر این قدرت تخیل را یک فیزیکدان یا ریاضیدان داشت، چه اتفاقات بزرگی در این حوزه‌ها رخ می‌داد. شاید یکی از ویژگی‌های بسیار مهم این شاعر بزرگ، همین تسلطش بر زبان فارسی باشد، پس چه خوب است که ما قدر این شاعر بزرگ را بدانیم.
 
شعر بیدل ترکیبات است نه مفردات

استاد امیرخانی که گزیده‌ای از اشعار بیدل را خوشنویسی کرده نیز از سخنرانان این آیین بود. وی در توضیح چگونگی همکاری خود با بنیاد بیدل گفت: متأسفانه قبل از این پروژه با کیاسری آشنایی نداشتم، اما به‌واسطه این پروژه با وی آشنا شدم. او از من خواست تا دیوان بیدل را بنویسم، اما من پیشنهاد دادم تا ابتدا گزیده‌ای از اشعار را منتشر کنیم تا از طریق باز شدن این دریچه جدید، ظرفیت‌ها شناخته شود.

علی معلم دامغانی نیز در سخنانی کوتاه اظهار کرد: سنت شعر بیدل همان سنت شاعران قدیمی مانند سعدی و حافظ است. به نظرم هر کس که می‌خواهد بیدل را بشناسد، باید بداند که شعر او ترکیبات است نه مفردات. شعر بیدل پر از کشفیات نو است و می‌تواند دریچه‌های جدیدی را رو به علاقه‌مندان شعر باز کند.

در پایان این آیین از لوح و خط‌نوشته بنیاد بیدل دهلوی رونمایی شد.