به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نمایشگاه «گنج یادگیری» شامل اسنادی کم‌نظیر از کتاب‌های چاپ سنگی دوره قاجار و اسناد آموزش و پرورش، با حضور سیدرضا صالحی امیری، رئیس کتابخانه ملی، محمدعلی نجفی، مشاور رئیس جمهور، غلامحسین سیدآبادی، فریدون عموزاده خلیلی و جمعی از اصحاب تعلیم و تربیت، طی مراسمی در موزه کتاب و میراث مستند کتابخانه ملی گشایش یافت.

سیدرضا صالحی امیری در این آیین برپایی این نمایشگاه را یادی دوباره از کتاب، تعلیم و تعلم دانش و یادگیری برشمرد و اظهار کرد: بدون اغراق شاید بیش از صد بار در محافل مختلف و مقاله‌های متعدد عرض کرده‌ام که توسعه در ایران هیچگاه به مقصد و مقصود نخواهد رسید، مگر این‌که ریل قطار توسعه از آموزش و پرورش آغاز شود و این باور دائمی بنده بوده و هست.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی افزود: معتقدم که دلیل نازایی و معلولیت توسعه در ایران این است که ما توسعه را از سال 1288 در مسجد سلیمان با «نفت» شروع کردیم، در حالی‌که توسعه نفتی نه در آن زمان و نه در دوره پهلوی اول و نه دوم و نه جمهوری اسلامی را در پنج دوره گذشته به قله‌های توسعه رهنمون نکرده و نخواهد کرد.

وی با اشاره به تلاش‌های صورت گرفته در جهت دستیابی به توسعه گفت: توسعه صنعتی ناقص هم در دهه 50 پهلوی با قیمت بالای 50 دلار نفت باز هم به توسعه منجر نشد و نفت 150 دلاری در دوره قبل هم ما را به جایی نرساند. این موضوع نشان می‌دهد که ریل‌گذاری توسعه منطبق بر واقعیت‌های جامعه ایران نبوده و از این منظر بر این باور بوده و هستم که ریل توسعه باید از نقطه‌ای آغاز شود که انسان توسعه یافته در جامعه شکل‌ بگیرد، آنگاه صنعت تجارت، راه، جاده و بهداشت هم توسعه پیدا می‌کنند.

صالحی امیری با بیان این‌که ما بدون انسان توسعه یافته، با ابزار توسعه به مقصد نخواهیم رسید، تصریح کرد: ما برای توسعه انسانی به آموزش و پرورش کارآمد نیاز داریم و تا روزی که اراده ملی به عزیمت توسعه از مدرسه نباشد، کماکان در پیچ و خم این مسیر خواهیم ماند. از این منظر امروز در این سازمان نمایشگاهی در موزه کتاب و میراث مستند، از سیر تحولات آموزش و پرورش در ایران به نمایش گذاشته‌ شده تا یک بار دیگر به همگان بگوییم که توسعه انسانی سرچشمه می‌گیرد و توسعه انسانی از آموزش و پرورش آغاز خواهد شد.

آموزش و پرورش باید بخشی از جامعه مدنی باشد

همچنین محمدعلی نجفی، مشاور رئیس جمهور و وزیر سابق آموزش و پرورش در این آیین طی سخنانی گفت: این نمایشگاه که «گنج یادگیری» نامگذاری شده، من را به یاد کتابی انداخت که یونسکو سال‌ها پیش با عنوان «یادگیری؛ گنج درون» منتشر کرده بود؛ زمانی که مدیرکل یونسکو در سال 1993 به کمیسیونی متشکل از 15 نفر از صاحبنظران در حوزه اجتماعی و فلسفه مأموریت داد که نگاهی به مهم‌ترین مسائل و چالش‌های تعلیم و تربیت در قرن بیست و یکم داشته باشند.

وی افزود: این کمیسیون از همان سال کار خود را شروع کرد و در سال 1995 گزارش خود را به همراه توصیه‌ها و برنامه‌هایی برای آینده تعلیم و تربیت کشورهای عضو یونسکو، در قالب کتاب «یادگیری؛ گنج درون» ارائه داد که ما هم موفق شدیم در سال 1376 این کتاب را به فارسی ترجمه کنیم و در اختیار صاحبنظران و علاقه‌مندان قرار دهیم.

نجفی با اشاره به وضعیت فعلی نظام آموزش و پرورش در کشور ادامه داد: امروز که من به آموزش و پرورش کشورمان نگاه می‌کنم، احساس می‌کنم که هنوز هم بسیاری از چالش‌ها و مشکلاتی که در آن کمیسیون در ارتباط با آموزش پرورش قرن بیست و یکم مطرح و همچنین آن پیشنهادهایی که در آن کتاب برای کشورهای عضو یونسکو ارائه شده بود، مسائل مبتلابه آموزش و پرورش کشور ما است، به‌طوری‌که هنوز نتوانستیم نسبت به بسیاری از مسائل ابتدایی در حوزه آموزش و پرورش تفوق پیدا کنیم و آن‌ها را به یک سرانجام و راه‌حل نهایی نزدیک کنیم. به همین دلیل فکر می‌کنم که مطالعه آن کتاب هنوز هم می‌تواند برای مدیران و تصمیم‌گیرندگان در حوزه آموزش و پرورش بسیار مفید باشد.

وزیر سابق آموزش و پرورش با اشاره به چند نکته در ارتباط با برخی مسائل آموزش و پرورش عنوان کرد: به اعتقاد من آموزش و پرورش در عین این‌که پایه و نقطه اتکایی در دولت دارد،  باید به‌عنوان بخشی از جامعه مدنی تلقی شود و آن حلقه واسط بین مردم و حاکمیت، آموزش و پرورش باشد. از این زاویه است که دموکراتیزه کردن آموزش و پرورش بسیار اهمیت پیدا می‌کند. البته ما کمتر به این موضوع توجه کرده‌ایم و شاید اصلا بسیاری از مدیران و مسئولان آموزش و پروش این موضوع را قبول نداشته باشند.

وی گفت: به‌نظر می‌رسد که یک تعارض پیدا و پنهان بین دو طرف ذی‌نفع آموزش و پرورش در جامعه ما وجود دارد. یک طرف دولت با اهدافی که به میزان بسیاری ایدئولوژیک است و طرف دیگر که اهدافی را در این نظام دنبال می‌کنند که الزاما ایدئولوژیک نیست و همین نقطه فاصله‌ای است که بین آموزش و پرورش و مردم ایجاد شده و نظام جمهوری اسلامی باید به این موضوع به شکلی جدی فکر کند.

افزایش فعالیت سازمان‌های مردم نهاد در حوزه تعلیم و تربیت

نجفی ادامه داد: توجه بیش از حد ما به کتاب در نظام آموزش و پرورش و فعالیت‌های سنتی یاددهی از طریق رابطه مستقیم معلم و شاگرد باعث شده که ما نسبت به محورهای مهم دیگر تعلیم و تربیت غافل شویم؛ نسبت به تقویت حس خلاقیت و نوآوری در دانش‌آموز، نسبت به فعالیت‌های جمعی و گروهی، نسبت به استفاده از تکنولوژی روز در آموزش، نسبت به ایجاد مهارت تجزیه تحلیل و شجاعت اظهارنظر دانش‌آموزان و غیره.

مشاور رئیس جمهور با اشاره به برپایی نمایشگاه «گنج یادگیری» عنوان کرد: همانطور که در این نمایشگاه مشاهده خواهیم کرد، کتاب درسی یکی از اجزای مهم یادگیری در نظام تعلیم و تربیت در کشور ما بوده است، اما حتی در ارتباط با خود این کتاب‌های درسی هم کمتر مسائل مربوط به نوآوری و خلاقیت را مورد توجه قرار دادیم. البته من در زمانی که وزیر آموزش و پرورش بودم تصمیماتی در مورد کتاب‌های درسی گرفتم که بخشی از آن اجرا شد و بخش‌های دیگر اجرایی نشده است.

وی افزود: مثلا الزامی وجود ندارد که در همه موضوعات و عناوین درسی سرتاسر کشور از یک کتاب استفاده کنند که این نگاه در یک حد محدودی اجرا شده، اما آنچه که موردنظر بود خیلی فراتر از آنچه امروز اجرا شده، بود و یا مثلا در تألیف کتاب هیچ ضرورتی ندارد که برنامه‌هایی که کتاب‌های درسی باید به آن بپردازند از قبل مشخص شود و به یک گروه خاصی مأموریت داده شود که آن را تهیه کنند. آموزش پرورش باید از بین تمام آنچه پیشنهاد می‌شود، بهترین‌ها را انتخاب کند و به‌عنوان کتاب درسی ارائه دهد.

وزیر سابق آموزش و پرورش حجم کتاب‌های درسی و ایجاد امکان بحث و تحلیل در ارتباط با موضوعات درسی را از موضوعات مورد غفلت در آموزش و پرورش دانست و گفت: خوشحالم که امروز سازمان‌های مردم‌نهاد، توجه ویژه‌ای به توسعه فرهنگی جامعه و به‌ویژه موضوع تعلیم و تربیت دارند و امیدواریم که تلاش‌های این عزیزان مورد حمایت مدیران و مسئولان آموزش و پرورش قرار گیرد.

همچنین در ادامه این آیین از محمدهادی محمدی، از ارائه‌دهندگان طرح «با من بخوان»، فرح حق‌نژاد، از اعضای انجمن توسعه فضاهای فرهنگی و آموزشی، منیر همایونی و خانم منجزی از نمایندگان کانون توسعه فرهنگی ایران تقدیر شد.