کتاب «ساختار انقلابهای علمی» را یکی از ۱۰۰ کتاب تاثیرگذار نوشته شده پس از جنگ جهانی دوم دانستهاند. اصطلاح کلیدی پارادایم که نویسنده اثر آن را از عرصه زبانشناسی وام گرفته و با بازتعریف بهعنوان معرف مبناییترین وجه نظریه خود به کار برده، تنها پس از انتشار این کتاب بود که راه خود را در گویش عمومی جهانی باز کرد.
مخاطبان در 13 فصل کتاب با عناوین نقشی برای تاریخ، گذار به سوی علم متعارف، سرشت علم متعارف، علم متعارف به مثابه حل معما، اولویت پارادایمها، ناهنجاری و بروز اکتشافات علمی، بحران و ظهور نظریههای علمی، واکنش به بحران، طبیعت و ضرورت انقلابهای علمی، انقلابها به مثابه دگرگونیهایی در چشمانداز جهان، نامرئی بودن انقلابها، استقرار انقلابها و پیشرفت از طریق انقلابها با مباحث این کتاب آشنا میشوند.
کتاب «ساختار انقلابهای علمی» را یکی از ۱۰۰ کتاب تاثیرگذار نوشته شده پس از جنگ جهانی دوم دانستهاند. اصطلاح کلیدی پارادایم که نویسنده اثر آن را از عرصه زبانشناسی وام گرفته و با بازتعریف بهعنوان معرف مبناییترین وجه نظریه خود به کار برده، تنها پس از انتشار این کتاب بود که راه خود را در گویش عمومی جهانی باز کرد.
نگارنده کتاب، تامس سامیوئل کیون متولد ۱۹۲۲ در شهر سین سیناتی ایالت اوهایوی آمریکاست. او مدرک دکترای فیزیک خود را در سال ۱۹۴۹ از دانشگاه هاروارد گرفت و از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۵۶ در همین دانشگاه مشغول تدریس بوده است. او پس از ترک هاروارد در دانشگاه برکلی کالیفرنیا بهعنوان استاد تاریخ علم به فعالیت پرداخت. در همین زمان بود که مهمترین کتاب خود یعنی «ساختار انقلابهای علمی» را منتشر کرد. او در سال ۱۹۹۶ به دلیل ابتلا به سرطان ریه درگذشت.
نویسنده کتاب درباره این اثر مینویسد: «این کتاب اولین گزارش منتشر شده از طرحی است که حدود ۱۵ سال پیش از این، به ذهنم رسید. آن زمان سرگرم تکمیل پایاننامه دکتری خود در رشته فیزیک نظری بودم. از بخت خوش کار تدریس فیزیک به دانشجویان رشتههایی غیر از علوم طبیعی، در چارچوب یک واحد درسی آزمایشی در کالج، سبب نخستین رویاروییام با مقوله تاریخ علم شد. با کمال تعجب این مواجهه با نظریات و تجربیات کهن علمی، تحول بنیادینی در درک من از طبیعت علم و دلایل موفقیت آن پدید آورد.»
روح حاکم بر نگاه نگارنده این کتاب، متاثر از مکتب «فلسفه تحلیلی» است. وضوح و شفافیت اصطلاحات، گزارهها و اجتناب از مغلقگویی حیرتافکنی از خصوصیات این رویه از بیان فلسفی است. البته این معنا مانع از باریکاندیشی و ژرفا پیماییهای فکری نبوده و خواننده دقیق کتاب خود شاهد خواهد بود که برای رسیدن به پارهای از استنتاجات تا چه میزان بادیههای درشتناک خردفرسا و هزارتوهای اندیشگی طی شده است.
داعیه اصلی تامس کیون در این اثر، این است که علم به روش تجمع تدریجی و خطی اطلاعات و دادههای نوین، توسعه پیدا نمیکند بلکه از طریق انقلابهای دورهای پیش میرود. هر چند بحث کیون در کتاب حاضر منحصر به موضوع چگونگی تکوین عقاید علمی و توسعه علم است، ولی از یک منظر شاید بتوان الگوی پیشنهادی کیون را به فهم بشر در عرصههای دیگر هم تعمیم داد. خود کیون حداقل در یک جا به چنین امکانی اشاره کرده و آن را به عهده دیگران گذارده است.
مخاطب کیون در این کتاب دانشجویان علم، تاریخنگاران علم و فیلسوفان علم بودهاند، اما با گذشت نیم قرن در ایران کتابخوانانی غیرمتخصص هم این اثر را مطالعه کردهاند.
در پشت جلد این کتاب میخوانیم: «این کتاب را از تاثیرگذارترین کتابهای نوشته شده پس از جنگ جهانی دوم دانستهاند و این ارزیابی گزاف نیست. داعیه اصلی تامس س.کیون در کتاب ساختار انقلابهای علمی این است که علم به روش تجمع تدریجی و خطی اطلاعات و دادههای نوین توسعه نمییابد بلکه از طریق انقلابهای دورهای پیش میرود. در جریان این انقلابهاست که یک پارادایم مسلط و پذیرفتهشده جامعه علمی کنار گذاشته شده و پارادایم جدیدی به جای آن مینشیند. چنین تغییری موجب تحولی عمیق در سرشت جستوجو و تحقیق علمی میشود.»
کتاب «ساختار انقلابهای علمی» از سوی انتشارات فرهنگ نشر نو با همکاری نشر آسیم با شمارگان 770 نسخه در ۳۸۸ صفحه به بهای 28 هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما