به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، به مناسبت یکصد و دهمین سال خدمات علمی و فرهنگی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، کتاب «تذکره نفائس‌الماثر» تالیف علاء‌الدوله دیلمی کامی قزوینی (سده 10 ه. ق) با سخنرانی حجت الاسلام سیدعلی عماد، رئیس کتابخانه مجلس و دکتر سیدطه هاشمی، معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، بهروز ایمانی، مدیر پژوهشی کتابخانه و دکتر سعید شفیعیون، مصحح اثر یکشنبه 15 اسفند رونمایی شد.

هاشمی گفت: در اواخر سال 59 و اوایل سال 60 متقارن با سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی قرار شد برخی از روحانیون و شخصیت‌های برجسته برای تبیین انقلاب اسلامی به خارج از کشور بروند و در این میان رهبر انقلاب به هندوستان رفتند و با استادان و دانشجویان هند به بحث و گفتگو پرداختند در این میان دستور دادند کار تهیه فهرست متون فارسی که در کتابخانه‌های هندوستان وجود دارد، انجام شود. به همین منظور مرکزی در دهلی تاسیس شد و بعدها هزاران نسخ خطی به صورت میکروفیلم تهیه و بخش بزرگی از میراث مکتوب ما از خطر تخریب نجات یافت، اگرچه هنوز آثار بسیاری باقی مانده است.
 
وی افزود: وقتی کشورهای دیگر که ریشه عمیقی در حوزه فرهنگ و تاریخ ندارند، روی میراث و مفاخر ما متمرکز شدند ما باید توجه و اهتمام داشته باشیم تا مواریث‌مان را حفظ و از طریق آنها راهی که پیشینیان پیش روی ما گذاشته‌اند، منتقل شود. اگرچه برخی معتقد هستند که با وجود سرعت تغییر علم ممکن است آثار گذشته نتواند کمک چندانی به ما بکنند. اما همچنان آثار گرانسنگی در میان میراث کهن وجود دارد که می‌تواند راهگشای ما در بسیاری از موضوعات کم‌شناخته شده شود.
 
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد گفت: اگر بسیاری از این میراث کهن موضوع پایان‌نامه‌های دانشجویان قرار بگیرد، حقیقتا چشمه‌های جوشانی خواهد بود که در نوع خود درهای بسیاری را به روی ما باز خواهد کرد. به همین دلیل است که ما در دانشگاه آزاد دو کار را در دستور کار خود قرار دادیم؛ نخست طرحی به نام حفظ گسترده زبان فارسی و دیگری گردآوری نام مفاخر و مشاهیر سرزمین ایران.
 
هاشمی با اشاره به طرح حفظ گستره زبان فارسی اظهار کرد: ما این طرح را چندی است با آیین نگارش و درست نوشتن زبان فارسی آغاز کردیم و جالب است بدانید افرادی که در دانشگاه آزاد کرسی زبان فارسی را برعهده دارند اغلب‌ از استادان زبان فارسی در دانشگاه‌های سراسری هستند. در عین حال تلاش بر این است که کرسی‌های زبان فارسی در خارج از کشور (که بعد از انقلاب تعطیل شدند) احیاء شوند.
 
وی افزود: متاسفانه چندی است زبان‌فارسی مورد هجمه شدید قرار گرفته است و حتی گاهی دستگاه‌های دولتی و رسانه‌ها نیز این زبان را مورد تهدید و آسیب قرار دادند، گویی یک پز روشنفکری است که از اصطلاحات بیگانه استفاده شود. در حالی که معادل همان اصطلاحات در زبان عامیانه بسیار روان است اما به تعمد یا سهوی از آن استفاده نمی‌کنند. متاسفانه طرح ممنوعیت استفاده از اصلاحات بیگانه را که به مجلس شورای اسلامی ارائه کردیم مورد توجه قرار نگرفت.
 
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در طرح مفاخر و مشاهیر خطر مصادره از سوی کشورهای همسایه و برخی کشورهای دیگر باعث شد، دانشگاه آزاد اسلامی با توجه به شعباتی که در سراسر کشور دارد به فکر گردآوری اسامی و زندگینامه آنها بیفتد. این در حالی است که ایران اسلامی در گذشته امپراتوری وسیعی را به خود اختصاص داده که متاسفانه امروز بخشی از آن در جغرافیای سیاسی ما قرار نمی‌گیرد، اما با این حال مفاخر ما در این گستره پراکنده هستند، مانند مولانا و برخی ادیبان دیگر که چندان شناخته شده نیستند.
 
هاشمی عنوان کرد: تلاش کردیم با 400 واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی در طرحی شخصیت‌های علمی، ادبی، هنری و دینی در هر منطقه شناسایی شود و هرکدام از آنها موضوع یک پایان‌نامه تحصیلی چه در سطح کارشناسی ارشد و یا دکتری قرار گیرد تا از طریق این پایان‌نامه‌ها آثار زندگی آنها حجم عظیمی از اطلاعات را به جامعه تزریق کند.
 
دریغ بر میراثی که از دست رفت

بهروز ایمانی، مدیر پژوهش‌های کتابخانه مجلس شورای اسلامی در ادامه این مراسم گفت: بخش عظیمی از میراث و ذخایر زبان فارسی در شبه‌قاره پدید آمده است و با وجود تلاش‌هایی که برای اطلاع از این میراث صورت گرفته ما تاکنون نتوانسته‌ایم یک فهرستواره از آثار فارسی موجود در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مراکز خصوصی شبه‌قاره به دست‌آوریم. به عبارتی از کم و کیف آن نیز اطلاعی نداریم. اما روشن است که بررسی تاریخ زبان فارسی بدون تهیه آثار شبه قاره ممکن نخواهد شد.
 
وی افزود: متاسفانه غفلت ما باعث شده که این آثار در خطر تخریب قرار بگیرد و بخشی از آن نابود شود و داغ حسرت بر دل ما بماند. از این رو برخی از موانع دستیابی ما به میراث فارسی در هندوستان مربوط به مسایل سیاسی است، بنابراین مسئولان فرهنگی باید راه را هموار کنند تا پژوهشگران بتوانند تصویری از این آثار در اختیار محققان قرار دهند. نفوذ برای فهرست‌برداری از آثار فارسی در شبه‌قاره نیازمند عزم حکومتی است و تا دیر نشده و هنوز ردی از این آثار بر جای مانده باید بشتابیم و فهرستی از‌ آن تهیه کنیم و میراث خود را از دست تخریب برهانیم.
 
تاریخ و ادب دو ساحت تذکره نفائس الماثر

شفیعیون سخنران بعدی مراسم گفت: زمانی که تصحیح این کتاب را به عهده گرفتم نگران بودم که به سرنوشت علا‌الدوله گرفتار شوم، زیرا روسای کتابخانه مجلس یکی پس از دیگری تغییر می‌کرد و سرنوشت این کتاب چندان روشن نبود.
 
وی افزود: علاالدوله به ملاحظات سیاسی از قزوین فرار کرد و به هندوستان رفت و در آنجا نیز مورد توجه چندانی قرار نگرفت و چنان مجهول بود که امروز کسی چندان اثرش را نمی‌شناسد. کتاب تذکره نفائس الماثر در دو ساحت ادبی و تاریخی تدوین شده و چون مولف در دربار اکبرشاه تیموری سکونت داشته است، بسیاری از اتفاقات را به چشم خود دیده و برخی نام‌ها را نیز ذکر کرده است.
 
وی افزود: تذکره علا‌ءالدوله جزو تذکره‌های عصری است و به آن دلیل مهم است که حاصل قلم مولف است و یکی از امتیازات آن اطلاعاتی است که از شاعران عصر خود می‌دهد و نام بیش از 40 شاعر را (که در هیچ تذکره‌ای نیافتم) در خود ذکر کرده است.